تاریخ روایی شاعران؛ دفتر دوم: فروغ فرخزاد

تاریخ روایی شاعران؛ دفتر دوم: فروغ فرخزاد
پدیدآوران	مفاخری، حسن (نویسنده)
ناشر	فصل پنجم
مکان نشر	تهران
سال نشر	۱۴۰۱
شابک	‎4ـ902ـ304ـ600ـ978
کد کنگره	‏

تاریخ روایی شاعران؛ دفتر دوم: فروغ فرخزاد تألیف حسن مفاخری، بررسی جریان‌های ادبی ـ اجتماعی معاصر ایران بدون ثبت جزئیات حوادث و اتفاقاتی که بر این بزرگان رفته است، امکان‌پذیر نیست؛ به همین دلیل در این کتاب به زندگی فروغ فرخزاد پرداخته شده است.

گزارش کتاب

شاعران بزرگ کسانی هستند که سراپا و تمام وجود خود را به شعر سپرده‌اند. شاعرانی که حواس‌شان از زندگی روزمره پرت بوده است. این شاعران به‌خوبی دریافته بودند که «الهۀ شعر» غیور است و تنها کسانی را به مقام فرزندی قبول می‌کند که سراپا و تمام وجود خود را به او بسپارند و تمام گوش و هوش‌شان به پیغام سروش او باشد. شاعرانی که فارغ از هر کار به کار شعر پرداخته‌اند و شکنندۀ قانون و نظم جاری زندگی بوده‌اند؛ به همین دلیل مردان محترم و منظم و قالب‌گیری‌شده در نظم جاری زندگی به آنها به دیدۀ تردید می‌نگرند.

شاعران فراتر از چارچوب شخص و خانواده و حتی جامعه قرار دارند و متعلق به همه هستند و پرداختن به جزئیات و ناگفته‌های زندگی آنها تا جایی که به حرمت دیگران لطمه نزند، خالی از اشکال است. همچنین باید دانست خواندن مسائل و وقایع زندگی و حتی نامه‌های خصوصی هر صاحب هنری که بین ما نیست، یاری‌های بی‌دریغ و انکارنشدنی به پژوهشگر و مخاطب در یافتن چگونگی خلق آثار هنرمند خواهد داشت؛ برای مثال تفسیر بسیاری از ابیات و اشعار حافظ بستگی به دانستن زندگی خصوصی و اجتماعی او دارد؛ ولی چون چگونگی زیست و زندگی خصوصی او بر ما پوشیده است، هر کسی در حد فهم خود به تفسیر اشعار او می‌پردازد و چه‌بسا که در این راه به بیراهه می‌روند.

مقام فروغ در جایگاه یک سینماگر اگرچه به بلندی مقام شاعری او نیست؛ اما چهرۀ او را درخشنده‌تر کرده است، به‌ویژه اینکه با نمایش فیلم «خانه سیاه است» درخشش چهرۀ او در آن سوی مرزها نیز خیره‌کننده بوده است.

فروغ فرخزاد در شعر با مجموعۀ «اسیر» آغاز می‌کند، با «دیوار» و «عصیان» ادامه می‌دهد تا به مجموعۀ «تولدی دیگر» می‌رسد که آغاز مجدد و نقطۀ عطف شاعری اوست. فروغ سه سال بعد از انتشار «تولدی دیگر» هنگامی که فقط 32 سال داشت، در تصادف رانندگی از دنیا رفت. پس از مرگش «ایمان بیاوریم به آغاز فصل سرد» که پیش‌تر در نشریات آن زمان به چاپ رسیده بودند، منتشر شد.

شعر فروغ در آغاز به‌ظاهر چندان فرقی با معاصران چهارپاره‌نویس نداشت؛ حتی از لحاظ فنی از آنها ضعیف‌تر بود؛ اما دو تفاوت در عمق خود با آنها داشت که همان صمیمیت در بیان و همچنین جستجوگری و ولع آموختن است. در این دوران شعر برای او جوششی درونی است که از یک‌سو حاصل خوانده‌های او از شعرهای کلاسیک فارسی است و از سوی دیگر نتیجۀ تأثیرپذیری او از چهارپاره‌نویسی باب روز. در «دیوار» پرسش‌های او بیشتر عیان می‌شوند و ادامه می‌یابند تا «عصیان» که به پرسش‌های خیامی می‌رسند. او در «تولدی دیگر» و پس از آن در «ایمان بیاوریم ...» شتابی را در رشد خود به نمایش می‌گذارد که اعجاب‌آور است و بی‌سابقه. مشخصه‌ای که تمام این شعرها را به هم پیوند می‌دهد، جستجوگری و صمیمیت است.

بررسی جریان‌های ادبی ـ اجتماعی معاصر ایران بدون ثبت جزئیات حوادث و اتفاقاتی که بر این بزرگان رفته است، امکان‌پذیر نیست؛ به همین دلیل در این کتاب به زندگی فروغ فرخزاد پرداخته شده است. این کتاب دربرگیرندۀ حکایات و خاطراتی ناب دربارۀ شاعر پرآوازۀ ایرانی معاصر، فروغ فرخزاد است که نویسنده در آن به بیان زندگی و سرگذشت او از لابلای خاطرات و حکایات زندگی‌اش پرداخته است.

نقل خاطرات از زندگی و اندیشۀ هنرمندان و شاعران از کارهایی است که هرچند به ظاهر نشانه‌ای از خلاقیت در آن به چشم نمی‌آید؛ اما می‌تواند بهره‌مندی از خلاقیت هنرمندان و شاعران بزرگ را آسان‌تر کند. این کتاب اصولاً تاریخ خلاقیت شاعر است که با توجه به وضع اجتماعی، اقتصادی و سیاسی دورۀ زندگی او نوشته و تدوین شده است.

منابع مقاله

کتابخانه تخصصی ادبیات