اساطیر هند: درس‌گفتارها

اساطیر هند: درس‌گفتارها
پدیدآوران	مخبر، عباس (نویسنده)
ناشر	مرکز
مکان نشر	تهران
سال نشر	۱۴۰۲
شابک	‎1ـ543ـ213ـ964ـ978
کد کنگره	‏

اساطیر هند: درس‌گفتارها تألیف عباس مخبر، این کتاب به روایت اساطیر مشهور کشور هند و فراز‌و‌نشیب‌هایی که شخصیت‌های اسطوره‌ای آن‌ از سر می‌گذرانند پرداخته و لایه‌های مختلف این قصه‌ها را با ارجاع به منابع معتبر نقل می‌کند.

ساختار

این کتاب از ده فصل تشکیل شده است.

گزارش محتوا

هند سرزمین شگفتی‌ها، سرشار از افسانه و اسطوره، اقوام گوناگون، زبان‌های مختلف و دین‌های بی‌شمار است. دنیای اساطیر هند هم از یک‌سو دنیایی رازآلود و آکنده از خواب و خیال و از سوی دیگر درون‌کاوی عمیق و نگرش فلسفی پیچیده به جهان است. این ‌دنیا نوعی حضور دارد که توأمان اوج‌های اندیشه و خیال مخاطب را جذب می‌کند و به تأمل وامی‌دارد.

در اساطیر هند جهان خلق می‌شود، برای مدتی برقرار می‌ماند و سپس ویران می‌شود تا بار دیگر پس از وقفه‌ای کوتاه آغاز شود. خدایان هندی، خدایانی بازیگوش‌اند که هدف‌شان از آفرینش صرفاً سرگرمی، تفریح، لذت‌بردن، بازی و فرار از تنهایی است. در اساطیر هند جهان با شکفتن یک نیلوفر در ناف یک خدا و پلک‌زدن خدایی دیگر آغاز می‌شود و در رقص توفنده خدایی دیگر به پایان می‌رسد. در اساطیر هند با مفاهیم تازه‌ای از انسان، خدا و زمان روبرو می‌شویم که با اساطیر غرب متفاوت وگاه درک‌ناپذیرند.

آشنایی با دنیای خیال‌انگیز اسطوره‌های هند پیش از هر چیز جذاب و لذت‌بخش است. نگاه هندی به هستی، انسان، کیهان و طبیعت متنوع و متفاوت است. این کتاب دربرگیرندۀ درس‌گفتارهای نویسنده در باب اساطیر هند است.

فصل نخست کتاب اشارۀ مختصری در باب سرزمین و فرهنگ هند است. در فصل دوم به دورۀ ودایی هند پرداخته شده است؛ وداها کهن‌ترین سروده‌های دینی در هندوستان است و مهم‌ترین آنها «ریگ‌ودا» به معرفی خدایان هندواروپایی و آیین‌های دینی آنها اختصاص دارد و به مطالۀ اساطیر ایرانی و زرتشتی نیز کمک زیادی کرده است. در فصل سوم از کتاب‌های مقدس ودایی یعنی اوپانیشادها و پوراناها سخن گفته شده است. اوپانیشادها نوشته‌هایی تمثیلی و رمزی برای نشان‌دادن طریق معرفت و راه نجات‌اند. پوراناها هم متونی مقدس‌اند که گاه در ردیف وداها، شروتی (وحی) تلقی می‌شوند و گفته می‌شود نویسندۀ آنها حکیمی به نام ویاسا یا بیاس بوده است؛ اما درواقع بیاس یک لقب یا عنوان و به معنای کسی است که وداها را تقسیم کرده است. در فصل چهارم کتاب از خدایان بزرگ ودانتایی سخن گفته شده است؛ برهما، ویشنو، شیوا، کریشنا، گانشا و موروگان.

فصل پنجم کتاب اختصاص به بررسی هندویسم دارد. هندویسم را می‌توان به‌درستی یک دین بدون دین توصیف کرد. تاریخ پیدایش آن به حدود سه‌هزار سال قبل از میلاد بازمی‌گردد. هندویسم فاقد یک بنیان‌گذار واحد و مشخص و یک متن مقدس واحد است.

در فصل ششم از دوره‌ای سخن گفته شده است که به دوران حماسی هند شهرت دارد؛ یعنی از 600 قبل از میلاد تا 200 میلادی. در این دوره شاهد یکی از شگفت‌ترین چرخش‌ها در اندیشۀ دینی و اساطیری هستیم که پایان عصر ودایی و آغاز دورانی تازه است؛ طبقات مختلف جامعۀ هند به رهبری سلاطین، اشراف و سلحشوران علیه سخت‌گیری‌ها و جمود فکری روحانیت برهمن عصیان می‌کنند.

فصل هفتم اختصاص به بودیسم دارد. بودا شاهزاده‌ای هندی بود که در سال 560 قبل از میلاد در جنوب سرزمین نپال به دنیا آمد و پس از آنکه به حقیقت دست یافت، بودا نامیده شد.

جینیسم بر بنیاد نفی سندیت آسمانی وداها و در اعتراض به سخت‌گیری‌های قواعد رسمی ودایی شکل می‌گیرد. از برجسته‌ترین آموزگار مکتب جین، ماهاویرا به معنای قهرمان بزرگ، معاصر و رقیب سرسخت بودا بود. فصل هشتم به بررسی جینیسم اختصاص یافته است. در فصل نهم از اسطوره‌های آفرینش در هند سخن گفته شده است؛ آفرینش ودایی، آفرینش اوپانیشادی، آفرینش پورانی و .... . در آخرین فصل کتاب نیز به بررسی الهه‌ها در اساطیر هند پرداخته شده است.

منابع مقاله

کتابخانه تخصصی ادبیات