الاسلام، فکرة و حرکة و انقلاب

الاسلام، فکرة و حرکة و انقلاب
پدیدآوران	یکن، فتحی (مؤلف)
ناشر	مؤسسة الرسالة
مکان نشر	بیروت
سال نشر	1414ق. = 1993م
چاپ	شانزدهم
موضوع	ج‍ن‍ب‍ش‍ه‍ای‌ اس‍لام‍ی‌ -- ت‍اری‍خ‌ و ن‍ق‍د,اس‍لام‌ و س‍ی‍اس‍ت‌
زبان	فارسی
تعداد جلد	1
کد کنگره	‏‫‬‭‭‭‭‭BP۲۳۳ ‏‫‬‭‭‭/ی‌۸‌‮ال‍ف‌‬۵

الاسلام، فکرة و حرکة و انقلاب، تألیف فتحی یکن، به معرکه‌آرایی که امروزه در مورد اسلام وجود دارد، اشاره کرده و ضرورت تلاش برای تفحص در اسلام را گوشزد نموده است. از ویژگی‌های فکری و انقلابی اسلام، توانایی این دین برای پاسخگویی به گرایشهای جدید فکری است، که این کتاب درصدد بیان آن است.

کتاب مزبور در سه فصل تدوین یافته است. فصل اول با عنوان «الاسلام بین المبدأ و التطبیق» به چالش‌های فکری و سیاسی که امروز اسلام با آن روبه‌رو است پرداخته و ویژگی اسلام را قابلیت ابدی آن ذکر می‌کند. نویسنده، سپس برخی اتهامات وارده بر اسلام را مطرح کرده است، که برخی قائل‌اند دین اسلام به گذشته دعوت می‌کند و ارتجاعی است، یا همچنین اسلام را متهم به عبادی صرف بودن، کرده‌اند. مؤلف علل این اتهامات را عدم وجود حرکت‌هایی برای برپایی حکومت اسلامی، التقاط با افکار مادی غربی و مارکسیستی و جهل مسلمین می‌داند.

نویسنده، حاکمیت در اسلام را از آن خداوند ذکر می‌کند، و نه فرد و حزب و ملت. نظام اسلام، دیکتاتوری نیست و حاکمیت حزب را نمی‌پذیرد و با نظام‌های دیکتاتوری و دموکرات، متفاوت است.

براساس کتاب، انقلابی بودن مکتب اسلام، یعنی قائل‌شدن به لزوم تحول و عدم امکان زیست در نظام جاهلیت. لزوم تحول و تکامل در سرلوحه برنامه‌های قرآن است و برنامه‌های تشریعی اسلام، اعم از عدالت و غیرآن، نشانه امکان تطبیق این دین با نیازها و حاجات مسلمین است. راجع به آزادی، مساوات و سایر امور نیز، دین اسلام از قابلیت انطباق بالایی برخوردار است.

عنوان فصل دوم کتاب، «الحرکة الاسلامیة بین الامس و الیوم» است. از ویژگی‌های اسلام، توجه به واقعیت عملی برای انسان‌ها مانند وجود دولت است که دربرگیرنده قانون و آیین شریعت برای عملی نمودن اصول نظری است.

نویسنده می‌گوید که عدم وجود حکومت اسلامی، فترتی ایجاد کرده است. وظیفه حکومت اسلامی، اجرای احکام شریعت است و سابقه تاریخی حکومت اسلامی به روزهای اول شکل‌گیری دین توسط پیامبر(ص) برمی‌گردد. توجه آن حکومت به آزادی بشر و نفی عبودیت غیرخدا و شکل‌دادن به وحدت بوده است. ویژگی حکومت اسلامی، نشأت گرفتن آن از حکومت شورایی است، که ریشه در قرآن و سنت دارد. بدین‌سبب بود که فتح گسترده‌ای نصیب اسلام شد و سرانجام میراث گرانقدری از علم و دانش را به جای گذاشت.

نویسنده، سپس به تحولات و تطورات فکری در طول تاریخ اسلام اشاره کرده است و تحولات و حرکت‌های اسلامی در قرن نوزدهم و قبل از آن و حرکت‌های اسلامی نظیر جنبش اسلامی در هند، پاکستان، ایران، فلسطین، ترکیه و مصر را مورد بررسی قرار داده است.

ویژگی اساسی حرکت اسلامی، دورکردن اسلام از بدعت و خرافه و تبیین عمومیت دین براس شئون دنیا و آخرت است. کوشش‌های علمی‌ای که در این راه توسط دانشمندان اسلامی انجام گرفته، در این کتاب بررسی شده و مورد نقد قرار گرفته است.

عنوان فصل سوم کتاب، «الانقلابیة بین الاسلام و الاتجاهات الحدیثة» نام دارد. نویسنده می‌گوید که اسلام، دینی است که هم به دنیا و هم به آخرت توجه دارد و خواهاین تغییر کیفی در قواعد و اصول زندگی است. همین ویژگی، گویای انقلاب و توجه به تحول و دگرگونی است. انقلاب اسلامی با تغییر در یک نظام یا قانون اساسی تحقق نمی‌پذیرد، بلکه به تغییر در امت اسلامی بستگی دارد که لازمه آن، تغییر در سلوک‌ها و توجه به سلوک الهی و حاکمیت الهی در جوامع اسلامی است. این مفهوم از انقلاب، وجه تمایز انقلاب اسلامی از سایر انقلاب‌ها است. هدف انقلاب اسلامی، تغییر در عقیده، اخلاق و افکار است.

منابع مقاله

حقیقت، سید صادق، اندیشه سیاسی در اسلام: کتاب‌شناسی توصیفی، تهران، انتشارات بین‌المللی الهدی، 1377ش.