۱۰۶٬۲۸۴
ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) |
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۲۶: | خط ۲۶: | ||
| پیش از = | | پیش از = | ||
}} | }} | ||
'''خاطرات تاج‌السلطنه (مصحح حسینی)''' تألیف زهرا خانم (تاج‌السلطنه) دختر ناصرالدین شاه | '''خاطرات تاج‌السلطنه (مصحح حسینی)''' تألیف [[تاج‌السلطنه|زهرا خانم (تاج‌السلطنه)]] دختر [[ناصرالدین شاه قاجار|ناصرالدین شاه قاجار]]، مصحح [[حسینی، محمد|محمد حسینی]]؛ خاطرات [[تاج‌السلطنه]] یگانه و سندی ماندگار از دربار و وضعیت ایران در دوران ناصرالدین‌شاه قاجار است؛ پادشاهی که پنجاه سال بر این سرزمین حکم راند و بر پوستین کهن تاریخ این سرزمین نام و نقش خود را ترسیم کرد. | ||
==گزارش کتاب== | ==گزارش کتاب== | ||
تاج‌السلطنه دختر | [[تاج‌السلطنه]] دختر [[ناصرالدین شاه قاجار|ناصرالدین شاه]] است؛ سلطان صاحبقران و عاشق‌پیشۀ قاجاری. پادشاهی که فرمان قتل امیرکبیر، صدراعظم شایستۀ خود را در سال‌های نخست سلطنت صادر کرد و تا پایان عمر از این کار نادم بود. در دورۀ حکومت او خدمات و ادارات به شیوۀ کشورهای غرب برای نخستین بار در ایران رواج یافت. دوربین عکاسی، تلگراف، چاپ اسکناس و تمبر، چراغ‌گازی، انتشار روزنامه، راه‌آهن، ثبت اسناد، بانک، پلیس، نیروی دریایی، سالن تئاتر، مدرسه و دانشگاه (دارالفنون) و ... همه در سال‌های سلطنت طولانی او وارد ایران شد. ناصرالدین‌شاه نخستین عکاس ایرانی است، به تئاتر و تعزیه علاقۀ بسیار داشت و شاعر بود. | ||
تاج‌السلطنه دختر چنین پادشاهی است و در خاطراتش به تفصیل از پدر سخن گفته است. اما آنچه خاطرات تاج‌السلطنه را یگانه می‌سازد، نه‌فقط پرداختن به پدر، که پرداختن به بخش کم‌وبیش پنهان تاریخ ایران است: حرمخانۀ سلاطین و باز اهمیت این خاطرات نه‌فقط موضوع آن که شیوۀ ارائۀ آن است. | [[تاج‌السلطنه]] دختر چنین پادشاهی است و در خاطراتش به تفصیل از پدر سخن گفته است. اما آنچه خاطرات تاج‌السلطنه را یگانه می‌سازد، نه‌فقط پرداختن به پدر، که پرداختن به بخش کم‌وبیش پنهان تاریخ ایران است: حرمخانۀ سلاطین و باز اهمیت این خاطرات نه‌فقط موضوع آن که شیوۀ ارائۀ آن است. | ||
تاجی نوشتن را از شکل مرسوم خاطرات روزانه خارج می‌کند و کم‌وبیش رمانی تاریخی پیش روی خواننده می‌گذارد. تاجی در ابتدای روایت خود اشاره می‌کند که دوست می‌داشته بتواند چون نویسندگان مشهور زمان خود بنویسد؛ آرزویی که گاه در خاطراتش به آن دست می‌یابد. | تاجی نوشتن را از شکل مرسوم خاطرات روزانه خارج می‌کند و کم‌وبیش رمانی تاریخی پیش روی خواننده می‌گذارد. تاجی در ابتدای روایت خود اشاره می‌کند که دوست می‌داشته بتواند چون نویسندگان مشهور زمان خود بنویسد؛ آرزویی که گاه در خاطراتش به آن دست می‌یابد. | ||
| خط ۴۳: | خط ۴۳: | ||
تحلیل رفتار دده‌ها و ننه‌ها، تحلیل چرایی علاقۀ پدر به ببری‌خان، تحلیل چرایی عاشق‌شدن‌ها و فارغ‌شدن‌های پیاپی اهل حرم، تحلیل چرایی فساد حکمرانان و ... اگرچه گاه از شیفتگی تاجی به پدر یا ناخشنودی او از برادر یا دیگران پرده برمی‌دارد، کمیاب و پرمغز است. | تحلیل رفتار دده‌ها و ننه‌ها، تحلیل چرایی علاقۀ پدر به ببری‌خان، تحلیل چرایی عاشق‌شدن‌ها و فارغ‌شدن‌های پیاپی اهل حرم، تحلیل چرایی فساد حکمرانان و ... اگرچه گاه از شیفتگی تاجی به پدر یا ناخشنودی او از برادر یا دیگران پرده برمی‌دارد، کمیاب و پرمغز است. | ||
تاج‌السلطنه راوی اول‌شخص است و مثل هر راوی اول‌شخص دیگری، روایتش حاصل برداشت او از اتفاقات است. او نیز می‌توانسته چون هر راوی دیگری نسبت به آنچه روایت می‌کند موضع داشته باشد؛ آن را دوست یا دشمن داشته باشد؛ روایت را ابزاری ساخته باشد، برای توجیه یا ستایش خود یا دیگری، خطا کند و ... | [[تاج‌السلطنه]] راوی اول‌شخص است و مثل هر راوی اول‌شخص دیگری، روایتش حاصل برداشت او از اتفاقات است. او نیز می‌توانسته چون هر راوی دیگری نسبت به آنچه روایت می‌کند موضع داشته باشد؛ آن را دوست یا دشمن داشته باشد؛ روایت را ابزاری ساخته باشد، برای توجیه یا ستایش خود یا دیگری، خطا کند و ... | ||
میل شدید به خودنمایی در برخی سطرهای تاج‌السلطنه مشهود است؛ به ویژه آنجا که با معلم خود از علوم روز می‌گوید و کتاب‌های خوانده را به رخ می‌کشد؛ اما قضاوت، آن هم قضاوت زنی که به رغم دختر سلطان بودن، باز زنی از زنان این تاریخ در پرده‌خواه زنان است؛ کار این مقدمه نیست. | میل شدید به خودنمایی در برخی سطرهای تاج‌السلطنه مشهود است؛ به ویژه آنجا که با معلم خود از علوم روز می‌گوید و کتاب‌های خوانده را به رخ می‌کشد؛ اما قضاوت، آن هم قضاوت زنی که به رغم دختر سلطان بودن، باز زنی از زنان این تاریخ در پرده‌خواه زنان است؛ کار این مقدمه نیست. | ||
| خط ۴۹: | خط ۴۹: | ||
تاج‌السلطنه نوشته است و چون او نوشته است اکنون ما از این تاریخ چیزهایی می‌دانیم که اگر نمی‌نوشت، نمی‌دانستیم؛ پس سپاس بیکران از او. | تاج‌السلطنه نوشته است و چون او نوشته است اکنون ما از این تاریخ چیزهایی می‌دانیم که اگر نمی‌نوشت، نمی‌دانستیم؛ پس سپاس بیکران از او. | ||
خاطرات تاج‌السلطنه چنان‌که اشاره شد یگانه و سندی ماندگار از دربار و وضعیت ایران در دوران | خاطرات تاج‌السلطنه چنان‌که اشاره شد یگانه و سندی ماندگار از دربار و وضعیت ایران در دوران [[ناصرالدین شاه قاجار|ناصرالدین شاه]] قاجار است؛ پادشاهی که پنجاه سال بر این سرزمین حکم راند و بر پوستین کهن تاریخ این سرزمین نام و نقش خود را ترسیم کرد.<ref> [https://literaturelib.com/books/7267 ر.ک: کتابخانه تخصصی ادبیات] </ref> | ||
==پانويس == | ==پانويس == | ||