بررسی گویش‌های ایرانی

بررسی گویش‌های ایرانی
پدیدآوران	صادقی، علی‌اشرف (نویسنده)
ناشر	کتاب بهار
مکان نشر	تهران
سال نشر	۱۴۰۲ش
شابک	‎7ـ50ـ7067ـ622ـ978
کد کنگره	‏

بررسی گویش‌های ایرانی: نگاهی به گویش‌نامه‌ها و یادداشت‌هایی دربارۀ چند گویش (ویراست دوم) تألیف علی‌اشرف صادقی؛ این کتاب دربردارندۀ نقد و بررسی چند گویش‌نامه و مقاله‌هایی درابرۀ گویش‌های ایرانی است. این نقدها و مقاله‌ها پیش از این در نشریه‌ها، مجموعه‌ها و دانشنامه‌ها منتشر شده بودند که در این کتاب صورت ویراسته و بازنگریستۀ آنها آورده شده است.

گزارش کتاب

کشور پهناور ایران در گذشته، چنان‌که امروز، قلمرو گویش‌های متعدد بوده است. امروزه اطلاعات از گویش‌های موجود نسبتاً زیاد است. از تعدادی گویش‌ها و لهجه‌های فارسی توصیف‌های کم‌وبیش خوبی در دست است؛ اما اطلاعات از گویش‌ها و لهجه‌های گذشتۀ ایران کم است. تنها تعداد معدودی از گویش‌های قدیم اسناد نسبتاً قابل توجهی بای مانده است؛ مانند اسناد بازمانده از گویش گرگانی قدیم که فرقۀ حروفیه بعضی آثار خود را به آن گویش نوشته‌اند یا گویش طبری که بعضی تفسیرهای قرآن و ترجمه‌ای از «مقامات حریری» با این زبان در دست است.

از بعضی دیگر گویش‌ها مانند کردی و گورانی از چند قرن گذشتۀ آنها متونی موجود است. از گویش شیرازی قدیم چند متن قابل توجه از بسحاق اطعمه و شاه داعی و شمس پُسِ ناصر موجود است؛ اما از سایر گویش‌ها تنها اطلاعات پراکنده‌ای موجود است؛ مثلاً از گویش یا گویش‌های لری تنها اطلاعات اشاره‌ای است که حمدالله مستوفی به بعضی آواهای این زبان کرده است.

این کتاب دربردارندۀ نقد و بررسی چند گویش‌نامه و مقاله‌هایی درابرۀ گویش‌های ایرانی است. این نقدها و مقاله‌ها پیش از این در نشریه‌ها، مجموعه‌ها و دانشنامه‌ها منتشر شده بودند که در این کتاب صورت ویراسته و بازنگریستۀ آنها آورده شده است.

بخشی از این کتاب که مربوط به گویش‌نامه‌های ایرانی است، در ردیف انتشارات فرهنگستان زبان و ادب فارسی در سال 1380 منتشر شده است؛ اما در این چاپ یک نقد که پس از چاپ اول کتاب منتشر شده بود و مربوط به گویش لاری است و توضیحی دربارۀ این گویش و سیزده مقالۀ دیگر که دو مورد آنها مربوط به فارسی تاجیکی و بقیه مربوط به گویش‌های کنونی و گویش‌های گذشتۀ ایرانی است، اضافه شده است.

منابع مقاله

کتابخانه تخصصی ادبیات