آزادی سیاسی در اسلام

آزادی سیاسی در اسلام
پدیدآوران	منتظر قائم، مهدی (مؤلف)
ناشر	مرکز تحقیقات استراتژیک
مکان نشر	تهران
سال نشر	1375
چاپ	اول
موضوع	تحقیق‌ آزادی (اسلام‌),تحقیق‌ آزادی بیا‌ن‌ (اسلام‌),اسلام‌ و سیا‌ست‌
زبان	فارسی
تعداد جلد	1
کد کنگره	BP۲۳۰/۱۴/م۸آ۴

آزادی سیاسی در اسلام، تألیف مهدی منتظر قائم، آزادی و مشارکت سیاسی را از دیدگاه اسلام مورد بررسی قرار داده است.

کتاب از طرح موضوع تحقیق و سه فصل تشکیل شده است. فصل اول، آزادی فردی نام دارد. آزادی فردی این است که هیچ فردی را بدون مجوز قانونی نمی‌توان در قیدوبند کشید. هر انسانی حق دارد و قتل مشرکان هم مشروع نیست. خدا انسان را آزاد آفریده و در صحنه تشریع نیز او را بجز در مواردی خاص آزاد گذاشته است و لازم است موانع آزادی او رفع شوند. نکات مستفاد از روایات در این زمینه عبارت است از: اصل برائت از تکلیف، نفی سلطه غیر بر فرد، نهی از پرسش‌های بی‌مورد، لزوم وجود امنیت در جامعه و تفویض امور به اشخاص مؤمن از جانب خدا.

فصل دوم به بحث آزادی بیان می‌پردازد و اینکه دلیل ندارد بحث آزادی عقیده را به آزادی دینی محدود کنیم. علاوه بر آن، آزادی در اظهار عقیده نیز وجود دارد و نظریات درون دینی هیچ‌گاه مضل نیست. حاکم اسلامی باید با دیگران مشورت کند. دلیلی بر منع کردن اهل کتاب و ذمی از اظهار کفر وجود ندارد؛ اما اگر دعوت آنها در جامعه اسلامی به اضلال بینجامد، حرام است. اشخاص آزادند که از آزادی خود دفاع کنند یا حاکمان را نصیحت نمایندو بخش پایانی این فصل، نظری به محدودیت‌های آزادی دارد. این موارد عبارتند از: تضییع حقوق عمومی (اختلال در نظام مسلمین، فتنه‌انگیزی، ایجاد تفرقه و افشای اسرار نظامی)، و تضعیف دین (اختلال و بدعت).

در عنوان فصل سوم، آزادی عمل، دلایل وجوب مشارکت مردم در حکومت بیان شده که عبارت است از: لزوم اهتمام به امور مسلمانان، لزوم جلوگیری از تضییع حقوق مردم، نصیحت به سران سیاسی و امر به معروف و نهی از منکر. مشارکت سیاسی در موارد زیر نمود پیدا می‌کند: آزادی انتخاب، آزادی نظارت و آزادی مشورت. مردم علاوه بر مشارکت سیاسی، حق مخالفت سیاسی هم دارند. بنا بر ارشادی بودن امر به اطاعت از اولی‌الامر، روشن می‌شود که خود اطاعت و عدم اطاعت، ثواب و عقابی ندارد.

منابع مقاله

حقیقت، سید صادق، اندیشه سیاسی در اسلام: کتاب‌شناسی توصیفی، تهران، انتشارات بین‌المللی الهدی، 1377ش.