نمایشنامه‌نویس بودن و نمایشنامه‌نویس شدن

نمایشنامه‌نویس بودن و نمایشنامه‌نویس شدن
پدیدآوران	کترون، لوئیس ای. (نویسنده) باقری، فارس (مترجم)
ناشر	افق
مکان نشر	تهران
سال نشر	۱۴۰۲ش
شابک	‎1ـ92ـ7902ـ622ـ978
کد کنگره	‏

نمایشنامه‌نویس بودن و نمایشنامه‌نویس شدن تألیف لوئیس ای. کترون، مترجم فارِس باقری؛ لوئیس. ای. کترون از نظریه‌پردازان مهم آمریکایی در تئاتر نظری است. نگاه خاص او به اجرای تئاتر و نمایش، گره‌های زیادی را هنگام نوشتن نمایشنامه باز می‌کند. او در این کتاب اگرچه در ظاهر آموزش می‌دهد، در واقعیت نگاهی اساسی به نظریه‌های تئاتر می‌اندازد.

ساختار

کتاب در هشت فصل به نگارش درآمده است.

فصل اول: نمایشنامه‌نویس شدن

فصل دوم: چه چیزی نمایشنامه را می‌سازد؟

فصل سوم: اندازۀ بوم شما

فصل چهارم: از کجا شروع می‌کنید؟

فصل پنجم: خلق شخصیت‌ها

فصل ششم: ساختن طرح

فصل هفتم: گفتگونویسی

فصل هشتم: ارزیابی و بازنویسی نمایشنامۀ خودتان

گزارش کتاب

نویسندۀ خلاق غارنوردی مبتکر است که به هر غار کشف‌نشده‌ای سرک می‌کشد، سفر می‌کند و با کنجکاوی در آن تاریکی، نوری تازه می‌تاباند و از این لذت می‌برد که با افکار پیچیده‌اش به‌سادگی درمی‌یابد این غارها و مجراهای تازه و ناآشنا به کجا منتهی می‌شوند.

نوشتن همواره امری درونی و دشوار بوده. احساساتی که به کلمه‌هایی روی کاغذ تبدیل می‌شوند سرسخت‌تر از هر راه دیگری به انسان روبرو منتقل خواهند شد؛ از این‌رو بیان هر حرف یا هر احساس به ‌صورت مکتوب، نیاز به این دارد که انسان به درونی‌ترین حالات خود دسترسی داشته باشد. بین انواع ادبی، «نمایشنامه» جزئیات و ظرافت بیشتری در ذات خود دارد. هر نویسنده‌ای که قادر به خلق داستان و روایت است، لزوماً نمی‌تواند نمایشنامه‌نویسی حرفه‌ای هم باشد؛‌ چرا‌که این دو از همدیگر جدا و دارای تفاوت‌های اساسی‌اند. اگرچه که اغلب پیرنگ‌های هر داستان با هم مشابه‌اند، تفاوت در جزئیات نوشتن و برداشت‌های فردی نویسنده است که می‌درخشد و ماندگار می‌شود. نمایشنامه‌نویس کسی است که بی‌شک توجهی متفاوت از دیگران به جزئیات یک صحنه یا یک تصویر ذهنی دارد. او حتی به سایه‌ها و رد نور روی دیوار دقت می‌کند، لباس‌های شخصیت‌های نمایش، رنگ‌های به‌کار گرفته‌شده و چیدمان فضا را دقیق شرح می‌دهد. در ذهن او حتی اجسام و تصور حضورشان، قدمی به آن سوی‌ مفهوم تراژدی و کمدی می‌گذارد.

با وجود توصیۀ پرشور و حتی مطلقی که اغلب در کتاب‌های نمایشنامه‌‌نویسی پیدا می‌شود یا نویسندگان دیگر بیان می‌کنند، هیچ روش یگانه‌ای وجود ندارد که برای همۀ نویسندگان در همۀ زمان‌ها اثربخش باشد؛ با این وجود رهنمودهای مشخصی وجود دارند که می‌توانند یاری‌رسان باشند. این کتاب رویکردهای ویژه‌ای را به مخاطب نشان می‌دهد و به او کمک می‌کند تا به نمایشنامۀ خود زندگی تازه‌ای ببخشد. این کتاب رهنمودهای عملی، نقل‌قول‌هایی خردمندانه از نویسندگان و کارگردانان، نمونه‌هایی از نمایشنامه‌های کلاسیک و مدرن و تمرین‌هایی را در اختیار خواننده قرار می‌دهد و کمک می‌کند تا نمایشنامه‌نویس بهتری باشد.

لوئیس. ای. کترون از نظریه‌پردازان مهم آمریکایی در تئاتر نظری است. نگاه خاص او به اجرای تئاتر و نمایش، گره‌های زیادی را هنگام نوشتن نمایشنامه باز می‌کند. او در این کتاب اگرچه در ظاهر آموزش می‌دهد، در واقعیت نگاهی اساسی به نظریه‌های تئاتر می‌اندازد.

این کتاب در این مفهوم کندوکاو می‌کند که نمایشنامه‌‌نویس شدن به معنای بیان نگرش فردی، زندگی‌بخشیدن به بینش، پرورش شخصیت‌های چندبعدی، خلق کنش‌های نمایشنامه، ساختن گفتگوهای مؤثر و پیداکردن کارگردانان و بازیگران برای جان‌بخشیدن به اثر است. هدف این کتاب کمک به نویسنده برای خلق نوعی شور و هیجان قدرتمند صحنه‌ای از راه نوشتن مونودرام و نمایشنامه‌های تک‌پرده‌ای و بلند است.

نمایشنامه‌نویس شدن به معنای فهم این نکته است که نوشتن راهی برای یادگیری است؛ یادگیری نمایشنامه‌‌نویسی و البته نوشتن دربارۀ خود و جهان خود. نمایشنامه‌نویس شدن به معنا نوشتن و جستجو برای یافتن ایده‌هاست.

این کتاب به مخاطب کمک می‌کند تا هنر و مهارت نمایشنامه‌‌نویسی را یاد بگیرد؛ از شباهت‌ها و تفاوت‌های میان نمایشنامه‌‌نویسی و دیگر اشکال نوشتن خلاق آگاه شود، به کار همکاران تئاتری خود احترام بگذارد و برای تئاتر در جایگاه مهم‌ترین هنر انسانی احترام قائل شود.

چگونه نمایشنامه‌نویس می‌شوید؟ چه چیزی سبب می‌شود نمایشنامۀ «خوب» پدید آید؟ از کجا شروع می‌کنید؟ نوشتن نمایشنامه چه تفاوتی با نوشتن مقاله، رمان و داستان کوتاه دارد؟ نویسندگان حرفه‌ای چه روش‌هایی را پیشنهاد می‌کنند؟ در بازنویسی نمایشنامه به دنبال چه چیزی هستید؟ تهیه‌کنندگان و کارگردانان در نمایشنامۀ شما به دنبال چه چیزی هستند؟ این به این پرسش‌ها و پرسش‌هایی نظیر اینها پاسخ می‌دهد.

در فصل نخست کتاب مفهوم «نمایشنامه‌نویس شدن» بررسی شده است و در فصل‌های بعد از جنبه‌های دیگر هنر و بنیادها و شگردهای نمایشنامه‌‌نویسی سخن گفته شده است؛ از جمله نوشتن نمایشنامه‌ بر اساس ضرورت‌های ویژۀ تئاتر، شکل‌دادن به ایده‌ها در قالب تئاتر، خلق شخصیت‌ها و نوشتن گفتگوهای اثربخش.

منابع مقاله

کتابخانه تخصصی ادبیات