أنس المھج و حدائق الفرج: تفاوت میان نسخه‌ها

'''أنس المهج و حدائق الفرج'''، اثر ابوعبدالله محمد بن محمد بن عبدالله بن ادریس الحمودی الحسنی، معروف به شریف ادریسى (493-560ق)، کتابی است مهم در جغرافیای دوره اسلامی.

این اثر پس از «نزهة المشتاق في اختراق الآفاق»، دومین تألیف ادریسی در حوزه جغرافیای اسلامی بشمار می‌آید که البته بسیار مختصرتر از «نزهة المشتاق» است. البته مورخان از این اثر در شمار تألیفات ادریسی یاد نکرده‌اند، اما در نسخه‌های خطی آن، ادریسی به‌عنوان مؤلف آن معرفی شده است. برخی معتقدند ادریسی کتابی بزرگ‌تر از «نزهة المشتاق» با عنوان «روض الأنس و نزهة النفس» تألیف کرد. با توجه به اینکه برای «أنس المهج» در پایان برخی نسخه‌ها عنوان «روض الفرج و نزهة المهج» نیز ذکر شده است، به نظر می‌رسد همه این عناوین، نام‌های مختلف یک اثر واحد، یعنی همان «أنس المهج» است که به‌اشتباه آن را اثری بزرگ‌تر از «نزهة المشتاق» پنداشته‌اند<ref>ر.ک: همان</ref>.

برخی «أنس المهج» را خلاصه‌ای از «نزهة المشتاق» دانسته‌اند، اما در واقع وجوه تمایزی با «نزهة المشتاق» دارد که الوافی نوحی، پژوهشگر مغربی، آنها را به شرح زیر بیان کرده است:

# در آن از اماکن جدیدی یاد شده و برخی مسافت‌های ذکرشده نیز با «نزهة المشتاق» اختلاف دارد<ref>ر.ک: همان</ref>.

اما در واقع مهم‌ترین تفاوت میان دو تألیف آن است که در «أنس المهج» تنها به بیان راه‎ها و مسیرهای شهرها و سایر اماکن و مسافت‌های میان آنها اکتفا شده و از بیان سایر اطلاعات نظیر آداب و رسوم و زندگی مردم پرهیز شده است. همچنین نسخه‌های کامل این اثر حاوی 73 نقشه جغرافیایی منطقه‌ای است و نقشه جهان در «نزهة المشتاق» نیز جای خود را به یک طرح ساده هفت اقلیم در «أنس المهج» داده است<ref>ر.ک: همان</ref>.