دیوان کمال خجندی: تفاوت میان نسخه‌ها

[[کرمی، احمد]] (مصحح)

| کد کنگره =‏‏PIR‎‏ ‎‏5597‎‏ ‎‏/‎‏ک‎‏8‎‏د‎‏9

| ناشر = ما  

| شابک =

| تعداد جلد =1

| کد پدیدآور =

| پس از =

===ویژگی‌های ممتاز شعر کمال===

# تازگی و نوآوری:

#:{{ب|''کمال گفته تو دل‌پذیر از آن معنی است''|2=''که معنی سخنانت غرابتی دارد''<ref>ر.ک: همان</ref>}}{{پایان شعر}}

#:ترکیبات تازه، تشبیهات و استعارات بدیع و نغز، مضامین و تعبیرات جدید در غزلیات او بسیار است. با تصرف در پاره‌ای از مضامین اشعار شاعران پیشین، به آن‌ها رنگ و روی نو و دل‌نشین بخشیده است. فی‌المثل، مألوف آن است که باد صبا، با نوازش خود، گل‌ها را می‌شکفاند، ولی کمال از باد صبا می‌خواهد که گُل را، به جرم ادعای برابری با حسن دوست، تنبیه کند؛ غزل به مطلع:

#:از مطلع‌های زیبای غزلیات دو نمونه نقل می‌شود:{{شعر}}

#:{{ب|''مشنو که مرا به ز تو یار دگری هست''|2=''مسموع نباشد که ز جان‌دوست تری هست''}}

# طبیعت:

#:یکی از مایه‌های زیبایی و جاذبه شعر [[خجندی، کمال‌الدین مسعود|کمال]]، حضور طبیعت در شعر اوست. گل، به‌تنهایی، در غزلیات [[خجندی، کمال‌الدین مسعود|کمال]] نقشی رنگین و دل‌انگیز دارد و حسن مطلع شمار بسیاری از غزل‌های او، مرهون حضور گل و ریحان و بوی خوش طبیعت است. در دیوان کمال، به غزل‌هایی برمی‌خوریم که گل‌ها و ریاحین مضمون ساز بیت بیت آن‌ها شده‌اند و از سخن شاعر، رایحه‌ای روح‌پرور به مشام می‌رسد؛ مثلاً غزلی به مطلع:{{شعر}}

# مثل و تمثیل:

#:تمثیل یکی از ویژگی‌های اساسی سبک هندی است. شاعران این مکتب، عموماً از این سنت برای توجیه، تعلیل، تأکید یا ایضاح بهره می‌جستند؛ اما پایه‌های تمثیل پیش از آن در شیوه شاعران آذربایجان و سبک عراقی گذاشته شده بود و بزرگانی چون انوری، خاقانی، نظامی، سعدی و دیگران از آن، برای بیان معانی، استفاده کرده‌اند؛ اما استفاده [[خجندی، کمال‌الدین مسعود|کمال خجندی]] از این شیوه، کیفیتی خاص دارد: منبع اصلی تمثیلات [[خجندی، کمال‌الدین مسعود|کمال]]، مشاهدات و تجربیات او در زندگی اجتماعی، اعتقادات مردم و همچنین تخیل و احساس شاعرانه او و گاه تاریخ و روایت و افسانه است. [[خجندی، کمال‌الدین مسعود|کمال]]، بیشتر، در مایه‌ها و مضامین عاشقانه تمثیل به کار می‌برد. جالب‌تر آنکه، در تأیید و توجیه و تعلیل مفاهیم غنائی، از تمثیل‌های اخلاقی و تربیتی و اجتماعی بهره می‌جوید. لطف این تمثیل‌ها، چون با تشبیهات زیبا و مضمر درمی‌آمیزد، دوچندان می‌شود. لزوم پرهیز بیمار از پرخوری، کم‌بها بودن زیره در کرمان و مشک در ختن، گستاخی مردم نادان، بشمار درنیامدن برگ درخت، ره گم نکردن قافله در شب مهتابی، مشکل آموختن دروگری به میمون (اشاره به حکایت کلیله)، بی‌تابی درخت گل در سرما و نرفتن سیاهی با شستشو از چهره زنگی، از جمله عناصرِ مضمون ساز در تمثیل‌های [[خجندی، کمال‌الدین مسعود|کمال]] است. تمثیلات اشعار [[خجندی، کمال‌الدین مسعود|کمال]] را می‌توان به تربیتی و اخلاقی، انتقادی و اجتماعی، تجربی و حسی، تخیلی و احساسی تقسیم کرد که به نقل نمونه‌ای از هر نوع اکتفا می‌کنم:

#:{{ب|''از سر کوی تو هرگز نشود دور کمال''|2=''تا در مرگ ز دریوزه گدا بس نکند''}}{{پایان شعر}}

#:{{ب|''کجا درست کنند اهل زهد تخته عشق''|2=''که مشکل است به میمون دروگری آموخت''}}{{پایان شعر}}

#:انعکاس معلومات و احوال اجتماعی و نیز باورهای مردمی و شباهت با شعر حافظ در اموری همچون: ریاستیزی، اشتراک در وزن و قافیه، ترکیبات و اصطلاحات و تعبیرات مشترک، از دیگر ویژگی‌های شعر [[خجندی، کمال‌الدین مسعود|کمال خجندی]] است<ref>ر.ک: همان، ص60- 64</ref>.

==پانویس ==

==منابع مقاله==

# مقدمه و متن کتاب.

   

[[رده:کتاب‌شناسی]]

   

[[رده:زبانها و ادبیات ایرانی]]