الإقتضاب في شرح أدب الكتاب

الإقتضاب في شرح أدب الكتاب
پدیدآوران	عیون سود، محمد باسل (محقق) بطلیوسی، عبدالله بن محمد (نویسنده)
عنوان‌های دیگر	ادب الکاتب. شرح
ناشر	دار الکتب العلمية، منشورات محمد علي بيضون
مکان نشر	بیروت - لبنان
سال نشر	1420 ‌‎ق یا 1999 م
چاپ	1
موضوع	ابن قتیبه، عبدالله بن مسلم، 213 - 276ق. ادب الکاتب - نقد و تفسیر زبان‌شناسی زبان عربی - معنی شناسی
زبان	عربی
تعداد جلد	3
کد کنگره	‏PJ‎‏ ‎‏61‎‏84‎‏ ‎‏/‎‏الف‎‏2‎‏ ‎‏الف‎‏4022
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

الاقتضاب في شرح ادب الكُتّاب ياآداب الكتّاب اثر ابن قتيبه (متوفى 521ق) است كه عبدالله بن محمد سيد‌ ‎بطليوسى 521ق، آن را به زبان عربى شرح نموده است. كتاب حاضر از مهمترين كتاب‌هاى ادب و فرهنگ كتابت قرن سوم هجرى قمرى است.

ساختار

نسخه اصلى الاقتضاب در ضمن سه «كتاب» نگارش شده است كه مصحح ضمن افزودن بخش‌هاى تحقيقى كتاب را در سه جزء تدوين نموده است. جزء اول مشتمل بر مقدمه مصحح و كتاب اول و دوم، جزء سوم مشتمل بر كتاب دوم و جزء سوم حاوى فهارس كتاب است.

بطليوسى با ذكر بخشى از عبارات متن كتاب ادب الكتّاب، به شرح واژگان و معانى به كار رفته در مطالب كتاب پرداخته است.

گزارش محتوا

بطليوسى در مقدمه كتاب غرض و روش خود را بر اين شرح ذكرنموده است. وى مى‌نويسد كه غرض من از اين كتاب، تفسير خطبه كتاب ادب الكتّاب بوده است. وى اصناف كتب و مراتب آنها و آنچه را در اين صناعت به آن نياز دارند ذكر نموده است. سپس نكته‌هایى را كه در اين ديوان، اشاره به آن ضرورى بوده و نيز مشكل اعراب ابيات و معانى كتاب و اسماء قائلين آنها را بيان كرده است.

نویسنده در جزء اول كتاب اصناف كاتبان و وسايل مورد نياز آنها را متذكر شده است. در جزء دوم اشتباهات واضع يا ناقلان كتاب را در چهار قسم مورد بررسى قرار داده است. در جزء سوم نيز ابيات كتاب را شرح كرده است.

بطليوسى در اين شرح از طريق علم نحو، لغت و شعر به شرح كتاب پرداخته است. در ضمن شرح خود از اخبار شعراء و استشهادات فراوان شعرى بهره جسته است.تمثيلات كتاب نيز محدود به عصر ادبى خاصى نيست بلكه عصور ادبى مختلفى را دربر گرفته است.

وضعيت كتاب

«محمد باسل عيون السّود» كار تحقيق كتاب را به انجام رسانده است. در جلد سوم كتاب كه محتوى فهارس كتاب است عناوين فراوانى آمده است كه شواهد قرآن كريم، قراءات قرآنى، احاديث شريف، اقوال و آثار، امثال، اشعارمشروحه، اسماء شعراء، اعلام، قبائل و طوائف، كتب و مصادر و مراجع از آن جمله است. در پایان هر سه جلد كتاب، فهرست محتويات آن نوشته شده است. در انتهاى جلد سوم نيز فهرست مطالب جلد اول و دوم مجدداً آمده است.

در پاورقى كتاب اختلاف نسخ و بخش‌هایى كه در برخى نسخ ذكر نشده و منابع مطالب و اشعار ذكر شده است.

منابع مقاله

مقدمه و متن كتاب

وابسته‌ها

شرح أدب الكاتب