ابن ابی‌الحدید و فهم نهج‌البلاغه

ابن ابی‌الحدید و فهم نهج‌البلاغه
پدیدآوران	رفعت، محسن (نویسنده)
ناشر	مؤسسه بوستان کتاب
مکان نشر	قم
سال نشر	۱۴۰۱
کد کنگره	‏

ابن ابی‌الحدید و فهم نهج‌البلاغه تألیف محسن رفعت؛ این کتاب تلاشی است برای فهم روش تفسیری ابن ابی‌الحدید و می‌کوشد روش تعامل او با حدیث و روایت را دریابد و منابع او را برای تفسیر این گوهر مکتوب، اعتبارسنجی کند و لغزش‌های احتمالی شارح را بر اساس رجوع به منابع توضیح دهد.

ساختار

کتاب حاضر حاوی پنج بخش است:

بخش اول: کلیات، ابن ابی‌الحدید و شرح نهج‌البلاغه؛ در این بخش مباحثی چون گردآورنده‌های نهج‌البلاغه، شرح های نهج‌البلاغه، مروری بر زندگانی ابن ابی‌الحدید، شرح نهج‌البلاغۀ وی، ممیزات و ویژگی‌های منحصر به فرد شرح نهج البلاغۀ او نسبت به دیگر شرح ها و در پایان فقه الحدیث ارائه شده است.

بخش دوم: روش فقه الحدیثی ابن ابی‌الحدید در شرح نهج‌البلاغه. عناصر مهم به کار گرفته شده در شرح کلام امام(ع) و استخراج روش‌های شارح برای شرح کلام امام(ع)، از مطالب مطرح شده در این بخش است.

بخش سوم: در این بخش منابع ابن ابی‌الحدید در شرح نهج‌البلاغه که شامل منابع روایی، حدیثی، تاریخی، لغوی، فلسفی، کلامی، عرفانی و دیگر منابع متفرقه است، مورد شناسایی قرار گرفته است.

بخش چهارم: اصول نقد حدیث در شرح نهج‌البلاغه ابن ابی‌الحدید. این بخش شامل رویکرد نقدی و نقدگرایی ابن ابی‌الحدید، اجتهاد محوری شارح در برخورد با روایات، روش‌ها و ملاک‌های نقد حدیث از دیدگاه ابن ابی‌الحدید، موضع شارح در مورد روایات مختلف و تعامل وی با آن‌ها و نقد ابن ابی‌الحدید به شارحان پیش از خود می‌باشد.

بخش پنجم: آسیب‌شناسی فقه الحدیثی ابن ابی‌الحدید در شرح نهج‌البلاغه. مطالب این فصل شامل: نقادی شارحان نهج‌البلاغه به ابن ابی‌الحدید، ارزیابی نقدها و دفاع از ابن ابی‌الحدید و نقد نویسنده به ابن ابی‌الحدید می‌باشد.

گزارش کتاب

نهج‌البلاغه در زمرۀ کتاب‌های حدیثی به شمار می‌رود، ولی با ساختاری ویژه و درون مایه و برون مایه‌ای متفاوت. این کتاب عظیم مجموعه‌ای از کلام علوی است؛ کلامی در اوج بلاغت و متنی ادبی در ستیغ فصاحت، که جلوه‌های بلاغت در آن موج می‌زند و نمودهای فصاحت در آن حیرت آور است و محتوای آن، فراتر از کلام بشر و فرودتر از کلام خالق است.

ابن ابی‌الحدید، ادیب و شاعر، از آن دست افرادی است که با التفات به دریای معانی و مفاهیم نهج‌البلاغه در برابر آن سر تعظیم فرود آورده، آنگاه در قامت بزرگ ترین و مشهورترین شارح این کتاب ارزشمند و ماندگار، مجذوب کلام امیر بیان شده و کتاب ارزشمند شرح نهج‌البلاغه را نگاشته است. روش فهم سخن امام علی علیه‌السلام توسط ابن ابی‌الحدید معتزلی در نوع خود و با توجه به زمانی که وی در آن می‌زیسته، قابل توجه است. کتاب پیش رو تلاشی است برای فهم روش تفسیری ابن ابی‌الحدید و می‌کوشد روش تعامل او با حدیث و روایت را دریابد و منابع او را برای تفسیر این گوهر مکتوب، اعتبارسنجی کند و لغزش‌های احتمالی شارح را بر اساس رجوع به منابع توضیح دهد.

منابع مقاله

کتابخانه تخصصی تاریخ اسلام و ایران

وابسته‌ها

شرح نهج‌البلاغة (ابن ابی‌الحديد)