دولت و سیاست اجتماعی در ایران

دولت و سیاست اجتماعی در ایران
پدیدآوران	قاراخانی، معصومه (نویسنده)
ناشر	نشر آگه
مکان نشر	تهران
سال نشر	۱۳۹۷ش
شابک	‎5-363-329-964-867
موضوع	سیا‌ست‌ اجتما‌عی‌,ایران‌ - سیا‌ست‌ اجتما‌عی‌
کد کنگره	‏HN۶۷۰/۲/آ۸ق۲ ۱۴۰۰

دولت و سیاست اجتماعی در ایران تألیف معصومه قاراخانی؛ این کتاب حاصل مطالعه‌ی پیشرو در حوزه‌ی سیاست اجتماعی در ایران است و، سوای پرداختن به دانش مفهومی سیاست اجتماعی، تحلیلی علمی از سیاست اجتماعی در ایران ارائه می‌دهد. مؤلف از سویی ادبیات نظری و پژوهشی تحلیلی سیاست اجتماعی را مرور می‌کند و، از سوی دیگر، با گشودن دریچه‌ای به سیاست‌های آموزش و سلامت و مسکن (سه کار ویژه‌ی اصلی دولت) تصویری تجربی از روند سیاست اجتماعی در ایران ارائه می‌دهد. بدین ترتیب، این اثر هم به کار پژوهش گران علاقه مند به این حوزه‌ی کاربردی می‌آید، و هم می‌تواند به منزله‌ی الگویی تحلیلی در حوزه‌ی سیاست اجتماعی برای آموزش دانشجویان در مقاطع تحصیلات تکمیلی استفاده شود.

ساختار

کتاب در شش فصل و یک پی گفتار تنظیم شده است:

1- رویکردهای نظری سیاست اجتماعی

2- روش‌شناسی تحلیل سیاست اجتماعی

3- رویکرد دولت، ظرفیت نهادی و توسعه‌ی سیاست اجتماعی

4- سیاست آموزش؛ عدالت توزیعی و آموزش همگانی

5- سیاست سلامت؛ پیش گیری یا درمان

6- سیاست مسکن؛ فراگیر و ارزان

گزارش محتوا

سیاست اجتماعی موضوعی است که همه‌ی مردم در زندگی روزمره‌ی خود با جنبه‌های مختلف آن سروکار دارند. طیف گسترده‌ی مباحث که در سیاست اجتماعی بدان‌ها پرداخته می‌شود نشان دهنده‌ی میزان تأثیرگذاری سیاست اجتماعی بر زندگی، رفاه و امنیت جامعه است. سیاست اجتماعی، که مرتبط با زندگی روزمره‌ی مردم است، یکی از دغدغه‌های سیاست گذاری در سطوح محلی، ملی و بین‌المللی است و هم زمان با مطالعه‌ی تغییرات اجتماعی مورد توجه قرار گرفته است. بنابراین، تفاوت بین کشورها نه از بابت حضور یا غیات سیاست اجتماعی بلکه از بابت ماهیت، کیفیت و چگونگی اجرای آن است و همین سبب تفاوت سطح توسعه‌ی سیاست اجتماعی و مدل‌های مختلف دولت رفاه از کشوری به کشور دیگر شده است.

در حال حاضر مطالعات در حوزه‌ی سیاست اجتماعی صرفا به مسائل اساسی سد راه توسعه‌ی انسانی معطوف نیست. هم گام با تغییرات وسیعی که در زندگی اجتماعی رخ داده، مطالعات سیاست اجتماعی نیز وسعت زیادی یافته‌اند. البته شواهد نشان می‌دهد که مطالعات سیاست اجتماعی در کشورهای خاورمیانه و از جمله ایران به گستردگی مطالعات این حوزه در کشورهای سرمایه داری غرب و کشورهای آسیای جنوب شرقی نیست، با این حال این موضوع وسعت زیادی یافته و توجه اندیش مندان اجتماعی و به ویژه جامعه شناسان را به خود جلب کرده است. البته باید در نظر داشت که سیاست اجتماعی موضوعی است زمینه مند و وابسته به مسائل و شرایط اجتماعی، اقتصادی و سیاسی. از این رو، به دلیل تفاوت شرایط نهادی و سیاسی در کشورهای مختلف، مدل‌های دولت رفاه و دیدگاه‌های نظری - که مبتنی اند بر تجربه‌ی کشورهای سرمایه داری پس از جنگ جهانی دوم - برای مطالعه و تحلیل سیاست اجتماعی در کشورهای در حال توسعه‌ای مانند ایران نیازمند بازنگری هستند. این بازنگری خود مستلزم انجام پژوهش‌های زمینه مند در این حوزه است.

کتاب حاضر آزمایشی است تجربی درباره‌ی سیاست اجتماعی در ایران و آغاز مسیری است طولانی. روش پژوهش کتاب بر رویکردی تاریخی و تطبیقی استوار است، چرا که هم سیاست اجتماعی را در توالی تاریخی‌اش، از سال 1360 تا 1388، بررسی کرده است و هم درباره‌ی بخش‌های آموزش، سلامت و مسکن (در بازه‌ی زمانی یاد شده و با رویکرد بخشی) پژوهش نموده است. این شیوه‌ی مطالعه، امکان مقایسه‌های تطبیقی بین دوره‌های سیاست گذاری اجتماعی و نیز بخش‌های سیاست گذاری اجتماعی را فراهم می‌آورد. از میان مدل‌های تحلیل سیاست، بر مدل سه مرحله‌ای «درون داد، برون داد و برآیند» تمرکز شده است که از الگوهای خطی تحلیل سیاست اجتماعی است و تکیه گاه تحلیل نیز مرحله‌ی آغازین این مدل، یعنی «درون داد سیاست اجتماعی»، است.

محتوای کتاب معطوف به دو هدف است: نخست، ارائه‌ی تحلیل و تصویری علمی از سیاست اجتماعی در ایران؛ و دوم، فهم و افزودن بر دانش سیاست اجتماعی.

منابع مقاله

کتابخانه تخصصی تاریخ اسلام و ایران