هارون امت: اثبات افضلیت امیرالمؤمنین علیه‌السلام در شروط خلافت از مدارک معتبر اهل سنت

هارون امت
پدیدآوران	قربانی دامنابی، حسين (نویسنده)
عنوان‌های دیگر	اثبات افضلیت امیرالمؤمنین علیه‌السلام در شروط خلافت از مدارک معتبر اهل سنت
ناشر	زرنوشت.‬
مکان نشر	تهران.
سال نشر	1402 ه ش.
شابک	‎978-622-288-812-1‬‬‬
موضوع	علی‌بن ابی‌طالب‏‫ ‏‫(ع)‬‬‬، امام اول، ‏‫۲۳ قبل از هجرت -‏ ۴۰ق -- اثبات خلافت
زبان	فارسی، عربی
کد کنگره	BP223/52

هارون امت: اثبات افضلیت امیرالمؤمنین علیه‌السلام در شروط خلافت از مدارک معتبر اهل سنت، اثر حسین قربانی دامنابی، کتابی است در اثبات خلافت و امامت حضرت علی علیه‌السلام از طریق اثبات افضلیت امیرالمؤمنین علیه‌السلام در شروط اهل سنت برای تصدی منصب خلافت که عبارتند از: شجاعت، علم، ایمان، عدالت و محبوبیت در نزد خدا و رسول(ص). نویسنده این کتاب را با استفاده از منابع معتبر اهل سنت به زبان فارسی و عربی نگاشته و با تقریظ دکتر جواد ابوالقاسمی در سال 1402ش به چاپ رسانده است. نویسنده این کتاب را متاثر از کتاب «جانشین پیامبر کیست؟» اثر آیت‌الله سید علی حسینی میلانی و در دو عنوان کتاب نگاشته است که جلد اول آن را می‌توان کتاب «خلفا از نگاهی دیگر» در 456 صفحه به شمار آورد که نویسنده در مقدمه‌ی کتاب‌هارون امت با اشاره به آن، می‌نویسند: «ما در کتاب دیگری با استناد به روایات معتبر اهل سنت به بررسی میزان شجاعت، علم، ایمان و عدالت سه خلیفه‌ی اول پرداخته و اثبات کرده‌ایم که آنها نه تنها در این شروط سرآمد نبودند، بلکه به اندازه‌ی یک مسلمان عادی هم بهره‌ای از موارد یاد شده نداشته‌اند و به جای اینکه حافظ سنت و شریعت باشند، کمر به هدم و نابودی سنت نبوی بستند و بدعت‌های بسیاری نیز در دین گذاشتند.»

ساختار

کتاب 332 صفحه بوده و مشتمل بر یک مقدمه، پیشگفتار، تقریظ و پنج فصل می‌باشد.

گزارش محتوا

مقدمه

مؤلف در مقدمه‌ی کتاب با بیان اینکه در کتاب دیگرش (امتداد رسالت) امامت و خلافت الهی حضرت علی(ع) را از منابع معتبر اهل سنت ثابت کرده، در این کتاب از ذکر آیات و روایات مربوط به خلافت و امامت الهی صرف نظر کرده و از طریق تمرکز بر وجه مشترک شیعه و سنی در تعیین خلیفه؛ یعنی افضلیت وارد شده و می‌نویسد: «اهل سنت برای تصدی خلافت شروطی را ذکر کرده‌اند که بر اساس آن، هر کس در آنها سرآمد باشد، افضل بوده و خلافت از آنِ او خواهد بود؛ شروطی مانند ایمان، شجاعت، علم، عدالت و.... لذا با توجه به این نکته و اثبات افضلیت امام علی علیه‌السلام از کتب و روایات معتبر اهل سنت، می‌توان تا حدی به این جدال و کشمکش دیرینه پایان داد و حقانیت مذهب تشیع را اثبات نمود.»

پیشگفتار

مؤلف در پیشگفتار کتاب به انگیزه‌ی تألیف این کتاب اشاره کرده و سپس مزایای آن نسبت به کتب مشابه را دو مورد برشمرده است:

مزیت اول: بررسی سندی روایات، با کارهای ذیل:

1. جمع‌آوری نظر محققین علمای عامه در مورد سند روایات مورد استدلال.
2. استناد به بررسی‌های سندی و احکام برنامه‌ی معتبر جوامع الکلم.
3. ارائه‌ی همه‌ی طرق یک روایت با توجه به این قاعده که تعدد طرق موجب تقویت سند می‌شود.
4. بررسی جامع، کامل و دقیق رجالی در موارد بحث برانگیز و اختلافی.

مزیت دوم: تسهیل دستیابی به مصادر، با کارهای ذیل:

1. منطبق کردن مدارک با برنامه‌ی معتبر الجامع الکبیر، ساخت اهل سنت.
2. منطبق کردن مدرک با سایت رسمی کتابخانه‌ی مکتبه شامله، در مواردی که کتاب مورد استدلال در برنامه‌ی الجامع الکبیر نبود.
3. منطبق کردن مدارک با با نسخه‌ی الکترونیکی pdf، در مواردی که کتاب مورد استدلال نه در برنامه‌ی الجامع الکبیر بود و نه در سایت مکتبه شامله، تا همچنان خواننده‌ی کتاب با داشتن یک رایانه و اینترنت، بتواند صحت مدارک را بررسی کند.

تقریظ دکتر جواد ابوالقاسمی

حجت‌الاسلام دکتر محمدجواد ابوالقاسم دولابی معروف به جواد ابوالقاسمی، کارشناس سابق شبکه‌ی جهانی «ولایت» و «الولایة» و مدیر و کارشناس فعلی «شبکه جهانی ولی عصر عج» که بیشتر با مناظره‌هایش با بزرگان وهابیت؛ مانند شیخ عدنان عرعور، فارس یوسف المصری، فراج الصهیبی و... معروف است، در تقریظی که بر کتاب «هارون امت» نگاشته، بعد از ذکر اهمیت دفاع از حقانیت مکتب اهل بیت علیهم‌السلام، با بیان اینکه در سال‌های اخير گفتگوها بسيار تخصصی‌ و حرفه‌ای تر شده و آشنايی دقيق با مبانی علمی و حديثی اهل سنت سبب شده است كه راه تبيين حقيقت برای آنها بسيار كوتاه ‌تر و سريع‌تر شود، می‌نویسد:

«كتاب پيش رو،‌ از مجموعه تاليفاتی است كه با اين روش به تبيين حق و حقيقت برای مخالفان پرداخته است؛ با روشی كه جای هر گونه نقد و اعتراض علمی را بر اهل انصاف می ‌بندد.»

فصل اول: افضلیت خلیفه

مؤلف در فصل اول این کتاب با بیان اینکه: «بر اساس قاعده‌ی عقلی تقدّم افضل بر مفضول یا همان قُبح تقدیم مفضول بر افضل، جانشین و قائم مقام پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله باید افضل امت باشد»، برای اثبات آن به سخنان و استدلال‌های ابن تیمیه حرانی، ابن قیّم جوزیه، قاضی باقلانی و آیه‌ی انتخاب الهی طالوت استناد می‌کند.

فصل دوم: مقابله با احادیث فضائل علوی و راویانش

مؤلف این فصل از کتاب‌هارون امت را با این سخن شروع می‌کند که: «با وجود اینکه کتب اهل سنت پر از روایات فضائل علوی است، اما روایات فراوانی نیز بوده که محدثان بزرگ مکتب سقیفه به خاطر دشمنی با حضرت علی علیه‌السلام و یا ترس از شیعه شدن مردم، عمدا نقل نکرده‌اند.»

وی برای اثبات این ادعا، به سخن و عملکرد چند تن از بزرگان اهل سنت در قبال احادیث فضائل علوی اشاره می‌کند؛ افرادی مانند: عامر شعبی، سفیان ثوری، شعبه بن حجاج، سلام بن ابی مطیع، لیث بن سعد و وکیع بن جراح.

سپس در ادامه می‌نویسد:

«راویانی که احادیث فضائل علوی را نقل می‌کردند، به گونه‌های مختلف مورد جرح و ضرب عالمان و عوامان اهل تسنن قرار می‌گرفتند: یکی تضعیف میشد، دیگری به بی دینی و کفر متهم میشد، یکی را نجس میدانستند، منبر دیگری را می‌شکستند، یکی را کتک میزدند و بعضی دیگر را نیز می‌کشتند.»

مؤلف برای هر کدام از این موارد، مدارکی از کتب اهل سنت ارائه می‌دهد.

فصل سوم: برتری امیرالمؤمنین علیه‌السلام

مؤلف در این فصل از کتاب، با بیان اختلافی بودن افضل امت بعد از پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله در نزد اهل سنت، با استناد به سخنان ابن حزم آندلسی، محمد ناصرالدین ألبانی، شمس‌الدین ذهبی، ابن حجر هیتمی، احمد بن حنبل، ابن عبدالبر قرطبی، قاضی باقلانی و قاضی عبدالجبار معتزلی ثابت می‌کند که حتی بسیاری از صحابه و تابعین بر این اعتقاد بودند که حضرت علی علیه‌السلام افضل امت است!

مؤلف سپس در ادامه به بعضی احادیث نبوی و آیات قرآن که مفهومش دلالت بر افضلیت امیرالمؤمنین علیه‌السلام دارد، به صورت گذرا اشاره می‌کند و سپس چهار حدیث نبوی را که با صراحت بیشتری این مطلب را می‌رساند، مورد بررسی قرار می‌دهد.

مؤلف بعد از ارائه‌ی احادیث و بررسی سندی و دلالی آن، به سخنان امام حسن مجتبی علیه‌السلام، عبدالله بن مسعود، حذیفة بن یمان، جابر بن عبدالله، مقداد بن اسود و سعد بن ابی وقاص که با سندهای معتبر نقل شده و به صراحت دلالت بر برتری حضرت علی علیه‌السلام بر تمام امت دارد، استناد می‌کند.

فصل چهارم: بررسی ویژگی‌های امیرالمؤمنین علیه‌السلام

بعد از سه فصل مقدماتی، مؤلف در فصل چهارم به سر اصل مطلب می‌رسد و با استناد به سخنان بزرگان اهل سنت و روایات معتبر آن‌ها به همراه بررسی‌های سندی، می‌کوشد تا اشجعیت، اعلمیت، مومن ترین، عادل‌ترین و محبوب ترین بودن امام علی علیه‌السلام را ثابت کند.

مؤلف این فصل از کتاب را به پنج بخش تقسیم کرده و در هر بخش به موارد ذیل پرداخته است:

بخش اول: شجاعت امیرالمؤمنین علیه‌السلام

اشاره به تواتر شجاعت حضرت در نزد عامه، شجاعت حضرت در لیلة المبیت، جنگ بدر، جنگ احد، جنگ خندق (احزاب)، جنگ خیبر و جنگ حنین.

بخش دوم: علم امیرالمؤمنین علیه‌السلام

اشاره به اعترافات بزرگان اهل سنت، حدیث ثقلین، حدیث سفینه، آیه‌ی هدایت (لکل قوم هاد)، حدیث باب مدینه العلم، حدیث وراثت علوم نبوی، آیه‌ی گوشهای نگه دارنده (اذن واعیه)، حدیث ماموریت برای تاویل قرآن، حدیث تشبیه به انبیا، حدیث عالم‌ترین امت، حدیث سلونی و حدیث کمیل.

بخش سوم: ایمان امیرالمؤمنین علیه‌السلام

اشاره به نخستین مسلمان بودن حضرت، آیه‌ی شناخت مومنان در جنگ احد، آیه‌ی افمن کان مومنا، آیه‌ی سقایه الحاج، آیه‌ی نجوا، حدیث ملاک تشخیص مومن از منافق، حدیث عبادت بودن نگاه کردن به حضرت، حدیث لیله المبیت و رأس المؤمنین بودن حضرت از دیدگاه ابن عباس.

بخش چهارم: عدالت امیرالمؤمنین علیه‌السلام

اشاره‌ی اجمالی به نصوص عصمت حضرت که با عدالت تلازم دارد، قاضی‌ترین بودن حضرت، حدیث خطا نکردن حضرت در قضاوت و حدیث قاطعیت حضرت در اجرای اوامر الهی.

بخش پنجم: محبوبیت امیرالمؤمنین علیه‌السلام

اشاره به مدارک تلازم محبوبیت در نزد خدا و رسول با افضلیت، حدیث طیر مشوی، حدیث رایت خیبر، حدیث امر خدا و رسول به حُب حضرت، دامادی رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌وآله، حدیث منزلت، عقد برادری با پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله، حدیث سد الابواب، همانندی با پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله در آیه‌ی مباهله و احادیث معتبر.

فصل پنجم: نقد و بررسی روایات افضلیت خلفا

مؤلف احادیث ساختگی در فضیلت خلفای ثلاثه را یکی از مهمترین عللی دانسته که حق و باطل را بر عامه مشتبه ساخته و مانع از پذیرش افضلیت امام علی علیه‌السلام شده است. وی با استناد به سخنان ابن تیمیه و ابن حجر عسقلانی که بسیاری از روایات فضائل خلفا را ساختگی دانسته‌اند، ریشه‌ی پیدایش این احادیث را آنطور که در کتاب سلیم بن قیس هلالی آمده، به معاویه نسبت می‌دهد و برای تأیید این موضوع، سخنان ابوالحسن مدائنی (از مورخان متقدم اهل سنت)، ابوجعفر اسکافی و ابن قتیبه دینوری را شاهد می‌آورد.

مؤلف سپس با بیان این نکته که: «طبق علم رجال اهل سنت، دشمنی با اهل‌بیت علیهم‌السلام جرح و قدحی برای راویان محسوب نمی‌شود و از آنجایی که روایات فضائل خلفا را همان کسانی جعل کرده‌اند که ناصبی بوده و در نزد اهل سنت، ثقه به شمار می آیند (آن هم اغلب با توثیق حدسی از روی روایات خوشایند آن‌ها، نه توثیق حسی)» معتقد است که: «در نقد این روایات باید از راه بررسی متن روایات و تعارضشان با روایات صحیح السند دیگر وارد شد، نه از راه بررسی سندی.» مؤلف سپس به عنوان دو نمونه از این احادیث ساختگی در فضیلت خلفا، حدیث «اَبُوبَکْرُ وَ عُمَرُ سَیِّدا کُهُولِ اَهْل الْجَنَّهِ» و روایت «خَيْرَ اَلْأُمَّةِ بَعْدَ نَبِيِّهَا أَبُو بَكْرٍ وَ عُمَرُ» از زبان حضرت علی علیه‌السلام را در 26 صفحه مورد بررسی قرار می‌دهد.

منابع مقاله

مقدمه و متن کتاب