هشدارها و عبرتهای عاشورا: کوفه شهری برای عبرت

شهری برای عبرت
پدیدآوران	سجادی، سید علیرضا (نویسنده)
ناشر	انصاریان
سال نشر	1384ش
زبان	فارسی
کد کنگره	‏

هشدارها و عبرتهای عاشورا: شهری برای عبرت تألیف سید علیرضا سجادی؛ با هدف بازخوانی تاریخ کوفه و بازشناسی دو چهره سیاه و سفید از آن

ساختار

کتاب در سه فصل تنظیم شده است. فصل اول: لزوم پرداختن به کوفه، فصل دوم: چهره درخشان کوفه و فصل سوم: چهره تاریک و سیاه کوفه

گزارش محتوا

تاریخ کوفه را می توان از ابتدای تأسیس یعنی در سال 17 هـ تا سال 36 هـ و از سال 36 هجری تا 61 به دو دوره پر حادثه تقسیم کرد. نویسنده بیشتر به حوادث سال‌های 36 تا 61 هجری همزمان با حیات سیاسی ـ مذهبی سه امام شیعه امام علی(ع) امام حسن(ع) و امام حسین(ع) نظر داشته است.

نویسنده معتقد است با دیدگاهی غیر از دیگر نویسندگان در باب کوفه به این مبحث پرداخته است. از سویی توجه به عبرت‌گیری از حوادث کوفه داسته، لذا به مباحث جغرافیایی و تأسیس کوفه و دیگر مسائل نپرداخته است و از سوی دیگر بر خلاف بسیاری از نویسندگان که چهره سیاهی از کوفه ارائه کرده اند، نویسنده سعی داشته نکات مثبت و چهره روشن و درخشان کوفه را نیز بنمایاند.

همچنین نویسنده سعی داشته کوفه را به عنوان مرکز تشیع در آن روزگار با جمهوری اسلامی ایران به عنوان مرکز تشیع در این دوران مقایسه کرده و با آسیب شناسی کوفه و کوفیان، گاهی در راه تحقق این شعار که «ما اهل کوفه نیستیم علی تنها بماند» برداشته باشد و بیان دارد که چه شد که کوفیان با آن عزت و عظمت به جایی رسیدند که موجب نفرت بشریت شدند.

نویسنده معتقد است علت این همه حمله به کوفه و سیاه نمایی مطلق آن، تاریخ نویسان و محدثان اموی و عباسی بودند که با سیاست ضد علوی و ضد تشیع خود، نسبت به کوفه که مرکز تشیع بود، دست به هجمه و بدگویی نسبت به کوفه و کوفیان زدند.

نگاه نفرت انگیز شیعه به کوفه پس از حادثه عاشورا نیز باعث شده که نقاط روشن و افتخارات قبلی کوفه ازدیدگاه شیعه پنهان بماند و از کوفه تنها نفرت و انزجار در ذهن ها باقی بماند.

نویسنده معتقد است برای شناخت چهره تاریک کوفه باید چهره روشن آن را هم شناخت تا بتوان از آن عبرت گرفت چرا که کوفه مرکز حکومت امام علی(ع) بود.

در فصل اول به لزوم پرداختن به کوفه و اهمیت بررسی این شهر در چند عنوان: نیاز تاریخی، شناخت عبرت ها، کوفه تنها پایتخت امام علی(ع) و همچنین مرکز حکومت جهانی حضرت مهدی(ع) پرداخته شده است.

فصل دوم با عنوان چهره درخشان کوفه، روایات ائمه معصومین در تعریف و تمجید از کوفه، همچنین سخنان امام علی(ع) در نهج البلاغه در باره کوفیان، صحابی با وفای امام علی(ع) که اهل کوفه بوده اند و رابطه آنان با اهل بیت(ع) آمده است. در این فصل منزلت کوفه در سه بعد تاریخی، مذهبی و سیاسی مطرح شده است.

فصل سوم: چهره تاریک و سیاه کوفه: ویژگی های منفی کوفیان در این فصل در دو قسمت مطرح شده است.

قسمت اول: بررسی ویژگی های منفی کوفیان به صورت کلی.

قسمت دوم: بررسی چهره منفی و تاریک کوفه در رابطه با امام علی(ع) و امام حسن(ع).

رابطه کوفیان با امام حسین(ع) در جلد دوم کتاب خواهد آمد.

کتاب با سخن پایانی، کتاب نامه و فهرست مطالب در 320 صفحه پایان می یابد.

نقد و بررسی:

کتاب به لحاظ رویکرد عبرت آموزی کتاب خوبی است با این حال می توان به چند نکته در رابطه با این کتاب اشاره کرد.

کتاب تا حدودی شعاری است و موضع‌گیری نویسنده در موارد مختلف از بار علمی آن کاسته است. همچنین نسبت به کتاب «کوفه» نوشته هاشم جعیط علی رغم نظر نویسنده از سطح علمی و غنای بالایی برخوردار نیست.

از سوی دیگر شناخت یک شهر و مردم آن بدون شناخت جغرافیا، ساختار و زمینه‌های تاریخی آن منطقه و مردم آن شناختی ناقص است، امری که نویسنده در مباحث خود بدان نپرداخته است.

منابع مقاله

کتابخانه تخصصی تاریخ اسلام و ایران