چهره جهاد در اسلام

چهره جهاد در اسلام
پدیدآوران	الهامی، داود (مؤلف)
ناشر	نسل جوان
مکان نشر	ایران - قم
زبان	فارسی

چهره جهاد در اسلام، تألیف داود الهامی (معاصر) درصدد پاسخگویی به شبهه عده‌ای که اسلام را به عنوان دینی تهاجمی و جنگی معرفی می‌کنند. نویسنده همچنین به توضیح جهاد و جایگاه آن در اسلام پرداخته است.

کتاب در پنج قسمت تدوین یافته است. «جهاد و دفاع در اسلام» عنوان قسمت اول کتاب است. الهامی بر آن است که تا طمع و آز و خوددوستی وجود دارد، ملل ضعیف مورد تجاوز قرار خواهند گرفت؛ لذا هر قومی برای حفظ استقلال و عظمت خویش، ناچار است همیشه خود را نیرومند نگه دارد. نگارنده، در بحث از جهاد در اسلام می‌نویسد، جهاد یکی از ابواب فقه است که عبادت محسوی می‌گردد. اسلام جنگی را مشروع می‌داند که در راه خدا و برای اعتلای کلمه حق باشد.

«علل و هدفهای جهاد»، نام قسمت دوم کتاب است. مهمترین علل جهاد عبارتند از: گسترش آیین حق؛ دفاع از حق که شرط ادامه حیات است؛ آزادی جامعه‌های بشری و اثبات ارزشهای انسانی؛ تعمیم عدالت و آزادی در جهان؛ مبارزه با بت و بت‌پرستی.

در تفاوت جنگ در اسلام با دیگر جنگ‌ها، الهامی می‌نویسد که جنگ در اسلام، برای برقراری عدالت است، اما سایر جنگ‌ها در جهت منافع استعماری است.

«جهاد یا آخرین راه مبارزه»، عنوان دیگر قسمت کتاب است. مادام که از راههای دیگر یأس و نومیدی حاصل نشود، جنگ و جهاد در اسلام مشروع نیست. در اثبات این مدعا، نویسنده آیاتی از قرآن و رفتار رسول اکرم(ص) را ذکر می‌کند. الهامی در ادامه، مقایسه‌ای بین جنگ اسلامی و سایر جنگ‌ها انجام می‌دهد. وی تلفات و خسارتهایی را که جنگهای کنونی بر جای گذاشته‌اند، بررسی می‌کند.

«جهاد در چارچوب اصول اخلاقی»، عنوان قسمت چهارم کتاب است. مؤلف می‌گوید آنچه که جنگ در اسلام را با سایر جنگ‌ها متفاوت می‌سازد، همان سیطره اخلاقی بر روابط بین‌المللی و مقررات رزمی در ایام جنگ است. به عقیده او جهاد اسلامی (با توجه به آیه شریفه «و قاتلوا فی سبیل‌الله یقاتلونکم و لاتعتدوا ان الله لا یحب المعتدین») بر چهار اصل استوار است: عمل: «قاتلوا» جنگ کنید. هدف: «فی سبیل الله» در راه خدا. طرف جنگ: «الذین یقاتلونکم» کسانی که با شما جنگ می‌کنند. رعایت حدود: «لاتعتدوا» تعدی و تجاوز نکنید (اصل اخلاقی).

«پایان جنگ»، عنوان آخرین قسمت کتاب است. مؤلف به «حق تسخیر» در جنگها و زیانهایی که ملل فاتح بر ملل مغلوب با توجه به این حق برای خود قائل بودند، اشاره می‌کند. وی بیان می‌کند که در جنگهای اسلام، پس از پیروزی بر دشمن، اعلام آتش‌بس می‌کرده‌اند و آنها را به اسلام دعوت می‌کرده‌اند و اگر نمی‌پذیرفتند، جزیه معین می‌شد. الهامی در تعریف جزیه می‌نویسد که جزیه، یک نوع کمک مالی است که از طرف اهل کتاب در برابر امنیتی که مسلمانان برای آنان به وجود آورده‌اند، پرداخت می‌گردد. او در ادامه، به خوش‌رفتاری مسلمانان با اقلیت‌های مذهبی و امتیازاتی که اسلام برای آنها قائل است، اشاره می‌کند. در پایان وی می‌نویسد که اسلام با توجه به اصول اخلاقی بود که گسترش پیدا کرد، نه با زور شمشیر.

منابع مقاله

حقیقت، سید صادق، اندیشه سیاسی در اسلام: کتاب‌شناسی توصیفی، تهران، انتشارات بین‌المللی الهدی، 1377ش.