۸۴٬۵۵۷
ویرایش
بدايع الأخبار (وقايع بهبهان در زمان حمله محمود افغان) (نمایش مبدأ)
نسخهٔ ۲۰ آوریل ۲۰۲۴، ساعت ۲۱:۴۳
، ۲۰ آوریلجایگزینی متن - 'مـ' به 'م'
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) جز (جایگزینی متن - 'عـ' به 'ع') |
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) جز (جایگزینی متن - 'مـ' به 'م') |
||
| خط ۲۶: | خط ۲۶: | ||
| پیش از = | | پیش از = | ||
}} | }} | ||
'''بدایع الاخبار'''، تألیف میرزا عبدالنبی شیخ‌الاسلام بهبهانی (زنده در 1142ق)، یکی از آثار ارزشمند زبان و ادبیات فارسی و از مآخذ | '''بدایع الاخبار'''، تألیف میرزا عبدالنبی شیخ‌الاسلام بهبهانی (زنده در 1142ق)، یکی از آثار ارزشمند زبان و ادبیات فارسی و از مآخذ مهم عصر صفویه درباره حمله محمود افغان به اصفهان و محاصره بهبهان است. کتاب به‌انضمام شش گزارش درباره حمله افغان‌ها به اصفهان و روستاهای خراسان با مقدمه، تصحیح و توضیحات سید سعید میرمحمدصادق منتشر شده است. | ||
کـتاب بـدایع الاخبار شامل پیشگفتار، دیباچه مصحح، متن اصلی بدایع الاخبار و شش پیوست همراه با یادداشت‌ها و نمایه‌ها و کتابنامه است. این کتاب را می‌توان الگوی برخی از مورخان متأخر عصر صفوی و اوایل دوره نادر دانست؛ به‌ویژه در دو بخش محاصره و قحطی اصفهان و | کـتاب بـدایع الاخبار شامل پیشگفتار، دیباچه مصحح، متن اصلی بدایع الاخبار و شش پیوست همراه با یادداشت‌ها و نمایه‌ها و کتابنامه است. این کتاب را می‌توان الگوی برخی از مورخان متأخر عصر صفوی و اوایل دوره نادر دانست؛ به‌ویژه در دو بخش محاصره و قحطی اصفهان و مرگ صـفی‌میرزا، از این لحاظ شباهت زیادی به کتاب «مرآت واردات» محمدشفیع طهرانی (متولد 1087ق) دارد<ref>ر.ک: شبانه، رحیم، ص37</ref>. | ||
نویسنده که خود ادیب بزرگی بوده، بسیاری از اشعار را در متن کتاب با توجه به مناسبت موضوع از منابع ادبی گـرفته و بـه سبک تقلید آن را تغییر داده و به‌کار برده است<ref>ر.ک: همان</ref>. | نویسنده که خود ادیب بزرگی بوده، بسیاری از اشعار را در متن کتاب با توجه به مناسبت موضوع از منابع ادبی گـرفته و بـه سبک تقلید آن را تغییر داده و به‌کار برده است<ref>ر.ک: همان</ref>. | ||
محتوای کتاب بدایع الاخبار بـه چـهار موضوع اختصاص دارد: | محتوای کتاب بدایع الاخبار بـه چـهار موضوع اختصاص دارد: | ||
# مقدمه‌ی نویسنده درباره چگونگی تازش محمود افغان به ایران، شـکست سـپاه شاه سلطان حسین صفوی در گلون‌آباد، نحوه | # مقدمه‌ی نویسنده درباره چگونگی تازش محمود افغان به ایران، شـکست سـپاه شاه سلطان حسین صفوی در گلون‌آباد، نحوه محاصره اصـفهان و سـرانجام سقوط اصفهان و جلوس محمود افغان؛ | ||
# حمله | # حمله محمود افـغان به بهبهان و گزارش نویسنده درباره مقاومت سی‌وشش‌روزه مردم در مقابل او و شکست و بـازگشت محمود؛ | ||
# حکومت یک‌سال‌ونیمه | # حکومت یک‌سال‌ونیمه صـفی‌میرزا در بهبهان و کـوه‌گـیلویه؛ | ||
# اشـرف افغان و سرانجام کار او و گزارش لشکرکشی نـادر بـه کوه‌گیلویه و بهبهان<ref>ر.ک: دیباچه مصحح، صفحه بیست‌ویک</ref>. | # اشـرف افغان و سرانجام کار او و گزارش لشکرکشی نـادر بـه کوه‌گیلویه و بهبهان<ref>ر.ک: دیباچه مصحح، صفحه بیست‌ویک</ref>. | ||
نویسنده علت شـکست محمود در محاصره بهبهان را، روح سلحشوری و مقاومت و دین‌داری مردم بهبهان می‌داند؛ درحالی‌که برخی منابع، عوامل دیگر را دلیل شکست او می‌دانند؛ مثلاً لکهارت، آن را ناشی از «ناسازگاری هوا» می‌داند که تلفات سنگینی به قوای | نویسنده علت شـکست محمود در محاصره بهبهان را، روح سلحشوری و مقاومت و دین‌داری مردم بهبهان می‌داند؛ درحالی‌که برخی منابع، عوامل دیگر را دلیل شکست او می‌دانند؛ مثلاً لکهارت، آن را ناشی از «ناسازگاری هوا» می‌داند که تلفات سنگینی به قوای محمود وارد کـرده بود<ref>ر.ک: شبانه، رحیم، ص40</ref>. | ||
مصحح، شـش پیـوست به کتاب اضافه کرده کـه ایـن پیـوست‌ها همه به‌نوعی مربوط به سقوط دولت صفویه یا حمله افاغنه هستند. او گوشزد می‌کند که هـنگام پژوهش و تصحیح کتاب بدایع الاخبار به این گزارش‌ها دست یافته است<ref>ر.ک: همان، ص42</ref>. | مصحح، شـش پیـوست به کتاب اضافه کرده کـه ایـن پیـوست‌ها همه به‌نوعی مربوط به سقوط دولت صفویه یا حمله افاغنه هستند. او گوشزد می‌کند که هـنگام پژوهش و تصحیح کتاب بدایع الاخبار به این گزارش‌ها دست یافته است<ref>ر.ک: همان، ص42</ref>. | ||