۸۴٬۳۶۳
ویرایش
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) جز (جایگزینی متن - 'مى' به 'مى') |
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) جز (جایگزینی متن - 'ی ای ' به 'یای ') |
||
(۷ نسخهٔ میانیِ ایجادشده توسط همین کاربر نشان داده نشد) | |||
خط ۲۴: | خط ۲۴: | ||
'''مکتوبات''' تألیف [[محمدی وایقانی، کاظم|کاظم محمّدی]] میباشد و مشتمل است بر نامههای شیخ [[علاءالدوله سمنانی، احمد بن محمد|علاءالدّوله سمنانی]]. این نامهها اغلب مضمونی عرفانی و صوفیانه دارد که در درون آن نیز مباحث تفسیری قابل توجّهی دیده میشود. پیش از [[علاءالدوله سمنانی، احمد بن محمد|علاءالدّوله سمنانی]] نیز مکتوباتی وجود داشته، حال با نام مکتوبات یا مکاتیب. کما اینکه مکتوبات [[مولانا]] و نیز مکاتیب جناب [[سنایی، مجدود بن آدم|حکیم سنایی]] از آن جملهاند. گرچه چنین به نظر میآید که مکتوبات [[علاءالدوله سمنانی، احمد بن محمد|علاءالدّوله سمنانی]] از عمقی بیشتر برخوردار باشد. این مکتوبات لزوماً همگی در حوزهی نامه و پاسخ به نامه منظور نمیشود، بلکه گاهی اجازاتی که در حوزهی شریعت و طریقت مرسوم هست را هم شامل میشود، به مانند اجازهی اجتهاد فقهی، اجازهی نقل حدیث و یا اجازات طریقتی. و ما در این مجموعه مکتوبات با طور اعم با این مقولات مواجه میشویم. | '''مکتوبات''' تألیف [[محمدی وایقانی، کاظم|کاظم محمّدی]] میباشد و مشتمل است بر نامههای شیخ [[علاءالدوله سمنانی، احمد بن محمد|علاءالدّوله سمنانی]]. این نامهها اغلب مضمونی عرفانی و صوفیانه دارد که در درون آن نیز مباحث تفسیری قابل توجّهی دیده میشود. پیش از [[علاءالدوله سمنانی، احمد بن محمد|علاءالدّوله سمنانی]] نیز مکتوباتی وجود داشته، حال با نام مکتوبات یا مکاتیب. کما اینکه مکتوبات [[مولانا]] و نیز مکاتیب جناب [[سنایی، مجدود بن آدم|حکیم سنایی]] از آن جملهاند. گرچه چنین به نظر میآید که مکتوبات [[علاءالدوله سمنانی، احمد بن محمد|علاءالدّوله سمنانی]] از عمقی بیشتر برخوردار باشد. این مکتوبات لزوماً همگی در حوزهی نامه و پاسخ به نامه منظور نمیشود، بلکه گاهی اجازاتی که در حوزهی شریعت و طریقت مرسوم هست را هم شامل میشود، به مانند اجازهی اجتهاد فقهی، اجازهی نقل حدیث و یا اجازات طریقتی. و ما در این مجموعه مکتوبات با طور اعم با این مقولات مواجه میشویم. | ||
[[علاءالدوله سمنانی، احمد بن محمد|علاءالدّوله سمنانی]] از جملهافرادی است که در کلام و فقه و تفسیر و تصوّف صاحب نظر بوده و در تمام این دانشها صاحب اثر هم هست و نویسندهی این کتاب، [[محمدی وایقانی، کاظم|کاظم محمّدی]] تا کنون دو | [[علاءالدوله سمنانی، احمد بن محمد|علاءالدّوله سمنانی]] از جملهافرادی است که در کلام و فقه و تفسیر و تصوّف صاحب نظر بوده و در تمام این دانشها صاحب اثر هم هست و نویسندهی این کتاب، [[محمدی وایقانی، کاظم|کاظم محمّدی]] تا کنون دو زندگینامهی مشروح از این عارف شهیر نوشته با نامهای [[علاءالدوله سمنانی پیر عارفان|علاءالدّوله سمنانی پیر عارفان]] و [[علاء الدّوله سمنانی (زندگانی، اندیشه و سلوک|علاءالدّوله سمنانی (زندگانی، اندیشه و سلوک)]]، غیر از آن مجموعهای چند جلدی از برخی آثار شیخ علاءالدّوله را تصحیح و شرح کرده و بهانتشار رساندهاست که مکتوبات یکی از آنهاست. | ||
خط ۳۸: | خط ۳۸: | ||
# مکتوب شیخ حسن در جواب علاءالدوله سمنانی | # مکتوب شیخ حسن در جواب علاءالدوله سمنانی | ||
# پاسخ سمنانی به نامهی شیخ حسن | # پاسخ سمنانی به نامهی شیخ حسن | ||
# مکتوب در | # مکتوب در اسئلهی سمنانی و اجوبهی علی رامتینی | ||
در این نوشتار مسلّماً حجم زیادی کهیافته به جهت شرح و تفسیر | در این نوشتار مسلّماً حجم زیادی کهیافته به جهت شرح و تفسیر عرفانیای است که نویسنده، یعنی [[محمدی وایقانی، کاظم|کاظم محمّدی]] بر هر موردی داشتهاست. گاهی نامهها از چند صفحه بیشتر عدول نمیکند ولی کتابی با حدود 300 صفحه نشان از همان شرح و تفسیر مضامین و معانیِ صوفیانهی کتاب دارد. شیوه کتاب به نوعی است که هر قسمت از موضوعات هشتگانه بهاستقلال، پارههایی از آن نقل میشود و سپس به شرح و تفسیر آن اقدام میشود. اسناد داخل شرح نیز به گونهی دایرة المعارفی در ذیل متن درج شده و در پاورقی نیامدهاست. آنچه که در پاورقی به ندرت دیده میشود مربوط به متن نامههاست کهاحیاناً به حدیثی یا آیهای خاص اشاره کرده و نویسنده سند آن را در پاورقی آورده و توضیح دادهاست. در انتهای کتاب هم کتابنامهای مفصّل که مشتمل بر اغلب و اهمّ آثار عرفانی و صوفیانه است دیده میشود. و در آخرین قسمت کتاب هم نمایهای مشروح خواننده را به مطالب و موضوعات کتاب راهنمایی و ارجاع میدهد. | ||
خط ۵۵: | خط ۵۵: | ||
در نامهی پنجم که مکاتبه بین علاءالدّوله و [[تاج الدّین کرکهری]] است سخن ابتدایی از نماز و معراج و به ویژه «اهل بیت» به میان آمدهاست و در مورد اخیر آیهی مشهور «اهل البیت» در سورهاحزاب مدّ نظر قرار گرفتهاست. در آن نامه ضمن بر شمردن فضایل اهل بیت اشارهای تفسیری میشود و اسامیمبارکهی پنج تن آل عبا هم درج میگردد. در این خصوص نظریّه شیعه مدّ نظر شیخ قرار گرفته و اهل بیت پیامبر را خاص میداند و بهانچه کهاهل سنّت همسران رسول را هم از آن جمله میشمارد منع میکند. تفسیری هم که [[محمدی وایقانی، کاظم|کاظم محمّدی]] در ذیل این مطالب آورده با استنادات بسیار قابل توجّه و خواندنی است. از جمله مینویسد: در [[تفسير القرآن العظيم (ابن كثير)|تفسیر ابن كثیر]] و غیره نقل شده كه عكرمه در بازار ندا می كرد و می گفت: آیه ى «تطهیر» در شأن زنان حضرت رسول صلّىاللَّهعلیهوآلهوسلّم است. و نیز نقل می كند كه: عكرمه میگفت: هر كس بخواهد با او مباهله می كنم كهاین آیه دربارهی زنان آنحضرت است. ناگفته نماند: عكرمهاز خوارج و از دشمنان على و اهل بیت علیهم السّلام است و این سخن از فرومایه اى مثل عكرمه بعید نیست. در اینجا به سه مطلب اشاره میكنیم: | در نامهی پنجم که مکاتبه بین علاءالدّوله و [[تاج الدّین کرکهری]] است سخن ابتدایی از نماز و معراج و به ویژه «اهل بیت» به میان آمدهاست و در مورد اخیر آیهی مشهور «اهل البیت» در سورهاحزاب مدّ نظر قرار گرفتهاست. در آن نامه ضمن بر شمردن فضایل اهل بیت اشارهای تفسیری میشود و اسامیمبارکهی پنج تن آل عبا هم درج میگردد. در این خصوص نظریّه شیعه مدّ نظر شیخ قرار گرفته و اهل بیت پیامبر را خاص میداند و بهانچه کهاهل سنّت همسران رسول را هم از آن جمله میشمارد منع میکند. تفسیری هم که [[محمدی وایقانی، کاظم|کاظم محمّدی]] در ذیل این مطالب آورده با استنادات بسیار قابل توجّه و خواندنی است. از جمله مینویسد: در [[تفسير القرآن العظيم (ابن كثير)|تفسیر ابن كثیر]] و غیره نقل شده كه عكرمه در بازار ندا می كرد و می گفت: آیه ى «تطهیر» در شأن زنان حضرت رسول صلّىاللَّهعلیهوآلهوسلّم است. و نیز نقل می كند كه: عكرمه میگفت: هر كس بخواهد با او مباهله می كنم كهاین آیه دربارهی زنان آنحضرت است. ناگفته نماند: عكرمهاز خوارج و از دشمنان على و اهل بیت علیهم السّلام است و این سخن از فرومایه اى مثل عكرمه بعید نیست. در اینجا به سه مطلب اشاره میكنیم: | ||
# آیهی تطهیر در سیاق آیات زنان حضرت رسول صلّىاللَّهعلیهوآلهوسلّم آمده ولى علیرغم عكرمه و مقاتل، خود آیه بیان می كند كه دربارهی زنان آنحضرت نیست زیرا چند آیه پیش از آیهی تطهیر را میخوانیم، مى بینیم، در آنها زنان آنحضرت مخاطبند و همه به صورت جمع مؤنّث آمده مثل: كنتنّ، تردن، تعالین، امتّعكنّ، اسرّحكنّ، منكنّ، لستنّ، اتّقیتنّ، فلا تخضعن، قرن فى بیوتكنّ، اقمن الصّلوة، آتین الزّكوة، اطعن اللَّه و رسوله، بعد از این همه جمع مؤنثها یکمرتبه وضع كلام عوض | # آیهی تطهیر در سیاق آیات زنان حضرت رسول صلّىاللَّهعلیهوآلهوسلّم آمده ولى علیرغم عكرمه و مقاتل، خود آیه بیان می كند كه دربارهی زنان آنحضرت نیست زیرا چند آیه پیش از آیهی تطهیر را میخوانیم، مى بینیم، در آنها زنان آنحضرت مخاطبند و همه به صورت جمع مؤنّث آمده مثل: كنتنّ، تردن، تعالین، امتّعكنّ، اسرّحكنّ، منكنّ، لستنّ، اتّقیتنّ، فلا تخضعن، قرن فى بیوتكنّ، اقمن الصّلوة، آتین الزّكوة، اطعن اللَّه و رسوله، بعد از این همه جمع مؤنثها یکمرتبه وضع كلام عوض میشود و به صورت جمع مذكّر میآید و می -فرماید: إنّما یرید الله لیذهب عنکم الرّجس أهل البیت و یطهّرکم تطهیراً، مى بینیم كه در آیهاز جمع مؤنّث خبرى نیست بلكه «عَنْكُمُ... وَ یُطَهِّرَكُمْ» هر دو جمع مذكّر آمده، از این تغییر وضع یقین می كنیم كه مراد از «عَنْكُمُ وَ یُطَهِّرَكُمْ» جمعى است كه همه شان و یا اكثرشان مرداند وگرنه مثل سیاق قبل میفرمود «لیُذْهِبَ عَنْكُنَّ الرجْسَ وَ یُطَهّرَكُنَّ». قابل توجّهاست كه بعد از این آیه باز سیاق عوض شده و راجع به زنان آن حضرت جمع مؤنّث آمده و آن، چنین است «وَ اذْكُرْنَ ما یُتْلى فِی بُیُوتِكُنَّ مِنْ آیاتِ اللَّهِ» اگر دشمنى با حق، چشم عكرمه را كور كرده، ما بحمد اللَّهاز خود قرآن واقعیّت را درك كردهایم. | ||
# بیشتر از هفتاد حدیث از طرق شیعه و اهل سنّت نقل شده كهاین آیه در بارهی پنج تن آل عبا علیهم السّلام است، براى نمونه به كتابهای: [[الدر المنثور في التفسير بالمأثور|الدرّ المنثور]]، [[جامع البيان في تفسير القرآن (تفسير الطبري)|تفسیر طبرى]]، [[تفسير القرآن العظيم (ابن كثير)|تفسیر ابن كثیر]]، [[صواعق محرقه]] [[ابن حجر هیتمی، احمد بن محمد|ابن حجر]] آیهی اوّل از آیات نازله در شأن اهل بیت، [[صحيح ترمذى|صحیح ترمذى]] تفسیر سورهی احزاب و در ابواب [[مناقب]]، باب مناقب اهل البیت، [[صحيح مسلم|صحیح مسلم]] كتاب فضائل الصّحابه باب فضائل اهل بیت النّبى(ص) و دیگر آثار میتوان رجوع كرد، و از میان كتابهاى شیعه كافى است كه به كتاب [[الكلمة الغراء في تفضيل الزهراء عليهاالسلام و عقيلة الوحي|الكلمة الغرّاء]]، تألیف [[شرفالدین، سید عبدالحسین|شرف الدّین]]، فصل ثانى رجوع فرمایید.در [[الميزان في تفسير القرآن|تفسیر المیزان]] آمدهاست: روایات در این بارهاز هفتاد متجاوز است و آنچه اهل سنّت نقل كردهاند از روایات شیعه بیشتر است، اهل سنّت آنرا قریب به چهل روایت از امّ سلمه، عائشه، ابى سعید خدرى، سعد، وائلة بن اسقع، ابىحمراء، [[ابن عباس]]، ثوبان غلام حضرت رسول صلّىاللَّهعلیهوآله، عبداللَّه ابن جعفر، [[امام علی علیهالسلام|امام على]]، و حسن بن على علیهماالسّلام نقل كردهاند. شیعهانرا در بیشتر از سى حدیث از [[امام علی علیهالسلام|امام على]]، [[امام سجاد علیهالسلام|امام سجّاد]]، امام باقر، [[امام صادق]] علیهما السّـلام، امّ سلمه، ابى ذر، ابى لیلى، ابى الاسود، [[عمرو بن ميمون اودى|عمرو بن میمون اودى]]، و سعد بن ابى وقّاص نقل نمودهاند. | # بیشتر از هفتاد حدیث از طرق شیعه و اهل سنّت نقل شده كهاین آیه در بارهی پنج تن آل عبا علیهم السّلام است، براى نمونه به كتابهای: [[الدر المنثور في التفسير بالمأثور|الدرّ المنثور]]، [[جامع البيان في تفسير القرآن (تفسير الطبري)|تفسیر طبرى]]، [[تفسير القرآن العظيم (ابن كثير)|تفسیر ابن كثیر]]، [[صواعق محرقه]] [[ابن حجر هیتمی، احمد بن محمد|ابن حجر]] آیهی اوّل از آیات نازله در شأن اهل بیت، [[صحيح ترمذى|صحیح ترمذى]] تفسیر سورهی احزاب و در ابواب [[مناقب]]، باب مناقب اهل البیت، [[صحيح مسلم|صحیح مسلم]] كتاب فضائل الصّحابه باب فضائل اهل بیت النّبى(ص) و دیگر آثار میتوان رجوع كرد، و از میان كتابهاى شیعه كافى است كه به كتاب [[الكلمة الغراء في تفضيل الزهراء عليهاالسلام و عقيلة الوحي|الكلمة الغرّاء]]، تألیف [[شرفالدین، سید عبدالحسین|شرف الدّین]]، فصل ثانى رجوع فرمایید.در [[الميزان في تفسير القرآن|تفسیر المیزان]] آمدهاست: روایات در این بارهاز هفتاد متجاوز است و آنچه اهل سنّت نقل كردهاند از روایات شیعه بیشتر است، اهل سنّت آنرا قریب به چهل روایت از امّ سلمه، عائشه، ابى سعید خدرى، سعد، وائلة بن اسقع، ابىحمراء، [[ابن عباس]]، ثوبان غلام حضرت رسول صلّىاللَّهعلیهوآله، عبداللَّه ابن جعفر، [[امام علی علیهالسلام|امام على]]، و حسن بن على علیهماالسّلام نقل كردهاند. شیعهانرا در بیشتر از سى حدیث از [[امام علی علیهالسلام|امام على]]، [[امام سجاد علیهالسلام|امام سجّاد]]، امام باقر، [[امام صادق]] علیهما السّـلام، امّ سلمه، ابى ذر، ابى لیلى، ابى الاسود، [[عمرو بن ميمون اودى|عمرو بن میمون اودى]]، و سعد بن ابى وقّاص نقل نمودهاند. | ||
# [[عكرمه]] و [[مقاتل]] و غیر آنها هرچه | # [[عكرمه]] و [[مقاتل]] و غیر آنها هرچه میخواهند بگویند، حق بر اهل حقّ و بر اهل انصاف و تحقیق مثل آفتاب روشن است، در پاى هر حقیقت و واقعیّتى قلمهاى خطاكار و زبانهاى دروغگو و عكرمههاى فرومایه، دیده خواهند شد:... لیهلک من هلک عن بیّنه و یحیی من حیّ عن بیّنه<ref>متن، صص 198-186</ref>. | ||
در بخش دیگری از همین نامههای اخیر نیز شیخ علاءالدّوله شیعه بودن خود را بیان میکند و در عبارتی اینگونه خود را معرّفی میکند: و شیخ ما و مشایخ ما در هر سه شعبهی جعفری و حسنی و کمیلی، علی علیهالسّلام الله و سلام رسولهاست. <ref>متن، ص 212</ref>. و این عبارتی است که شیخ سمنانی در دیگر آثار خود مکرّر بیان و طریقت شیعیِ خود را اعلام نمودهاست. | در بخش دیگری از همین نامههای اخیر نیز شیخ علاءالدّوله شیعه بودن خود را بیان میکند و در عبارتی اینگونه خود را معرّفی میکند: و شیخ ما و مشایخ ما در هر سه شعبهی جعفری و حسنی و کمیلی، علی علیهالسّلام الله و سلام رسولهاست. <ref>متن، ص 212</ref>. و این عبارتی است که شیخ سمنانی در دیگر آثار خود مکرّر بیان و طریقت شیعیِ خود را اعلام نمودهاست. | ||
خط ۶۷: | خط ۶۷: | ||
# شرح و تفسیر نامهها آن هم توسّط یک متخصّص عرفان و تصوّف از ویژگیهای خاص این اثر محسوب میشود. | # شرح و تفسیر نامهها آن هم توسّط یک متخصّص عرفان و تصوّف از ویژگیهای خاص این اثر محسوب میشود. | ||
# صراحت نویسنده در نقد و نقل مطالب و داوری منصفانه بسیار مهم و چشمگیر است. | # صراحت نویسنده در نقد و نقل مطالب و داوری منصفانه بسیار مهم و چشمگیر است. | ||
# شرح گسترده و دقیق با استنادات بسیار به منابع و مأخذ روایی، تفسیری و صوفیانهاز نکات برجستهی کتاب محسوب | # شرح گسترده و دقیق با استنادات بسیار به منابع و مأخذ روایی، تفسیری و صوفیانهاز نکات برجستهی کتاب محسوب میشود. | ||
==وضعیت کتاب== | ==وضعیت کتاب== |