تاریخ تفریح در شهر تهران در دوران قاجار و پهلوی

تاریخ تفریح در شهر تهران در دوران قاجار و پهلوی
پدیدآوران	سلطان زاده، حامد (نویسنده)
ناشر	نگارستان اندیشه
مکان نشر	تهران
سال نشر	۱۳۹۷ش
شابک	‎5-90-8273-600-978
کد کنگره	‏

تاریخ تفریح در شهر تهران در دوران قاجار و پهلوی تألیف حامد سلطان زاده؛ تاریخ نگاری در دوره پیشامدرن عمدتا به توضیح زندگی و عملکرد نخبگان سیاسی اختصاص داشت اما در عصر مدرن حوزه عمل مورخان گسترش پیدا کرد و جنبه‌های اجتماعی و فرهنگی زندگی انسان‌ها را هم در بر گرفت. تفریحات مردم بخشی از زندگی روزمره آنان را تشکیل می دهد و با زیست فرهنگی جوامع آمیخته است. از اواسط عصر قاجار مراکز تفریحی جدیدی در شهر تهران ایجاد شد، سپس در دوره پهلوی تعداد این مراکز افزایش قابل توجهی یافت و به تبع آن اقشار مختلف اجتماعی رویکردهای گوناگونی در مقابل تغییرات تفریح اتحاذ کرد. در این پژوهش تلاش بر آن است که روند دگرگونی‌های تفریح در شهر تهران توصیف شود و ضمنا رویکرد اقشار مختلف در این زمینه بررسی گردد. جمع آوری اطلاعات پراکنده در انواع منابع مکتوب درباره‌ی تفریحات رایج در دوران قاجار و پهلوی محتوای اصلی این اثر را تشکیل می دهد. انجام مصاحبه‌های گسترده با ساکنین شهر تهران در دوره پهلوی می‌تواند قدم بعدی باشد؛ این امر اطلاعات ما را درباره تاریخ تفریح افزایش داده و تصویر به مراتب دقیق تری پیش روی ما ترسیم خواهد کرد.

ساختار

مطالب کتاب در هشت فصل ارائه گردیده است:

فصل اول: پیشینه‌ی پژوهش

فصل دوم: نگاهی به وضعیت تفریحات مردم تهران در عصر قاجار

فصل سوم: وضعیت تفریح در دوره‌ی سلطنت رضاشاه

فصل چهارم: وضعیت تفریح در سال‌های 1320 تا 1332 شمسی

فصل پنجم: وضعیت تفریح در سال‌های 1332 تا 1342 شمسی

فصل ششم: تأسیس مراکز تفریحی دولتی در سال‌های 1342 تا 1356 شمسی

فصل هفتم: وضعیت مراکز تفریحی غیردولتی در سال‌های 1342 تا 1356 شمسی

فصل هشتم: رویکرد اقشار مختلف مردم به تغییرات تفریح در سال‌های 1342 تا 1356 شمسی

گزارش کتاب

تاریخ نگاری در دوره‌ی پیشامدرن به توضیح زندگی و عملکرد نخبگان سیاسی اختصاص داشت. در عصر مدرن حوزه‌ی عمل مورخان گسترش پیدا کرد و جنبه‌های اجتماعی و فرهنگی زندگی انسان‌ها در ادوار گذشته هم مورد توجه مورخان قرار گرفت. با این حال در کشور ما اکثر پژوهش‌های تاریخی هم چنان معطوف به حوزه‌ی تاریخ سیاسی است و سایر حوزه‌های پژوهش تاریخی کم تر مورد توجه قرار می‌گیرد. یکی از حوزه‌های نسبتا مغفول، زندگی روزمره‌ی مردم ایران در ادوار گذشته است.

تفریحات مردم بخشی از زندگی روزمره‌ی آنان را تشکیل می دهد. تفریح یکی مفهوم تخصصی در علوم اجتماعی و مطالعات فرهنگی نیست. دومازدیه «گذران اوقات فراغت» را چنین تعریف کرده است:«گذران اوقات فراغت در برگیرنده‌ی مجموعه‌ای از اشتغالاتی است که فرد با کمال میل بدان پردازد؛ خواه به منظور استراحت، خواه برای ایجاد تنوع، خواه با هدف گسترش اطلاعات و آموزش خویشتن بدون اهداف مادی و خواه برای مشارکت اجتماعی ارادی و بسط توان آزاد و خلاقش؛ بعد از آن که از الزامات حرف های خانوادگی فارغ گشت». در این پژوهش مقصود از تفریح، نوعی از گذران اوقات فراغت است که به قصد کسب نشاط انجام می‌گیرد.

در دوره‌ی پهلوی تنوع تفریحات قابل دسترسی برای افراد جامعه افزایش یافت. از جمله این که تعداد سینماها و سالن‌های تئاتر، کافه‌ها و پارک ها افزایش قابل ملاحظه‌ای یافت. اقشار مختلف اجتماعی رویکردهای گوناگونی در مقابل تغییرات تفریح اتخاذ می‌کردند. در این پژوهش تلاش بر آن است که روند این تغییرات توصیف شده ورویکرد اقشار مختلف در این زمینه بررسی گردد. در صورت وجود شواهد کافی مبنی بر نارضایتی اقشار گوناگون از اقدامات حکومت در این زمینه، بر اطلاعات موجود در مورد زمینه‌های وقوع انقلاب اسلامی افزوده می‌شود.

شایان ذکر است که در این پژوهش بر جمع آوری اطلاعات پراکنده در انواع منابع مکتوب در مورد تفریحات رایج در دوران قاجار و پهلوی تمرکز شده است. انجام مصاحبه‌های گسترده با ساکنین شهر تهران در دوره‌ی پهلوی می تواند قدم بعدی باشد و اطلاعات ما را در این باره افزایش داده و تصویر به مراتب دقیق تری پیش روی ما قرار دهد.

منابع مقاله

کتابخانه تخصصی تاریخ اسلام و ایران