تأثیرات میان رودان بر ایدئولوژی و دین هخامنشیان

تأثیرات میان رودان بر ایدئولوژی و دین هخامنشیان
پدیدآوران	یوهاندی، آندرئاس (نویسنده) ناصری، فریبا (مترجم)
ناشر	آریارمنا
مکان نشر	تهران
سال نشر	۱۳۹۹ش
شابک	‎0-4-95482-622-978
کد کنگره	‏

تأثیرات میان رودان بر ایدئولوژی و دین هخامنشیان تألیف آندرئاس یوهاندی، ترجمه فریبا ناصری، هدف این پژوهش آن است که تحولات عمومی ایدئولوژی و دین سلطنتی را از نظر ترتیب زمانی، در طی سه هزاره‌ی پیش از میلاد از تاریخ میان رودان (از اوایل دوره‌ی دودمانی) تا دوره‌ی نوبابلی پی بجوید و تأثیرات بعدی آن‌ها را بر ایدئولوژی و دین سلطنتی ایران باستان در دوره‌ی هخامنشی دنبال کند.

ساختار

متن پژوهش حاضر به سه فصل اصلی تقسیم می‌شود:

فصل اول: ویژگی‌های اصلی ایدئولوژی سلطنتی میان رودان

فصل دوم: ویژگی‌های اصلی دین میان رودان

فصل سوم: تأثیرات میان رودان بر ایدئولوژی و دین هخامنشیان

گزارش محتوا

ایدئولوژی و دین سلطنتی، موضوعی مهم در مطالعه‌ی تاریخ باستان است. فاصله‌ی زمانی، امکان ترسیم نتایجی پیوسته و نوشتن نظر مشروح و فراگیر درباره‌ی جوامع باستانی را نمی دهد. نبود یا ناهمانگی منابع غالبا به روشنگری نسبی یا یک سویه‌ی حیات باستان می‌انجامد که این به طور کلی بنیانی را برای نظریاتی فرضی درباره‌ی جوامع باستانی صورت می‌دهد. برای بازیابی این تاریخ دور در میان نظریه‌ها به اجماع نیاز است. از آنجا که تاریخ باستان غالبا تاریخ فرمانرویان و برمبنای این واقعیت است که بخش اعظم یافته‌ها با نخبگان جامعه مرتبط است، تحقیق درباره‌ی ایدئولوژی می‌تواندبه تلاش در جهت توضیح جهان باستان منتج شود. به عبارت دیگر، دین بخش مهمی از مطالعه‌ی هر جامعه است. بسیاری از مورخان دین مشتاق خلق فضایی دینی و غیر دینی در عملکرد افراد هستند، اما دشوار است که چنین دیدی را به جوامع باستانی تسری داد، چنانکه در موارد بسیاری فضای غیردینی و دینی چنان در هم تنیده است که جداسازی آن‌ها دشوار می‌شود.

در تاریخ میان رودان و ایران باستان، جداسازی و تشخیص لایه‌های دینی و غیردینی هم بسیار دشوار است. جو آسمانی ایزدان، تافته‌ی جدابافته‌ای از جو مادی آدمیان نبود. متعاقبا، دین و ایدئولوژی سلطنتی همواره بسیار درهم تنیده بوده‌اند. گمان می‌رفت منشأ فرمانروایی در آسمان‌ها قرار دارد و از سوی ایزدان مهتر گروه ایزدان به فرمانروایان زمین اعطا می‌شود. در طول دوره‌ای کوتاه و مشخص از تاریخ، خود فرمانروایان میان رودان نیز ایزد به شمار می‌آمدند که البته در مصر باستان تلقی عامی بود ولی در ایران باستان و طول دوره‌ی فرمانروایی هخامنشی مصداق بر این امر به دست نیامد. منابع مربوط به ایران و میان رودان باستان، شامل مهرهای استوانه‌ای، گل نوشته‌ها و سایر موارد غالبا مربوط به ایدئولوژی و دین سلطنتی است، بنابراین در زمینه‌های پژوهشی آشورشناسی و مطالعات ایران باستان، مسائل ایدئولوژی و دین سلطنتی بسیار مشهود هستند. اما درباره‌ی این موضوعات مطالعات نظام مند و دقیق کم است. بازه‌ی گسترده‌ای از احتمالات برای تحقیقات آتی وجود دارد.

پژوهش پیش رو با هدف پی جویی تحولات عمومی ایدئولوژی و دین سلطنتی از نظر ترتیب زمانی، در طی سه هزاره‌ی پیش از میلاد از تاریخ میان رودان (اوایل دوره‌ی دودمانی 2900 /2800-2334) تا دوره‌ی نوبابلی (626-538) و دنبال کردن تأثیرات بعدی آن‌ها بر ایدئولوژی و دین سلطنتی ایران باستان در دوره‌ی هخامنشی (558-330 پ م) به رشته‌ی تحریر درآمده است. بنابراین پژوهش حاضر حد فاصلی است میان آشورشناسی و مطالعات ایران و منابع هر دو زمینه‌ی پژوهشی را هم به کار می برد.

منابع مقاله

کتابخانه تخصصی تاریخ اسلام و ایران