امت و ملت در اندیشه امام خمینی(ره): تفاوت میان نسخه‌ها
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) جز (جایگزینی متن - 'اه ها' به 'اه‌ها') |
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) جز (جایگزینی متن - ' می ا' به ' می‌ا') |
||
| (۲۸ نسخهٔ میانیِ ایجادشده توسط همین کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۳۰: | خط ۳۰: | ||
'''امت و ملت در اندیشه امام خمینی(ره)''' تألیف [[بابایی‌زارچ، علی‌محمد|محمدعلی بابایی زارچ]] | '''امت و ملت در اندیشه امام خمینی(ره)''' تألیف [[بابایی‌زارچ، علی‌محمد|محمدعلی بابایی زارچ]] | ||
اصطلاح ملت به عنوان | اصطلاح ملت به عنوان واژه‌ای امروزی نسبت خاصی با اصطلاح امت به عنوان واژه‌ای اسلامی دارد؛ و امت به جمعیتی گفته می‌شود که دارای مقصدی واحد بوده و به واسطه آن با یکدیگر مربوط و متحد شده باشند. بنابراین می‌توان نتیجه گرفت که امت و ملت نه تنها از هم منفک نیستند، بلکه دو وجهه از یک امر و مکمل یکدیگرند. به عبارت دیگر به اعتقادات و احکام دینی یک اجتماع، ملت گفته می‌شود و مردمی که صاحب این اعتقادند امت خوانده می‌شوند. | ||
[[موسوی خمینی، سید روح‌الله|حضرت امام خمینی(ره)]] به عنوان متفکری اسلامی، در سیطره نظری و عملی خود همواره نگاه امت | [[موسوی خمینی، سید روح‌الله|حضرت امام خمینی(ره)]] به عنوان متفکری اسلامی، در سیطره نظری و عملی خود همواره نگاه امت مدارانه‌ای به موضوعات سیاسی داشته و با اقدام به تشکیل حکومت درصدد تحقق امت اسلامی و آرمان‌های جهان شمول اسلامی خود برآمده است. از طرفی ملت ایران به عنوان یک واحد سیاسی همواره مورد توجه خاص ایشان بوده است و از سوی دیگر ایشان با درپیش گرفتن سیاستی خاص بین این مهم و آرمان سیاسی اسلام- یعنی امت اسلامی- پیوند عمیقی برقرار کرده است. | ||
==ساختار== | ==ساختار== | ||
| خط ۴۴: | خط ۴۴: | ||
'''نظریه ولایت مطلقه فقیه:''' | '''نظریه ولایت مطلقه فقیه:''' | ||
بارزترین وجه اندیشه سیاسی امام خمینی نظریه ولایت مطلقه فقیه است که ایشان نظام حکومتی خود را بر مبنای آن پی ریزی کردند. | بارزترین وجه اندیشه سیاسی [[موسوی خمینی، سید روح‌الله|امام خمینی]] نظریه ولایت مطلقه فقیه است که ایشان نظام حکومتی خود را بر مبنای آن پی ریزی کردند. | ||
'''اسلام ناب:''' | '''اسلام ناب:''' | ||
اما در عین حال که اصرار بر پدید آمدن تحول در بینش و اندیشه دینی | اما در عین حال که اصرار بر پدید آمدن تحول در بینش و اندیشه دینی می‌نماید، به این نکته نیز توجه دارد که نباید تحت تأثیر اندیشه‌های عاریتی، اندک اندک خلوص و اصالت دیانت رنگ ببازد. | ||
'''آمیختگی دین و سیاست:''' | '''آمیختگی دین و سیاست:''' | ||
ایشان بر این باور بود که دین صرفا به رابطه انسان با خدا و احکام فردی عبادی محدود | ایشان بر این باور بود که دین صرفا به رابطه انسان با خدا و احکام فردی عبادی محدود نمی‌شود، بلکه رابطه انساًن‌ها با یکدیگر در عرصه اجتماع را نیز دربرمی‌گیرد. ایشان در بیانی همه چیز اسلام، حتی عبادتش را سیاسی دانسته و در پیوندی که میان سیاست و دیانت برقرار می‌کند، سیاست مزین به معنویت دین می‌شود. | ||
'''مردم باوری:''' | '''مردم باوری:''' | ||
درنظر ایشان مردم پذیرای همه مدارج عرفانی هستند و شخصیت عارف هم در ارتباط با مردم بارور | درنظر ایشان مردم پذیرای همه مدارج عرفانی هستند و شخصیت عارف هم در ارتباط با مردم بارور می‌شود. بنابراین دستاوردهای عرفانی امام،اعتماد و خوش بینی به هدایت کلیه انسان‌ها و شعور و استعداد آن‌ها در درک و ره روی طریق حق است. | ||
'''وحدت مسلمین تحت لوای کلمه توحید:''' | '''وحدت مسلمین تحت لوای کلمه توحید:''' | ||
ایشان هر حرکتی را که به تفرقه صفوف مسلمین | ایشان هر حرکتی را که به تفرقه صفوف مسلمین می‌انجامید، محکوم می‌کرد و با صدور فتاوایی منحصر به فرد و پیام‌های پیاپی راه‌های عملی وحدت شیعه و سنی را بیان می‌نمود. | ||
'''بررسی مفهوم و خاستگاه ملت در اندیشه امام خمینی(ره):''' | '''بررسی مفهوم و خاستگاه ملت در اندیشه امام خمینی(ره):''' | ||
| خط ۶۸: | خط ۶۸: | ||
یک ملت به مفهوم رایج و مدرن آن که منظور مقوله محتوایی دولت- کشورهاست و همین مفهوم زیربنای ایدئولوژی خاصی به نام ملت گرایی شده است. | یک ملت به مفهوم رایج و مدرن آن که منظور مقوله محتوایی دولت- کشورهاست و همین مفهوم زیربنای ایدئولوژی خاصی به نام ملت گرایی شده است. | ||
دوم،ملت به معنی توده مردم است و سوم، ملت به همراه قید اسلام و قرآن که منظور جهان اسلام یا همان مقوله امت اسلامی است. | |||
دیدگاه امام درباره ملی گرایی از نگرش خاص ایشان به سیاست و حکومت قابل فهم است. با بررسی آرای ایشان درباره ملی گرایی، دو گرایش مشخص قابل مشاهده است. گرایش غالب، ملی گرایی به عنوان ایدئولوژی مقابل اسلام و | دیدگاه امام درباره ملی گرایی از نگرش خاص ایشان به سیاست و حکومت قابل فهم است. با بررسی آرای ایشان درباره ملی گرایی، دو گرایش مشخص قابل مشاهده است. گرایش غالب، ملی گرایی به عنوان ایدئولوژی مقابل اسلام و ارزش‌های دینی است که ایشان به دلایل دینی و اجتماعی آن را مردود می‌داند. گرایش دوم، ملی گرایی به عنوان پدیده‌ای میهن دوستانه و در جهت استقلال و حاکمیت ملی است که مورد تأیید است. آن چه ایشان از تبعات و آثار ملی گرایی در جوامع اسلامی می‌بیند ضدیت آن با ارزش‌های اسلامی است. از نظر ایشان، ملی گرایی، اخوت و برادری بین مسلمین را به هم زده و در یک کلام مقابل اسلام قرار گرفته است. لذا همواره بر اسلامی بودن امور و نه ملی بودن آن‌ها اشاره تأکید می‌نماید و این ضدیت در وجوه ذیل بیان شده است: | ||
1-ملی گرایی به عنوان | 1-ملی گرایی به عنوان ایده‌ای استعماری و در جهت منافع غرب | ||
2-ملی گرایی عامل تفرقه ملت ها | 2-ملی گرایی عامل تفرقه ملت ها | ||
| خط ۸۲: | خط ۸۲: | ||
5-ملی گرایی عامل دشمنی و کینه بین مسلمانان | 5-ملی گرایی عامل دشمنی و کینه بین مسلمانان | ||
اما در مورد ملی گرایی به معنی میهن دوستی باید گفت: به اعتقاد امام وطن به عنوان زادگاه | اما در مورد ملی گرایی به معنی میهن دوستی باید گفت: به اعتقاد امام وطن به عنوان زادگاه انسان‌ها از نظر اسلام قابل احترام است، لکن مقابل اسلام نیست. ایشان از آنجا که کشور و مملکت ایران را سرزمینی اسلامی می‌داند برای آن اصالت قائل است و از همین رو وطن-خواهی و میهن دوستی را که به منظور دفاع از تمامیت ارضی کشور و استقلال و عزت اسلامی است مورد تمجید قرار می‌دهند. | ||
'''بررسی مفهوم و خاستگاه امت در اندیشه سیاسی امام خمینی(ره):''' | '''بررسی مفهوم و خاستگاه امت در اندیشه سیاسی امام خمینی(ره):''' | ||
امت جامعه مطلوب و آرمانی امام است که ایشان برای تحقق آن غایت اهتمام خود را به کار برده و در دو بعد نظری و عملی برای شکل-گیری آن کوشش | امت جامعه مطلوب و آرمانی امام است که ایشان برای تحقق آن غایت اهتمام خود را به کار برده و در دو بعد نظری و عملی برای شکل-گیری آن کوشش نموده‌اند. ایشان با تشکیل حکومت اسلامی درصدد تحقق امت اسلامی در عصر حاضر برآمده است. امت اسلامی در اندیشه امام اصالت دارد و منظور از آن، مردم جوامعی است که دین اسلام را به عنوان آیین و دین سعادت بخش در دو قلمرو مادی و معنوی پذیرفته و فراتر از مرزهای ملی و محدودیت‌های جغرافیایی می‌باشند. عمده‌ترین موضوعاتی که خاستگاه امت اسلامی در اندیشه [[موسوی خمینی، سید روح‌الله|امام خمینی]] است عبارتند از: 1- هویت اسلامی 2- فرهنگ انتظار 3-وحدت اسلامی 4-ظلم-ستیزی و حق گرایی 5- واقعیت اجتماعی نگاه امت مدارانه [[موسوی خمینی، سید روح‌الله|امام خمینی(ره)]] به مسائل جهان اسلام، باعث امت-سازی و جهانی سازی اسلام در اندیشه ایشان شد. براین اساس عمده-ترین وجوه امت سازی در اندیشه امام را در چند مورد می‌توان مورد توجه قرار داد: | ||
1- استراتژی مبارزه قاطع، همه جانبه و سازش ناپذیر با ابرقدرت ها | 1- استراتژی مبارزه قاطع، همه جانبه و سازش ناپذیر با ابرقدرت ها | ||
| خط ۹۶: | خط ۹۶: | ||
4-احیای حج ابراهیمی | 4-احیای حج ابراهیمی | ||
5-فرامین و احکام جهانی(اعلام روز جهانی قدس، نامه تاریخی به | 5-فرامین و احکام جهانی(اعلام روز جهانی قدس، نامه تاریخی به گورباچف،حکم اعدام سلمان رشدی مرتد، وصیت نامه سیاسی- الهی [[موسوی خمینی، سید روح‌الله|امام خمینی]](ره)) | ||
نتیجه‌گیری: از مجموع مباحث مطرح شده و رویکرد امام به مقوله امت و ملت چنین برمی‌آید که ایشان خواستار تشکیل حکومتی مبتنی بر وحدت امت اسلامی و فراتر از دایره دولت‌های ملی امروزی می‌باشد و در این راستا سیاست‌های جمهوری اسلامی را طوری تنظیم می‌نماید که فراسوی الگوی ملت-دولت حرکت کند و با درهم شکستن عوامل تفرقه-افکن، موجبات وحدت و هم بستگی مسلمانان جهان را فراهم سازد.<ref> ر.ک: بی‌نام، ص22-23</ref> | |||
==پانویس == | ==پانویس == | ||
<references/> | <references/> | ||
| خط ۱۱۱: | خط ۱۱۱: | ||
[[رده:کتاب‌شناسی]] | [[رده:کتاب‌شناسی]] | ||
[[رده:مقالات جدید(خرداد) باقی زاده]] | [[رده:مقالات جدید(خرداد) باقی زاده]] | ||
[[رده:مقالات بازبینی | [[رده:مقالات بازبینی شده2 خرداد 1402]] | ||
نسخهٔ کنونی تا ۸ آوریل ۲۰۲۴، ساعت ۱۲:۰۹
| امت و ملت در اندیشه امام خمینی(ره) | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | بابایی‌زارچ، علی‌محمد (نویسنده) |
| ناشر | مرکز اسناد انقلاب اسلامی |
| مکان نشر | تهران |
| سال نشر | 1383 |
| موضوع | خمینی، روح‌الله، رهبر انقلاب و بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران، ۱۳۶۸ - -۱۲۷۹ نظریه‌های سیاسی اجتماعی نظریه درباره ملی‌گرایی، ملی‌گرایی امت |
| کد کنگره | DSR ۵/۱۵۷۴ /س۹۴الف۸ ۱ |
امت و ملت در اندیشه امام خمینی(ره) تألیف محمدعلی بابایی زارچ
اصطلاح ملت به عنوان واژه‌ای امروزی نسبت خاصی با اصطلاح امت به عنوان واژه‌ای اسلامی دارد؛ و امت به جمعیتی گفته می‌شود که دارای مقصدی واحد بوده و به واسطه آن با یکدیگر مربوط و متحد شده باشند. بنابراین می‌توان نتیجه گرفت که امت و ملت نه تنها از هم منفک نیستند، بلکه دو وجهه از یک امر و مکمل یکدیگرند. به عبارت دیگر به اعتقادات و احکام دینی یک اجتماع، ملت گفته می‌شود و مردمی که صاحب این اعتقادند امت خوانده می‌شوند.
حضرت امام خمینی(ره) به عنوان متفکری اسلامی، در سیطره نظری و عملی خود همواره نگاه امت مدارانه‌ای به موضوعات سیاسی داشته و با اقدام به تشکیل حکومت درصدد تحقق امت اسلامی و آرمان‌های جهان شمول اسلامی خود برآمده است. از طرفی ملت ایران به عنوان یک واحد سیاسی همواره مورد توجه خاص ایشان بوده است و از سوی دیگر ایشان با درپیش گرفتن سیاستی خاص بین این مهم و آرمان سیاسی اسلام- یعنی امت اسلامی- پیوند عمیقی برقرار کرده است.
ساختار
مؤلف، کتاب را در دو بخش سازماندهی نموده است.
بخش اول به بررسی کلیات مفهومی و نظری اصطلاحات امت و ملت و ملی گرایی در اندیشه سیاسی اختصاص یافته است و بخش دوم نیز به تحلیل دیدگاه امام درباره ملت، ملی گرایی و امت پرداخته است.
گزارش محتوا
امام خمینی(ره) در سراسر زندگی سیاسی خود همواره مشی فکری واحدی داشته است، لذا مهم‌ترین مؤلفه‌های اندیشه سیاسی امام عبارتند از:
نظریه ولایت مطلقه فقیه:
بارزترین وجه اندیشه سیاسی امام خمینی نظریه ولایت مطلقه فقیه است که ایشان نظام حکومتی خود را بر مبنای آن پی ریزی کردند.
اسلام ناب:
اما در عین حال که اصرار بر پدید آمدن تحول در بینش و اندیشه دینی می‌نماید، به این نکته نیز توجه دارد که نباید تحت تأثیر اندیشه‌های عاریتی، اندک اندک خلوص و اصالت دیانت رنگ ببازد.
آمیختگی دین و سیاست:
ایشان بر این باور بود که دین صرفا به رابطه انسان با خدا و احکام فردی عبادی محدود نمی‌شود، بلکه رابطه انساًن‌ها با یکدیگر در عرصه اجتماع را نیز دربرمی‌گیرد. ایشان در بیانی همه چیز اسلام، حتی عبادتش را سیاسی دانسته و در پیوندی که میان سیاست و دیانت برقرار می‌کند، سیاست مزین به معنویت دین می‌شود.
مردم باوری:
درنظر ایشان مردم پذیرای همه مدارج عرفانی هستند و شخصیت عارف هم در ارتباط با مردم بارور می‌شود. بنابراین دستاوردهای عرفانی امام،اعتماد و خوش بینی به هدایت کلیه انسان‌ها و شعور و استعداد آن‌ها در درک و ره روی طریق حق است.
وحدت مسلمین تحت لوای کلمه توحید:
ایشان هر حرکتی را که به تفرقه صفوف مسلمین می‌انجامید، محکوم می‌کرد و با صدور فتاوایی منحصر به فرد و پیام‌های پیاپی راه‌های عملی وحدت شیعه و سنی را بیان می‌نمود.
بررسی مفهوم و خاستگاه ملت در اندیشه امام خمینی(ره):
بطور کلی اصطلاح ملت در اندیشه امام به سه معنی آمده است:
یک ملت به مفهوم رایج و مدرن آن که منظور مقوله محتوایی دولت- کشورهاست و همین مفهوم زیربنای ایدئولوژی خاصی به نام ملت گرایی شده است.
دوم،ملت به معنی توده مردم است و سوم، ملت به همراه قید اسلام و قرآن که منظور جهان اسلام یا همان مقوله امت اسلامی است.
دیدگاه امام درباره ملی گرایی از نگرش خاص ایشان به سیاست و حکومت قابل فهم است. با بررسی آرای ایشان درباره ملی گرایی، دو گرایش مشخص قابل مشاهده است. گرایش غالب، ملی گرایی به عنوان ایدئولوژی مقابل اسلام و ارزش‌های دینی است که ایشان به دلایل دینی و اجتماعی آن را مردود می‌داند. گرایش دوم، ملی گرایی به عنوان پدیده‌ای میهن دوستانه و در جهت استقلال و حاکمیت ملی است که مورد تأیید است. آن چه ایشان از تبعات و آثار ملی گرایی در جوامع اسلامی می‌بیند ضدیت آن با ارزش‌های اسلامی است. از نظر ایشان، ملی گرایی، اخوت و برادری بین مسلمین را به هم زده و در یک کلام مقابل اسلام قرار گرفته است. لذا همواره بر اسلامی بودن امور و نه ملی بودن آن‌ها اشاره تأکید می‌نماید و این ضدیت در وجوه ذیل بیان شده است:
1-ملی گرایی به عنوان ایده‌ای استعماری و در جهت منافع غرب
2-ملی گرایی عامل تفرقه ملت ها
3-ملی گرایی، ایدئولوژی مادی
4-ملی گرایی حربه ضدانقلاب در جهت مقابله با حکومت اسلامی
5-ملی گرایی عامل دشمنی و کینه بین مسلمانان
اما در مورد ملی گرایی به معنی میهن دوستی باید گفت: به اعتقاد امام وطن به عنوان زادگاه انسان‌ها از نظر اسلام قابل احترام است، لکن مقابل اسلام نیست. ایشان از آنجا که کشور و مملکت ایران را سرزمینی اسلامی می‌داند برای آن اصالت قائل است و از همین رو وطن-خواهی و میهن دوستی را که به منظور دفاع از تمامیت ارضی کشور و استقلال و عزت اسلامی است مورد تمجید قرار می‌دهند.
بررسی مفهوم و خاستگاه امت در اندیشه سیاسی امام خمینی(ره):
امت جامعه مطلوب و آرمانی امام است که ایشان برای تحقق آن غایت اهتمام خود را به کار برده و در دو بعد نظری و عملی برای شکل-گیری آن کوشش نموده‌اند. ایشان با تشکیل حکومت اسلامی درصدد تحقق امت اسلامی در عصر حاضر برآمده است. امت اسلامی در اندیشه امام اصالت دارد و منظور از آن، مردم جوامعی است که دین اسلام را به عنوان آیین و دین سعادت بخش در دو قلمرو مادی و معنوی پذیرفته و فراتر از مرزهای ملی و محدودیت‌های جغرافیایی می‌باشند. عمده‌ترین موضوعاتی که خاستگاه امت اسلامی در اندیشه امام خمینی است عبارتند از: 1- هویت اسلامی 2- فرهنگ انتظار 3-وحدت اسلامی 4-ظلم-ستیزی و حق گرایی 5- واقعیت اجتماعی نگاه امت مدارانه امام خمینی(ره) به مسائل جهان اسلام، باعث امت-سازی و جهانی سازی اسلام در اندیشه ایشان شد. براین اساس عمده-ترین وجوه امت سازی در اندیشه امام را در چند مورد می‌توان مورد توجه قرار داد:
1- استراتژی مبارزه قاطع، همه جانبه و سازش ناپذیر با ابرقدرت ها
2-استراتژی تشکیل بسیج جهانی اسلام
3-دفاع از محرومین و مستضعفین
4-احیای حج ابراهیمی
5-فرامین و احکام جهانی(اعلام روز جهانی قدس، نامه تاریخی به گورباچف،حکم اعدام سلمان رشدی مرتد، وصیت نامه سیاسی- الهی امام خمینی(ره))
نتیجه‌گیری: از مجموع مباحث مطرح شده و رویکرد امام به مقوله امت و ملت چنین برمی‌آید که ایشان خواستار تشکیل حکومتی مبتنی بر وحدت امت اسلامی و فراتر از دایره دولت‌های ملی امروزی می‌باشد و در این راستا سیاست‌های جمهوری اسلامی را طوری تنظیم می‌نماید که فراسوی الگوی ملت-دولت حرکت کند و با درهم شکستن عوامل تفرقه-افکن، موجبات وحدت و هم بستگی مسلمانان جهان را فراهم سازد.[۱]
پانویس
- ↑ ر.ک: بی‌نام، ص22-23
منابع مقاله
بی‌نام، طوبی اندیشه (سطح دوم)، سیر مطالعاتی اندیشه‌های حضرت امام خمینی(ره)