امامت علوی در سیره‌ی نبوی: گونه‌شناسی و مصداق یابی

امامت علوی در سیره‌ی نبوی: گونه‌شناسی و مصداق یابی
پدیدآوران	سبزواری، سید حسن (نویسنده)
ناشر	موسسه فرهنگی هنری امامت اهل بیت(ع)
مکان نشر	قم
سال نشر	۱۳۹۸ش
شابک	‎0-9-99591-622-978
کد کنگره	‏

امامت علوی در سیره‌ی نبوی: گونه‌شناسی و مصداق یابی تألیف سید حسن سبزواری، پژوهش حاضر با تجزیه و تحلیل جامع نگر از سیره‌ی نبوی وانتزاع عناوین متعدد، به بررسی انوع گونه‌ها و راهبردهای گفتاری و رفتاری پیامبراکرم (ص) در تبیین و ابلاغ امامت امیرمومنان(ع) پرداخته؛ تا از این رهگذر افزون بر اهمیت و ارزش والای امر «امامت» در منظومه‌ی معارف دینی و عنایت شایان آن حضرت به جایگاه رفیع «امام» پس از خویش و تبیین مقامات وی، به همسو بودن امر «نبوت» و «امامت» و طرح آن از آغاز بنیان رسالت با استفاده از دو عامل گفتار و رفتار بپردازد.

ساختار

نوشتار حاضر متشکل از مقدمه، سه فصل و خاتمه است:

فصل اول: مفاهیم و کلیات؛ این فصل در چهار گفتار تنظیم شده است.

فصل دوم: گونه شناسی گفتار نبوی در تبیین امامت امیرمومنان علیه‌السلام؛ این فصل نیز بر اساس تقسیم بندی گونه‌های گفتاری در سه عنوان تنظیم شده است؛ نخست محتوا و مضمون گفتار پیامبر خدا (ص)، و سپس اسلوب های گفتاری و آرایه‌های لفظی، و در نهایت به الگوهای زبانی - ارتباطی در گفتار نبوی نسبت به ابلاغ امامت امیرمومنان(ع) پرداخته شده است. ذیل هر یک از این سه نوع، به راهبردها و گونه‌های مختلف گفتاری که در مجموع بالغ بر هجده روش کلی می‌باشد، اشاره شده است.

فصل سوم: گونه شناسی رفتار نبوی در تبیین امامت امیرمومنان علیه‌السلام؛ در این فصل به یازده راهبرد رفتاری پیامبر اکرم صل الله علیه و آله وسلم در امر تبلیغ و تبیین امامت امیرمومنان علیه‌السلام پرداخته شده است.

گزارش محتوا

پژوهش حاضر با توجه به گستره‌ی تاریخی و روایات صادره پیرامون سیره‌ی نبوی، پاسخگوی این سوال است که با توجه به اهمیت امامت در منظومه‌ی معرفتی دین، چه روش‌هایی در گفتار و رفتار رسول خدا برای تبیین امامت امیرمومنان(ع) رخ نمایانده است؟. بر این اساس، این تحقیق در صدد تبیین راهبردهای گفتاری و کرداری، در عنوان‌های مستقلی از حیات نبوی است تا با پیوند بین دو علم «سیره شناسی» و «روش شناسی»، گامی موثر در تبیین «امامت» به عنوان مهم‌ترین رکن اندیشه‌ی تشیع بردارد. پرواضح است که ارائه‌ی پاسخ به سوال اصلی این نوشتار، از سویی با در نظر داشتن فضای اجتماعی صدراسلام، گونه‌های مختلف رفتاری و گفتاری پیامبر اکرم (ص) در امر امامت امیرمومنان(ع) را به تصویر کشیده و از سویی دیگر با توجه به معصوم بودن آن حضرت و حجیت سنت و سیره‌ی ایشان، به فهم دقیق تر نظام اندیشه‌ی کلامی شیعه و ارتباط تنگاتنگ نبوت و امامت کمک می‌کند. هم چنین بخشی از شبهات موجود در زمینه‌ی منصوص نبودن امامت امیرمومنان(ع) و رها کردن امت از ناحیه‌ی پیامبر خاتم (ص) را برطرف می سازد. فراتر از این، هدف این نوشتار با توجه به رسالت پیامبر اکرم (ص) در امر هدایت بشر و نقش راهبردی آن، و بررسی گونه‌ها و روش‌ها و راهبردهای آن حضرت در گفتار و رفتار خود در ابلاغ امامت امیرمومنان(ع)، آن است که از این رهگذر علاوه بر روشن کردن اهمیت و ارزش والای امر «امامت» در منظومه‌ی دینی، به عنایت شایان ان حضرت به جایگاه رفیع «امام» بعد از خویش و تبیین مقامات امیرمومنان علی(ع) اشاره کند. اثبات همسویی امر «نبوت» و «امامت» و طرح آن از آغاز بنیان رسالت، دیگر هدف والایی است که این نوشتار دنبال کرده و درصدد همسان سازی کنه و حقیقت «نبوت» و «امامت»، با استفاده از دو عامل گفتار و رفتار نبوی بوده است. بنابراین آنچه در این تحقیق مورد بحث قرار گرفته، تولید محتوایی میان رشته‌ای در ارتباط با دو دانش «روش شناسی» و «سیره شناسی» است که ضمن گفتار و رفتار پیامبر اکرم (ص) پیرامون اعلان و تبیین امامت امیرمومنان(ع) به ظهور رسیده است. بر همین اساس، صاحب این نوشتار در ضمن مطالعات کتابخانه ای، با روش تاریخی - تبیینی به استقرا و کاوش رفتار و گفتار پیامبر در میان کتب تاریخی و حدیثی پرداخته و با نگارش قریب به دو هزار فیش از گزاره‌های مربوطه، گونه‌های رفتاری و گفتاری آن حضرت را که - ساختار اصلی این کتاب است - در ضمن عناوین اصلی و فرعی انتزاع کرده است. پس از این دو مرحله، با لحاظ گزاره‌های موجود، هریک از یافته‌ها را با توجه به اهمیتش، در عنوان مربوطه قرار داده است. از این رو ذیل هرگونه‌ی رفتاری و گفتاری، پس از تبیین مفهوم آن عنوان، به اجمال و اختصار به برخی از احادیث اشاره شده و در مواردی به جهت رساندن مفاد عنوان مذکور، متن روایت به تفصیل مورد بررسی قرار گرفته است. لازم به ذکر است که محتوای این تحقیق بر اساس مدارک معتبر امامیه بوده و در مواردی به برخی از منابع فرعی و کتب عامه، به جهت شاهد و موید استناد شده است.

منابع مقاله

کتابخانه تخصصی تاریخ اسلام و ایران