غالب دهلوی، اسدالله بن عبدالله

غالب دهلوی، اسدالله بن عبدالله

اسدالله خان غالب دهلوی (1212-1285ق)، یکی از سخنوران و نویسندگان فارسی‌گوی و اردوزبان قرن سیزدهم هجری است که در شبه ‌قاره هند به دنیا آمده و پس از امیر خسرو دهلوی (متوفی 725ق) یکی از بزرگ‌ترین شاعران فارسی‌زبان هندوستان است.

نام او اسدالله خان و ملقب به نجم‌الدوله دبیرالملک، نظام جنگ و تخلص شعری‌اش غالب است:

.

غالبم اسم شعر و نام من است

اسدالله خان مدح طراز‏

.

«غالب» در اوایل، «اسد» تخلص می‌کرد و از سبک میرزا بیدل پیروی می‌نمود، بعداً تخلص «غالب» اختیار کرد و مردم معاصرش او را میرزا می‌نامیدند.

میرزا اسدالله خان غالب، در تاریخ هشتم رجب سال 1212ق، در شهر اگره هند در خانواده‌ای توانگر و صاحب مقام زاده شد. خاندان پدری او ترک‌نژاد و از آسیای میانه به هندوستان آمده بودند:

؛

غالب از خاک پاک تورانیم		لاجرم در نسب فرهمندیم
ترک‌زادیم و در نژاد همی		به سترگان قوم پیوندیم ‏

. او درباره مهاجرت نیای خود می‌نویسد: «نهفته مباد که نیای نامه‌نگار ترکی بود از نژاد افراسیاب و پشنگ، از ترکستان به هند روی آورد و در لاهور، در دولت معین‌الملک را تکیه‌گاه و آرامش جای ساخت». پس از آن نیای او میرزا قوقان بیک در دهلی ساکن می‌شود و با استعانت از ذوالفقارالدوله میرزا نجف ‌خان وارد کارهای دولتی و دیوانی گردیده و بعد از درگذشت نجف ‌خان و آشفتگی اوضاع از امور دولتی کناره می‌کند و به شهر اگره می‌رود و در آنجا در نزد جی‌پور به کارهای دیوانی می‌پردازد. غالب در اشعارش به شغل رسمی و فعالیت هنری خود اشاره کرده و درباره پیشینه نیاکانش اشاره می‌کند که آنان از رسته ارتشیان و دیوانیان بودند. وی مردی مسلمان و شیعه‌مذهب بود و به آیین اسلام علاقه زیادی داشت. او قصاید متعددی در توحید و نعت پیامبر و دیانت اسلام و ائمه شیعه دارد و به خاندان رسالت عشق می‌ورزد و اظهار ارادت می‌‌کند.

وفات

غالب سرانجام پس از هفتادودو سال، به سال 1285ق، درگذشت و در نزدیکی آرامگاه خواجه نظام‌الدین اولیاء به خاک سپرده شد‏.

آثار

دیوان غالب دهلوی.

منابع مقاله

کیانی، محسن، مقدمه «دیوان غالب دهلوی»، تهران، انتشارات روزنه، چاپ اول، 1376.

وابسته‌ها

‏دیوان غالب دهلوی مشتمل بر غزلیات و رباعیات فارسی

دیوان غالب دهلوی

سومنات خیال (قصیده‌های فارسی غالب دهلوی)