الجزء فيه من أخبار ابن أبي‌ذئب

الجزء فيه من أخبار ابن أبي ذئب
پدیدآوران	ابن ابی ذئب، محمد بن عبدالرحمن (نويسنده) ربعی، محمدبن عبدالله (گردآورنده) هاشمی امیر، ابراهیم‌ بن‌ منصور ( محقق)
ناشر	مؤسسة الريان للطباعة و النشر و التوزیع
مکان نشر	لبنان - بیروت
سال نشر	1425ق - 2004م
چاپ	1
زبان	عربی
تعداد جلد	1
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

الجزء فيه من أخبار ابن أبي‌ذئب، مشتمل بر یکی از رساله‌های خطی محدث دمشقی ابوسلیمان محمد بن عبدالله ربَعی معروف به ابن زَبر (298-379ق) است که جزیی حدیثی مشتمل بر اخبار ابن ابی‌ذئب (80-159ق) است. مقدمه و تحقیق کتاب به قلم ابراهیم بن منصور هاشمی امیر است.

کتاب با شرح حال حافظ ابوسلیمان ابن زبر آغاز شده است. در ابتدای این ترجمه، نسب ابن زبر که به معد بن عنان می‌رسد، ذکر شده است. سپس به تاریخ ولادت، سیره علمی و اینکه محدث زمان خود در شهر دمشق بوده، اشاره شده است. در ادامه اسامی 107 تن از اساتید و 22 تن از شاگردان او ذکر شده است. این شرح حال با ذکر مصنفات وی، تعریف و تمجید علما از او و آثارش و نیز تاریخ وفاتش به نقل از شاگردش عبدالوهاب میدانی (متوفی 418ق) به آخر آمده است‏.

محقق کتاب در صحت انتساب این جزء به ابن زبر سه دلیل ذکر کرده است: اول، سماعاتی که در ابتدا و انتهای جزء در نسبت کتاب به ابن زبر صراحت دارد. دوم، راوی جزء، حافظ عبدالوهاب بن عبدالله بن عمر مری (متوفی 425ق) است. سوم اینکه ابن زبر از طریق استادش عبدالله بن محمد بغوی (متوفی 317ق) روایت کرده است‏.

هاشمی امیر، محقق کتاب، عناوین توضیحی را برای سماعات و عناوین جانبی برای فقرات جزء انتخاب کرده تا خواننده به‌راحتی به مضمون کتاب دست یابد. این عناوین با ذکر در میان علامت [ ]، از اصل متمایز شده است. وی همچین نقائص مخل به نص را برطرف و تصحیف‌های واقع در متن را با ذکر در کروشه اصلاح کرده است. البته در پاورقی به مصادری که توسط آنها نقائص برطرف شده، اشاره گردیده است. معرفی مهم‌ترین علمای دین ذکرشده در جزء، استخراج آیات، احادیث و آثار، توضیح الفاظ غریب، تعلیقه بر برخی مسائل و ذکر فهارس فنی از دیگر فعالیت‌های محقق اثر بوده است‏.

متن اثر با ذکر سماعات جزء آغاز شده است. پس از آن سند اثر و در ادامه به اسم و نسب ابن ابی‌ذئب (هشام بن شعبة بن عامر) و نام پدر و مادر و دایی او و تاریخ وفاتش اشاره شده است‏.

در این جزء حدیثی کمتر از ده خبر ذکر شده است. در یکی از اخبار چنین آمده که ابوجعفر منصور دوانیقی به جهت انجام مناسک حج به مدینه آمد و مردم از همه شهرها نزد او آمدند و از امراء شکایت کردند. آنها از معن بن زائده شکایت، اما از ابن ابی‌ذئب ابراز رضایت کردند‏.

جزء ابن ابی‌ذئب با سماعات به انتها آمده است؛ از آن جمله است قرائت جزء توسط ابن ابی‌ذئب بر استادش ابومحمد اسماعیل بن ابی‌الیسر تنوخی‏.

منابع مقاله

مقدمه و متن کتاب.