آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن: تفاوت میان نسخه‌ها
جز (جایگزینی متن - '==وابسته‌ها=={{وابسته‌ها}}' به '==وابسته‌ها== {{وابسته‌ها}} ') |
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| (۵۲ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۷ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
<div class= | <div class="wikiInfo"> | ||
[[پرونده:NUR02200.jpg|بندانگشتی|آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن]] | [[پرونده:NUR02200.jpg|بندانگشتی|آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن]] | ||
{| class="wikitable aboutAuthorTable" style="text-align:Right" |+ | | {| class="wikitable aboutAuthorTable" style="text-align:Right" |+ | | ||
|- | |- | ||
! نام!! data-type= | ! نام!! data-type="authorName" |آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن | ||
|- | |- | ||
|نام‌های دیگر | |نام‌های دیگر | ||
|data-type= | | data-type="authorOtherNames" | تهرانی، آقابزرگ | ||
طه‍ران‍ی، آقابزرگ | طه‍ران‍ی، آقابزرگ | ||
آقابزرگ الطهرانی | |||
منزوی، محمدمحسن بن علی | منزوی، محمدمحسن بن علی | ||
|- | |- | ||
|نام پدر | |نام پدر | ||
|data-type= | | data-type="authorfatherName" |علی | ||
|- | |- | ||
|متولد | |متولد | ||
|data-type= | | data-type="authorbirthDate" |1255 ش یا 1876 م | ||
|- | |- | ||
|محل تولد | |محل تولد | ||
|data-type= | | data-type="authorBirthPlace" |تهران | ||
|- | |- | ||
|رحلت | |رحلت | ||
|data-type= | | data-type="authorDeathDate" |1348 ش یا 1389 ق یا 1970م نجف اشرف | ||
|- | |- | ||
|اساتید | |اساتید | ||
|data-type= | | data-type="authorTeachers" |مولى زين‌العابدين محلّاتى، شيخ محمدرضا قارى، شيخ محمدحسین خراسانى، | ||
|- | |- | ||
|برخی آثار | |برخی آثار | ||
|data-type= | | data-type="authorWritings" |[[التبيان في تفسير القرآن]] | ||
[[طبقات أعلام الشیعة]] | [[طبقات أعلام الشیعة]] | ||
[[ | [[زندگینامه و آثار شیخ طوسی]] | ||
[[الذریعة الی تصانیف الشیعة]] | [[الذریعة الی تصانیف الشیعة]] | ||
|-class= | |- class="articleCode" | ||
|کد مؤلف | |کد مؤلف | ||
|data-type= | | data-type="authorCode" |AUTHORCODE02200AUTHORCODE | ||
|} | |} | ||
</div> | </div> | ||
'''محمدمحسن | {{کاربردهای دیگر|منزوی (ابهام زدایی)}} | ||
'''محمدمحسن بن علی بن محمدرضا بن محسن بن علی‌اکبر بن باقر منزوی تهرانی''' (۱۲۹۳-۱۳۸۹ق/۱۸۷۶-۱۹۷۰م)، معروف به شيخ آقابزرگ تهرانى فقیه و کتاب‌شناس شیعی امامی که در بين مردم و نیز در مجامع علمى به «آقابزرگ» معروف است. اما لقب خانوادگى‌اش «منزوى» است و این لقب را در سال 1350ق گرفت. خانواده‌اش در تهران به «محسنى» مشهور است تا نسبت وى را به جدش حاج محسن برساند. خانواده ايشان علم و تجارت را یکجا جمع كرده است. | |||
==ولادت== | ==ولادت== | ||
در سال 1293ق مطابق با ۱۸ فروردین ۱۲۵۵ش در تهران به دنيا آمد. | |||
در سال 1293ق مطابق با | |||
==تحصيلات== | ==تحصيلات== | ||
مدرسه نخست او همان خانواده‌اش بود و کتابخانه (يا مكتب‌خانه) محله‌اش. در محله «پامنار» حروف الفبا و قرائت قرآن كريم را آموخت و از قرائت بسيارى از كتب فارسی و ديوان‌هاى اشعار بهره برد و مجموعه‌اى از معارف دينى و ارقام هندى را فراگرفت. در سال 1303ق در سن 10 سالگى پدرش مجلس جشنى با حضور علما برپا كرد كه در آن شيخ آقابزرگ لباس روحانیت پوشيد و از او خواستند به فراگیرى کتاب «جامع المقدمات» بپردازد. او در مدت 12 سال تحصيل مداوم در مدارس علوم دينى و قرآن، دروس ادبيات عرب، خط، قرائت، تجوید، اصول فقه و حساب را نزد صاحب‌نظران این رشته‌ها تحصيل كرد؛ صاحب‌نظرانی همچون: مولى زين‌العابدين محلاتى، شيخ محمدرضا قارى، شيخ محمدحسين خراسانى، شيخ محمدباقر معزالدوله، میرزا محمود قمى، میرزا محمدتقى گرگانى، حاج شيخ على نورى ايلكانى، سيد عبدالكريم لاهيجى، حاج شيخ على نورى و میرزا ابراهیم زنجانى. | |||
مدرسه نخست او همان خانواده‌اش بود و کتابخانه (يا مكتب‌خانه) محله‌اش. در محله «پامنار» حروف الفبا و قرائت قرآن كريم را آموخت و از قرائت بسيارى از كتب | |||
==سفرها== | ==سفرها== | ||
سپس به عراق مهاجرت كرد و به كسب علم نزد اساتید آن دیار پرداخت؛ استادانى كه از علمای بزرگ بودند، همچون: [[یزدی، محمدکاظم بن عبدالعظیم|سيد محمدكاظم يزدى]]، شيخ محمدكاظم خراسانى، [[نوری، حسین بن محمدتقی|میرزا حسین نورى]]، شيخ محمدطه نجف، سيد مرتضى كشمیرى، حاج میرزا حسین میرزا خليل، سيد احمد حائرى تهرانى، میرزا محمدعلى چهاردهى، [[شیرازی، محمدتقی بن محب‌علی|میرزا محمدتقى شيرازى]] و [[شریعت اصفهانی، فتح‌الله|شيخ‌الشريعه اصفهانى]]. | |||
وی در سال 1313ق/1274ش، با برادرش كربلايى محمدابراهیم، برای زيارت عتبات مقدسه رهسپار عراق شد و در سال 1314ق، به تهران بازگشت. پس از اتمام مرحله «سطح» در تهران در سال 1315 عازم عراق گرديد و در نجف اشرف رحل اقامت افكند. پس از رحلت استادش [[آخوند خراسانی، محمدکاظم بن حسین|آخوند خراسانى]]، به سامرّا هجرت كرد تا در مجلس درس و بحث شيخ محمدتقى شيرازى حضور يابد. ايشان برای تأليف کتاب عظيمش «الذريعة» تا سال 1335ق/1295ش، در همان جا ماند. در این سال به كاظمین سفر كرد و مدت دو سال را در آنجا سپرى نمود. سپس بار ديگر به سامرّا بازگشت (در سال 1337ق) و تا سال 1354ق در آنجا ماند. | |||
در این سال عازم نجف اشرف گرديد و در سال 1360 به ایران بازگشت. در سال 1365ق، به زيارت قبر امام هشتم حضرت على بن موسى الرضا(ع) نائل آمد. در سال 1364ق (1323ش) عازم بيت الله الحرام شد و بار ديگر در سال 1377ق خانه خدا را زيارت كرد. | |||
در | |||
وی در سرتاسر جهان اسلام، از بيش از شصت کتابخانه بازديد كرد و بسيارى از فهرست‌هاى ديگر کتابخانه‌ها را نيز خواند. | وی در سرتاسر جهان اسلام، از بيش از شصت کتابخانه بازديد كرد و بسيارى از فهرست‌هاى ديگر کتابخانه‌ها را نيز خواند. | ||
==مشايخ وى در اجازه روايت== | ==مشايخ وى در اجازه روايت== | ||
{{ستون-شروع|2}} | |||
# اساتید وی در عراق که قبلا از آنها یاد شد؛ | # اساتید وی در عراق که قبلا از آنها یاد شد؛ | ||
# محمدعلى ازهری مکی مالكى (رئيس مدرّسان در مسجدالحرام)؛ | # محمدعلى ازهری مکی مالكى (رئيس مدرّسان در مسجدالحرام)؛ | ||
# عبدالوهاب بن عبدالله شافعى (امام جماعت مسجدالحرام)؛ | # عبدالوهاب بن عبدالله شافعى (امام جماعت مسجدالحرام)؛ | ||
# | # ابراهیم بن احمد حمدى (از علماء مدينه منوره)؛ | ||
# عبدالقادر | # عبدالقادر خطیب طرابلسى (مدرس در حرم شريف)؛ | ||
# عبدالرحمن عليش حنفى (مدرس دانشگاه الازهر). | # عبدالرحمن عليش حنفى (مدرس دانشگاه الازهر). | ||
{{پایان}} | |||
==کسانی که از وی اجازه روایت دریافت کردند== | ==کسانی که از وی اجازه روایت دریافت کردند== | ||
{{ستون-شروع|2}} | |||
# | # سيد آقا حسین بروجردى؛ | ||
# [[شرف‌الدین، عبدالحسین| | # [[شرف‌الدین، سید عبدالحسین|سيد عبدالحسين شرف‌الدين]]؛ | ||
# | # سيد عبدالهادى شيرازى؛ | ||
# | # سيد محمدرضا آل ياسين؛ | ||
# شيخ محمدحسن مظفّر؛ | # شيخ محمدحسن مظفّر؛ | ||
# | # سيد هبةالدين شهرستانى؛ | ||
# | # سيد شهاب‌الدين مَرعَشى؛ | ||
# [[بحرالعلوم، محمد صادق| | # [[بحرالعلوم، محمد صادق|سيد محمدصادق بحرالعلوم]]؛ | ||
# شيخ | # شيخ میرزا محمدعلى اردوبادى؛ | ||
# دكتر | # دكتر حسینعلى محفوظ. | ||
{{پایان}} | |||
==وفات== | |||
وی در تاريخ 1389ق مطابق با ۱۲ اسفند ۱۳۴۸ش در نجف اشرف چشم از جهان فروبست. | |||
==آثار== | ==آثار== | ||
===چاپ‌شده=== | ===چاپ‌شده=== | ||
{{ستون-شروع|2}} | |||
# [[الذريعة إلی تصانيف الشيعة]]؛ | # [[الذريعة إلی تصانيف الشيعة]]؛ | ||
# طبقات أعلام الشيعة؛ | # طبقات أعلام الشيعة؛ | ||
# هدية الرازى إلى المجدد الشيرازى ( | # هدية الرازى إلى المجدد الشيرازى (زندگینامه [[میرزای شیرازی، سید محمدحسن|میرزاى شيرازى]])؛ | ||
# حياة الشيخ الطوسى ( | # حياة الشيخ الطوسى (زندگینامه [[طوسی، محمد بن حسن|شيخ طوسى]])؛ | ||
# مصفّى المقال في مصنفي علم الرجال (مصنفان علم رجال)؛ | # مصفّى المقال في مصنفي علم الرجال (مصنفان علم رجال)؛ | ||
# توضيح الرشاد في تاريخ حصر الاجتهاد؛ | # توضيح الرشاد في تاريخ حصر الاجتهاد؛ | ||
| خط ۹۷: | خط ۹۴: | ||
# ذيل المشيخة؛ | # ذيل المشيخة؛ | ||
# ذيل كشف الظنون. | # ذيل كشف الظنون. | ||
{{پایان}} | |||
===آثار خطى=== | ===آثار خطى=== | ||
{{ستون-شروع|2}} | |||
# حياة ثقةالإسلام ال[[کلینی، محمد بن یعقوب|كلينى]] و شأن ال[[الکافی|كافى]] ( | # حياة ثقةالإسلام ال[[کلینی، محمد بن یعقوب|كلينى]] و شأن ال[[الکافی|كافى]] (زندگینامه شيخ [[کلینی، محمد بن یعقوب|كلينى]] و موقعيت کتاب [[الکافی|كافى]])؛ | ||
# تفنيد قول العوام بقدم الكلام؛ | # تفنيد قول العوام بقدم الكلام؛ | ||
# النقد اللطيف في نفى التحريف من القرآن الشريف (نفى هرگونه تحريف در قرآن)؛ | # النقد اللطيف في نفى التحريف من القرآن الشريف (نفى هرگونه تحريف در قرآن)؛ | ||
| خط ۱۱۲: | خط ۱۰۹: | ||
# تقرير محاضرات الأستاذ شيخ‌الشريعة الإصفهانى؛ | # تقرير محاضرات الأستاذ شيخ‌الشريعة الإصفهانى؛ | ||
# تلخيص زاد المساكين؛ | # تلخيص زاد المساكين؛ | ||
# ترجمة «العقيدة | # ترجمة «العقيدة الإسلامیة»؛ | ||
# تعريف الأنام بحقيقة المدنية و الإسلام؛ | # تعريف الأنام بحقيقة المدنية و الإسلام؛ | ||
# شجرة السبطين؛ | # شجرة السبطين؛ | ||
| خط ۱۲۱: | خط ۱۱۸: | ||
# الدر النفيس في تلخيص رجال التأسيس؛ | # الدر النفيس في تلخيص رجال التأسيس؛ | ||
# حاشية على أمل الآمِل. | # حاشية على أمل الآمِل. | ||
{{پایان}} | |||
{{آقا بزرگ تهرانى}} | |||
{{رجال شیعه}} | |||
{{کتاب‌شناسان}} | |||
==وابسته‌ها== | ==وابسته‌ها== | ||
{{وابسته‌ها}} | {{وابسته‌ها}} | ||
[[اجتهاد و مذاهب اسلامی]] | |||
[[زندگینامه و خدمات علمی و فرهنگی مرحوم آیت‌الله شیخ آقابزرگ تهرانی]] | |||
[[مجموعة رجالية و تاريخية]] | |||
[[الكشكول (آقابزرگ تهرانی)]] | |||
[[توضیح الرشاد في تاریخ حصر الاجتهاد]] | |||
[[هدیة العارفین، اسماء المؤلفین و آثار المصنفین]] | |||
[[ | [[الذریعة إلی تصانیف الشیعة]] | ||
[[ذیل کشف الظنون]] | |||
[[ | [[مصنفات شیعه]] | ||
[[ | [[مصفی المقال في مصنفي علم الرجال]] | ||
[[ | [[التبيان في تفسير القرآن]] | ||
[[ | [[المشيخة]] | ||
[[ | [[طبقات أعلام الشيعة و هو نقباء البشر في القرن الرابع عشر (دار المرتضی)]] | ||
[[طبقات أعلام الشيعة | [[طبقات أعلام الشيعة: الکرام البررة في القرن الثالث بعد العشرة]] | ||
[[طبقات | [[طبقات اعلام الشیعه (6 جلدی)]] | ||
[[طبقات | [[طبقات أعلام الشیعة]] | ||
[[ | [[فهرس أعلام الذریعة إلی تصانیف الشیعة]] | ||
[[ | [[زندگینامه و آثار شیخ طوسی]] | ||
[[ | [[گزيده مقالات الذريعة]] | ||
[[ | [[الکشکول (شيکاگو)]] | ||
[[ | [[شهداء الفضیلة]] | ||
[[اجتهاد و مذاهب اسلامی]] | [[اجتهاد و مذاهب اسلامی]] | ||
[[رده:زندگینامه]] | [[رده:زندگینامه]] | ||
[[رده:کتاب‌شناسان]] | |||
[[رده:درگذشتگان 1348]] | |||
[[رده:نویسندگان]] | |||
[[ar:اغابزرك]] | |||
نسخهٔ کنونی تا ۱۶ مارس ۲۰۲۴، ساعت ۲۲:۵۰
| نام | آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن |
|---|---|
| نام‌های دیگر | تهرانی، آقابزرگ
طه‍ران‍ی، آقابزرگ آقابزرگ الطهرانی منزوی، محمدمحسن بن علی |
| نام پدر | علی |
| متولد | 1255 ش یا 1876 م |
| محل تولد | تهران |
| رحلت | 1348 ش یا 1389 ق یا 1970م نجف اشرف |
| اساتید | مولى زين‌العابدين محلّاتى، شيخ محمدرضا قارى، شيخ محمدحسین خراسانى، |
| برخی آثار | التبيان في تفسير القرآن |
| کد مؤلف | AUTHORCODE02200AUTHORCODE |
برای دیگر کاربردها، منزوی (ابهام زدایی) را ببینید.
محمدمحسن بن علی بن محمدرضا بن محسن بن علی‌اکبر بن باقر منزوی تهرانی (۱۲۹۳-۱۳۸۹ق/۱۸۷۶-۱۹۷۰م)، معروف به شيخ آقابزرگ تهرانى فقیه و کتاب‌شناس شیعی امامی که در بين مردم و نیز در مجامع علمى به «آقابزرگ» معروف است. اما لقب خانوادگى‌اش «منزوى» است و این لقب را در سال 1350ق گرفت. خانواده‌اش در تهران به «محسنى» مشهور است تا نسبت وى را به جدش حاج محسن برساند. خانواده ايشان علم و تجارت را یکجا جمع كرده است.
ولادت
در سال 1293ق مطابق با ۱۸ فروردین ۱۲۵۵ش در تهران به دنيا آمد.
تحصيلات
مدرسه نخست او همان خانواده‌اش بود و کتابخانه (يا مكتب‌خانه) محله‌اش. در محله «پامنار» حروف الفبا و قرائت قرآن كريم را آموخت و از قرائت بسيارى از كتب فارسی و ديوان‌هاى اشعار بهره برد و مجموعه‌اى از معارف دينى و ارقام هندى را فراگرفت. در سال 1303ق در سن 10 سالگى پدرش مجلس جشنى با حضور علما برپا كرد كه در آن شيخ آقابزرگ لباس روحانیت پوشيد و از او خواستند به فراگیرى کتاب «جامع المقدمات» بپردازد. او در مدت 12 سال تحصيل مداوم در مدارس علوم دينى و قرآن، دروس ادبيات عرب، خط، قرائت، تجوید، اصول فقه و حساب را نزد صاحب‌نظران این رشته‌ها تحصيل كرد؛ صاحب‌نظرانی همچون: مولى زين‌العابدين محلاتى، شيخ محمدرضا قارى، شيخ محمدحسين خراسانى، شيخ محمدباقر معزالدوله، میرزا محمود قمى، میرزا محمدتقى گرگانى، حاج شيخ على نورى ايلكانى، سيد عبدالكريم لاهيجى، حاج شيخ على نورى و میرزا ابراهیم زنجانى.
سفرها
سپس به عراق مهاجرت كرد و به كسب علم نزد اساتید آن دیار پرداخت؛ استادانى كه از علمای بزرگ بودند، همچون: سيد محمدكاظم يزدى، شيخ محمدكاظم خراسانى، میرزا حسین نورى، شيخ محمدطه نجف، سيد مرتضى كشمیرى، حاج میرزا حسین میرزا خليل، سيد احمد حائرى تهرانى، میرزا محمدعلى چهاردهى، میرزا محمدتقى شيرازى و شيخ‌الشريعه اصفهانى. وی در سال 1313ق/1274ش، با برادرش كربلايى محمدابراهیم، برای زيارت عتبات مقدسه رهسپار عراق شد و در سال 1314ق، به تهران بازگشت. پس از اتمام مرحله «سطح» در تهران در سال 1315 عازم عراق گرديد و در نجف اشرف رحل اقامت افكند. پس از رحلت استادش آخوند خراسانى، به سامرّا هجرت كرد تا در مجلس درس و بحث شيخ محمدتقى شيرازى حضور يابد. ايشان برای تأليف کتاب عظيمش «الذريعة» تا سال 1335ق/1295ش، در همان جا ماند. در این سال به كاظمین سفر كرد و مدت دو سال را در آنجا سپرى نمود. سپس بار ديگر به سامرّا بازگشت (در سال 1337ق) و تا سال 1354ق در آنجا ماند.
در این سال عازم نجف اشرف گرديد و در سال 1360 به ایران بازگشت. در سال 1365ق، به زيارت قبر امام هشتم حضرت على بن موسى الرضا(ع) نائل آمد. در سال 1364ق (1323ش) عازم بيت الله الحرام شد و بار ديگر در سال 1377ق خانه خدا را زيارت كرد.
وی در سرتاسر جهان اسلام، از بيش از شصت کتابخانه بازديد كرد و بسيارى از فهرست‌هاى ديگر کتابخانه‌ها را نيز خواند.
مشايخ وى در اجازه روايت
- اساتید وی در عراق که قبلا از آنها یاد شد؛
- محمدعلى ازهری مکی مالكى (رئيس مدرّسان در مسجدالحرام)؛
- عبدالوهاب بن عبدالله شافعى (امام جماعت مسجدالحرام)؛
- ابراهیم بن احمد حمدى (از علماء مدينه منوره)؛
- عبدالقادر خطیب طرابلسى (مدرس در حرم شريف)؛
- عبدالرحمن عليش حنفى (مدرس دانشگاه الازهر).
کسانی که از وی اجازه روایت دریافت کردند
- سيد آقا حسین بروجردى؛
- سيد عبدالحسين شرف‌الدين؛
- سيد عبدالهادى شيرازى؛
- سيد محمدرضا آل ياسين؛
- شيخ محمدحسن مظفّر؛
- سيد هبةالدين شهرستانى؛
- سيد شهاب‌الدين مَرعَشى؛
- سيد محمدصادق بحرالعلوم؛
- شيخ میرزا محمدعلى اردوبادى؛
- دكتر حسینعلى محفوظ.
وفات
وی در تاريخ 1389ق مطابق با ۱۲ اسفند ۱۳۴۸ش در نجف اشرف چشم از جهان فروبست.
آثار
چاپ‌شده
- الذريعة إلی تصانيف الشيعة؛
- طبقات أعلام الشيعة؛
- هدية الرازى إلى المجدد الشيرازى (زندگینامه میرزاى شيرازى)؛
- حياة الشيخ الطوسى (زندگینامه شيخ طوسى)؛
- مصفّى المقال في مصنفي علم الرجال (مصنفان علم رجال)؛
- توضيح الرشاد في تاريخ حصر الاجتهاد؛
- المشيخة أو الإسناد المصفّى إلى آل بيت المصطفى؛
- ذيل المشيخة؛
- ذيل كشف الظنون.
آثار خطى
- حياة ثقةالإسلام الكلينى و شأن الكافى (زندگینامه شيخ كلينى و موقعيت کتاب كافى)؛
- تفنيد قول العوام بقدم الكلام؛
- النقد اللطيف في نفى التحريف من القرآن الشريف (نفى هرگونه تحريف در قرآن)؛
- ضياء المفازات في طرق مشايخ الإجازات؛
- إجازات الرواية و الوراثة في القرون الأخيرة الثلاثة (اجازه‌هاى نقل روايت و وراثت در سه قرن اخير)؛
- البدور الباهرة؛
- وقعة الطف الخالدة (واقعه جاودان طف)؛
- المجموعة الرجالية و التاريخية (مجموعه رجالى و تاريخى)؛
- منظومة في العقائد (منظومه‌اى در اعتقادات)؛
- تقرير محاضرات الشيخ الآخوند الخراسانى؛
- تقرير محاضرات الأستاذ شيخ‌الشريعة الإصفهانى؛
- تلخيص زاد المساكين؛
- ترجمة «العقيدة الإسلامیة»؛
- تعريف الأنام بحقيقة المدنية و الإسلام؛
- شجرة السبطين؛
- الظليلة في أنساب بعض البيوتات الجليلة؛
- نزهة البصر في فهرست نسمة السحر؛
- الياقوت المزدهر في تلخيص «رياض الفكر»؛
- محصول مطلع البدور؛
- الدر النفيس في تلخيص رجال التأسيس؛
- حاشية على أمل الآمِل.
وابسته‌ها
اجتهاد و مذاهب اسلامی زندگینامه و خدمات علمی و فرهنگی مرحوم آیت‌الله شیخ آقابزرگ تهرانی مجموعة رجالية و تاريخية الكشكول (آقابزرگ تهرانی) توضیح الرشاد في تاریخ حصر الاجتهاد
هدیة العارفین، اسماء المؤلفین و آثار المصنفین
الذریعة إلی تصانیف الشیعة ذیل کشف الظنون
مصفی المقال في مصنفي علم الرجال
طبقات أعلام الشيعة و هو نقباء البشر في القرن الرابع عشر (دار المرتضی)
طبقات أعلام الشيعة: الکرام البررة في القرن الثالث بعد العشرة