تهذیب الأحکام (طوسی): تفاوت میان نسخه‌ها

    از ویکی‌نور
    بدون خلاصۀ ویرایش
    جز (جایگزینی متن - 'حفظه الله' به 'حفظه‌الله')
     
    (۱۶ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۴ کاربر نشان داده نشد)
    خط ۹: خط ۹:
    |زبان
    |زبان
    | زبان = عربی
    | زبان = عربی
    | کد کنگره =   ‎‏/‎‏م‎‏7‎‏ ‎‏م‎‏7026‎‏ ‎‏1376 158/4 BP  
    | کد کنگره =‎‏/‎‏م‎‏7‎‏ ‎‏م‎‏7026‎‏ ‎‏1376 158/4 BP  
    | موضوع =احادیث احکام - احادیث شیعه - قرن 4ق. - فقه جعفری - قرن 4ق. - مفید، محمد بن محمد، 336 - 413ق. المقنعه - نقد و تفسیر
    | موضوع =احادیث احکام - احادیث شیعه - قرن 4ق. - فقه جعفری - قرن 4ق. - مفید، محمد بن محمد، 336 - 413ق. المقنعه - نقد و تفسیر
    |ناشر  
    |ناشر  
    خط ۲۵: خط ۲۵:
    | پیش از =  
    | پیش از =  
    }}
    }}
    '''تهذیب الاحکام فی شرح المقنعة''' از مهم‌ترین کتاب‌های شیعه در دانش حدیث و در اصل شرح ابوجعفر محمد بن حسن طوسی (متوفی 460ق) بر کتاب فقهی «المقنعه» شیخ مفید (متوفی 413ق) بوده است. اما در طول سال‌های متمادی به‌صورت مرجعی گسترده و مستقل درآمده و به عنوان سومین کتاب از کتب اربعه امامیه شناخته می‌شود. تحقیق و تصحیح کتاب به قلم علی اکبر غفاری انجام شده است.  
    '''تهذیب الاحکام فی شرح المقنعة''' در اصل شرح ابوجعفر محمد بن حسن طوسی (متوفی 460ق) بر کتاب فقهی «المقنعه» شیخ مفید (متوفی 413ق) بوده است. اما در طول سال‌های متمادی به‌صورت مرجعی گسترده و مستقل درآمده و به عنوان سومین کتاب از کتب اربعه امامیه شناخته می‌شود. تحقیق و تصحیح کتاب به قلم علی اکبر غفاری انجام شده است.  


    «المقنعه» از کهن‌ترین نگارش‌های فقهی امامیه است. این کتاب مشتمل بر دو بخش اصول دین و فروع دین و احکام است. شیخ مفید در مقدم داشتن مباحث اعتقادی بر فقهی، به راه پیشینیان خود چون شیخ صدوق رفته است که در آغاز الهدایه‌اش به فصلی در باب اصول دین، مقدم بر مباحث فروع و احکام پرداخته است. هر چند مباحث عقیدتی –به عنوان یک مقدمه ضرور- در المقنعه مجال طرح یافته است، مقصود اصلی از تألیف این کتاب فروع دین بوده. بیش و کم از همین روی هم شیخ بزرگوار ابوجعفر طوسی در شرح بر المقنعه بخش عقیدتی آغاز کتاب را شرح نکرده است.<ref>ر.ک: حسینی جلالی، سید محمدرضا، ص121-119</ref>‏
    آنگونه که مصحح کتاب گفته است پس از فراغت از کتاب من لایحضره الفقیه تصمیم به تصحیح کتاب حاضر می‌گیرد؛ به‌گونه‌ای که برای نسل جدید به راحتی قابل استفاده باشد و به استفاده و مطالعه آن ترغیب شوند. آنچه سبب اشتیاق دو چندان مصحح در تصحیح این کتاب گرانقدر می‌شود، اشاره رهبر معظم آیت‌الله سید علی خامنه‌ای (حفظه‌الله) بوده است: «... پس ایشان مرا به این کار تشویق و دعا کرد، سپس به خطابی ملیح امر به طبع این کتاب نمود..».<ref>ر.ک: مقدمه مصحح، ص3</ref>‏  


    شیخ طوسی، شاگرد شیخ مفید، نخستین کسی است که در باب این کتاب بذل همت کرد. وی با نگارش کتاب تهذیب الاحکام که یکی از مهم‌ترین کتاب‌های شیعه در دانش حدیث –یعنی کتب اربعه- گردید، در زمان حیات استادش به شرح المقنعه دست یازید. البته عمر شیخ مفید چندان دراز نکشید تا نگارش تهذیب الاحکام به پایان رود. شیخ طوسی که در فصول آغازین تهذیب از استاد خویش به دعای «ایده الله تعالی» یاد کرده، در کتاب صلاة تهذیب از او به دعای «رحمه الله تعالی» یاد می‌کند و همین نشان می‌دهد که مفید در همان اوایل تألیف تهذب الاحکام درگذشته است. شروح و حواشی فراوان هم که بر تهذیب شیخ نوشته‌اند، به اعتباری باید شروح و حواشی شرح المقنعه قلمداد شود و از برکات آن به شمار آیند. محور قرار گرفتن المقنعه در کتابی که یکی از کتب اربعه امامیه و مبسوط‌ترین حدیثنامه فقهی در میان جوامع اولیه حدیثی است. نگارش تهذیب الاحکام بر محوریت این کتاب، هم نمودار اهمیت متن المقنعه بود و هم این اهمیت را خلود و رسوخ دوچندان بخشید.<ref>ر.ک: همان، ص129-128</ref>
    مصحح این نکته را در ابتدای کتاب تذکر داده است که اعدادی که در حواشی صفحات ذکر شده برای تطبیق بین صفحات این طبع با طبع «المعجم المفهرس لالفاظ احادیث الکتب الاربعة» است.<ref>ر.ک: همان، ص4</ref>


    نسخه دیگری از این اثر در سال 1390ق با تحقیق و پانوشت سید حسن موسوی خرسان و تصحیح محمد آخوندی همانند نسخه موجود در ده جلد منتشر شده است.  
    در ابتدای این نسخه، به اختصار شرح حال شیخ طوسی از تعدادی از منابع، اساتید و شاگردان ایشان ذکر شده است.<ref>ر.ک: مقدمه، صفحات هاء تا یط</ref>‏  غفاری همچنین در تصحیح این اثر از پنج نسخه استفاده کرده که به اطلاعات آنها در ابتدای کتاب اشاره کرده است.<ref>ر.ک: مقدمه، صفحه ک</ref>‏ اختلاف نسخ، توضیح مفید برخی عبارات، معرفی اعلام و توثیق روات از جمله فعالیت‌های محقق در پانوشت صفحات است؛ البته گاه شخصیتی برای مصحح مجهول بوده و در تراجم به نام او اشاره نشده است.<ref>ر.ک: مقدمه مؤلف، صفحه 1، پاورقی 2؛ صفحه 10، پاورقی3</ref>‏   
     
    نسخه دیگری از این اثر در سال 1390ق با تحقیق و پانوشت سید حسن موسوی خرسان و تصحیح محمد آخوندی همانند نسخه موجود در ده جلد منتشر شده است(در ویکی نور کتابشناسی محتوای کتاب تهذیب در آن نسخه انجام گرفته است). در این نسخه برخلاف نسخه مورد بحث (که از 45 اثر شیخ طوسی نام برده) از 194 نوشته وی نام برده شده است.<ref>ر.ک: همان، مقدمه، صفحه یط؛ خرسان، سید حسن، ص30 </ref> در نسخه غفاری به معرفی اعلام بیشتر توجه شده است: به عنوان نمونه عباس بن معروف قمی در نسخه غفاری معرفی شده برخلاف نسخه خرسان.<ref>ر.ک: متن کتاب، جلد1، صفحه 6، پاورقی7؛ خرسان، سید حسن، جلد1، ص 7 </ref> غفاری همان‌گونه که گفته بنای بر قابل استفاده بودن کتاب برای عموم داشته و لذا به عنوان نمونه، برخلاف خرسان، به شیوه‌ای آموزشی اصل استصحاب را به اجمال توضیح می‌دهد.<ref>ر.ک: همان، ص8؛ همان، ص8</ref>


    ==پانویس ==
    ==پانویس ==
    خط ۳۷: خط ۳۹:
    ==منابع مقاله==
    ==منابع مقاله==
    #مقدمه و متن کتاب.  
    #مقدمه‌ها و متن کتاب.  
    # حسینی جلالی، سید محمدرضا؛ «نگاهی به المقنعه شیخ مفید»، ترجمه جویا جهانبخش، آینه میراث، دوره جديد، تابستان 1382، ص 119 تا 131.
    #خرسان، سید حسن، مقدمه بر «تهذیب الاحکام»، تهران، دار الکتب الاسلامیة، چاپ سوم، 1364.  
    https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/90210


    ==وابسته‌ها==
    ==وابسته‌ها==
    {{وابسته‌ها}}
    {{وابسته‌ها}}
    [[تهذيب الأحكام]]
    [[رده:کتاب‌شناسی]]
    [[رده:کتاب‌شناسی]]
    [[رده:اسلام، عرفان، غیره]]
    [[رده: فقه و اصول]]
    [[رده:اصول فقه (آثارکلی)]]
    [[رده:اصول فقه شیعه]]
    [[رده:مقالات مهر 01 موسوی]]
    [[رده:مقالات مهر 01 موسوی]]
    [[رده:مقالات رد شده1]]
    [[رده:مقالات بازبینی شده1]]
    [[رده:مقالات بازبینی نشده2]]
    [[رده:مقالات بازبینی شده2 دی 1401]]

    نسخهٔ کنونی تا ‏۱۳ مارس ۲۰۲۴، ساعت ۱۷:۱۱

    تهذیب الأحکام (طوسی، محمد بن حسن)
    تهذیب الأحکام (طوسی)
    پدیدآورانطوسی، محمد بن حسن (نويسنده) غفاری، علی‌‎اکبر (مصحح)
    عنوان‌های دیگرالمقنعه. شرح
    ناشرنشر صدوق
    مکان نشرایران - تهران
    سال نشر1376ش - 1417ق
    چاپ1
    شابک-
    موضوعاحادیث احکام - احادیث شیعه - قرن 4ق. - فقه جعفری - قرن 4ق. - مفید، محمد بن محمد، 336 - 413ق. المقنعه - نقد و تفسیر
    زبانعربی
    تعداد جلد10
    کد کنگره
    ‎‏/‎‏م‎‏7‎‏ ‎‏م‎‏7026‎‏ ‎‏1376 158/4 BP
    نورلایبمطالعه و دانلود pdf

    تهذیب الاحکام فی شرح المقنعة در اصل شرح ابوجعفر محمد بن حسن طوسی (متوفی 460ق) بر کتاب فقهی «المقنعه» شیخ مفید (متوفی 413ق) بوده است. اما در طول سال‌های متمادی به‌صورت مرجعی گسترده و مستقل درآمده و به عنوان سومین کتاب از کتب اربعه امامیه شناخته می‌شود. تحقیق و تصحیح کتاب به قلم علی اکبر غفاری انجام شده است.

    آنگونه که مصحح کتاب گفته است پس از فراغت از کتاب من لایحضره الفقیه تصمیم به تصحیح کتاب حاضر می‌گیرد؛ به‌گونه‌ای که برای نسل جدید به راحتی قابل استفاده باشد و به استفاده و مطالعه آن ترغیب شوند. آنچه سبب اشتیاق دو چندان مصحح در تصحیح این کتاب گرانقدر می‌شود، اشاره رهبر معظم آیت‌الله سید علی خامنه‌ای (حفظه‌الله) بوده است: «... پس ایشان مرا به این کار تشویق و دعا کرد، سپس به خطابی ملیح امر به طبع این کتاب نمود..».[۱]

    مصحح این نکته را در ابتدای کتاب تذکر داده است که اعدادی که در حواشی صفحات ذکر شده برای تطبیق بین صفحات این طبع با طبع «المعجم المفهرس لالفاظ احادیث الکتب الاربعة» است.[۲]

    در ابتدای این نسخه، به اختصار شرح حال شیخ طوسی از تعدادی از منابع، اساتید و شاگردان ایشان ذکر شده است.[۳]‏ غفاری همچنین در تصحیح این اثر از پنج نسخه استفاده کرده که به اطلاعات آنها در ابتدای کتاب اشاره کرده است.[۴]‏ اختلاف نسخ، توضیح مفید برخی عبارات، معرفی اعلام و توثیق روات از جمله فعالیت‌های محقق در پانوشت صفحات است؛ البته گاه شخصیتی برای مصحح مجهول بوده و در تراجم به نام او اشاره نشده است.[۵]

    نسخه دیگری از این اثر در سال 1390ق با تحقیق و پانوشت سید حسن موسوی خرسان و تصحیح محمد آخوندی همانند نسخه موجود در ده جلد منتشر شده است(در ویکی نور کتابشناسی محتوای کتاب تهذیب در آن نسخه انجام گرفته است). در این نسخه برخلاف نسخه مورد بحث (که از 45 اثر شیخ طوسی نام برده) از 194 نوشته وی نام برده شده است.[۶] در نسخه غفاری به معرفی اعلام بیشتر توجه شده است: به عنوان نمونه عباس بن معروف قمی در نسخه غفاری معرفی شده برخلاف نسخه خرسان.[۷] غفاری همان‌گونه که گفته بنای بر قابل استفاده بودن کتاب برای عموم داشته و لذا به عنوان نمونه، برخلاف خرسان، به شیوه‌ای آموزشی اصل استصحاب را به اجمال توضیح می‌دهد.[۸]

    پانویس

    1. ر.ک: مقدمه مصحح، ص3
    2. ر.ک: همان، ص4
    3. ر.ک: مقدمه، صفحات هاء تا یط
    4. ر.ک: مقدمه، صفحه ک
    5. ر.ک: مقدمه مؤلف، صفحه 1، پاورقی 2؛ صفحه 10، پاورقی3
    6. ر.ک: همان، مقدمه، صفحه یط؛ خرسان، سید حسن، ص30
    7. ر.ک: متن کتاب، جلد1، صفحه 6، پاورقی7؛ خرسان، سید حسن، جلد1، ص 7
    8. ر.ک: همان، ص8؛ همان، ص8

    منابع مقاله

    1. مقدمه‌ها و متن کتاب.
    2. خرسان، سید حسن، مقدمه بر «تهذیب الاحکام»، تهران، دار الکتب الاسلامیة، چاپ سوم، 1364.

    وابسته‌ها