تاریخ اجتماعی شیعه؛ سیری در مؤلفه‌های سبک زندگی اهل‌بیت علیهم‌السلام و شیعیان

تاریخ اجتماعی شیعه؛ سیری در مؤلفه‌های سبک زندگی اهل‌بیت علیهم‌السلام و شیعیان
پدیدآوران	موسوی نیا، سید محمدمهدی (نویسنده)
ناشر	مؤسسه بوستان کتاب
مکان نشر	قم
سال نشر	۱۳۹۸ش
موضوع	شیعیان,Shiites,شیعیان,Shiites,مسلمانان,Muslims,اخلاق شیعی,*Shiite ethics, -- شعایر و مراسم مذهبی, -- Rites and ceremonies, -- تاریخ, -- History, -- آداب و رسوم و زندگی اجتماعی, -- Social life and customs,a01,a01,a02,a02,a03,a03,a04,a04
کد کنگره	‏BP۲۵۸/م۸ت۲ ۱۳۹۸

تاریخ اجتماعی شیعه؛ سیری در مؤلفه‌های سبک زندگی اهل‌بیت علیهم‌السلام و شیعیان تألیف سید محمدمهدی موسوی نیا؛ در این نوشتار تاریخ اجتماعی شیعیان در عصر حضور اهل بیت علیهم‌السلام بررسی شده است؛ چنان که به زوایایی پیدا و پنهان از زندگی روزمره و حیات اجتماعی ایشان التفات گردیده است. در این کتاب شیوه‌ای از زندگی حکایت شده که در منظر معصومین علیهم‌السلام کامل ترین الگوهای بشری بوده است، از توصیه‌های ایشان تأثیر پذیرفته و با افعال و افکار مطهر و قدسی ایشان در آمیخته است. شیعیان در آن زمان فرصتی مغتنم داشته‌اند که در پرتو بینش و عمل اهل بیت علیهم‌السلام سبکی ارزشمند از زندگی عقلانی و هوشمندانه را تجربه کنند؛ از این رو دستاورد اصلی این پژوهش، تبیین بخش کوچکی از عظمت و غنای فرهنگ و تمدن عالمانه‌ی شیعیان است.

ساختار

کتاب حاضر محورهای خود را در دوازده فصل با باریک بینی و دقتی ستودنی بررسی کرده است:

بخش اول: حوزه‌ی کنش‌های شخصی شیعیان

فصل اول: خوراک شیعیان

فصل دوم: پوشاک شیعیان

فصل سوم: آرایش و زینت

فصل چهارم: بهداشت و سلامت

فصل پنجم: مسکن

فصل ششم: برنامه‌ی تفریح و اوقات فراغت شیعیان

بخش دوم: حوزه‌ی کنش‌های شیعیان در تعامل با مردم و محیط زیست

فصل هفتم: آداب و اصول معاشرت شیعیان

فصل هشتم: آداب و اصول شیعیان در تعامل با اهل بیت علیهم‌السلام

فصل نهم: آداب و اصول شیعیان در تعامل با دیگر مذاهب و ادیان

فصل دهم: آداب، اصول و فرهنگ شیعیان در تعامل با محیط زیست

فصل یازدهم: نظام کار و معیشت شیعیان

بخش سوم: اندیشه و کنش شیعیان در تعامل با حوزه‌ی دین و معنویات

فصل دوازدهم: باورهای مذهبی و مناسک عبادی شیعیان

گزارش محتوا

موضوع اصلی مطالعات تاریخ اجتماعی، توجه به زندگی عادی توده‌های جامعه است. در این سنخ از مطالعات، شاخصه‌هایی همچون سبک زندگی، معاشرت، معیشت، سلایق، فرهنگ عامیانه، نظام ارتباطی و دیگر رفتارهای به ظاهر ساده‌ی مردم به مثابه موضوعات اساسی در کانون توجه قرار می گیرند. در این نوشتار نیز تاریخ اجتماعی شیعیان در عصر حضور اهل بیت علیهم‌السلام بررسی شده است؛ چنان که به زوایایی پیدا و پنهان از زندگی روزمره و حیات اجتماعی ایشان التفات گردیده است. به عبارت دیگر در پژوهش حاضر، تاریخ اجتماعی با محوریت سبک زندگی اهل بیت علیهم‌السلام و شیعیانی که در فاصله صدر اسلام تا اواسط قرن سوم در نظرگاه و تعامل باایشان بودند، مدنظر قرار گرفته است. افزودن قید «شیعیان» در جوار سبک زندگی اهل بیت علیهم‌السلام بدان جهت می‌تواند ارزشمند باشد که غالبا فروزش‌های قدسی ائمه علیهم‌السلام مورد توجه قرار می‌گیرد و همین مسئله ما را از التفات به حضور ملموس و زیست معمول ایشان در اجتماع باز می‌دارد.

در این کتاب شیوه‌ای از زندگی حکایت شده که در منظر معصومین علیهم‌السلام کامل ترین الگوهای بشری بوده است، از توصیه‌های ایشان تأثیر پذیرفته و با افعال و افکار مطهر و قدسی ایشان در آمیخته است. شیعیان در آن زمان فرصتی مغتنم داشته‌اند که در پرتو بینش و عمل اهل بیت علیهم‌السلام سبکی ارزشمند از زندگی عقلانی و هوشمندانه را تجربه کنند؛ از این رو دستاورد اصلی این پژوهش، تبیین بخش کوچکی از عظمت و غنای فرهنگ و تمدن عالمانه‌ی شیعیان است. بنابراین این کتاب به جای آن که یک کتاب راهنما در قالب گزاره‌های هنجاری برای زیست دین دارانه در زمان حاضر باشد، گزارشی است در قالب گزاره‌های اخباری از زندگی دین داران در زمان گذشته. علاوه بر آن، از جمله ویژگی‌های مثبت این اثر، بهره‌ی تاریخی از تعداد بسیار زیاد حدیث است. وقتی «حدیث» به مثابه یک گزاره‌ی تاریخی مورد استناد تاریخ پژوه قرار می‌گیرد، آنچه اهمیت می‌یابد ارزش و میزان واقع نمایی آن و آینه واقعیت شدن آن است که با صحت صدور و نوع دلالت- که دغدغه‌ی اصلی حدیث پژوهان است- تفاوت دارد، هرچند هم پوشانی‌هایی نیز با آن دارد. از نظر تاریخ پژوه، حتی یک حدیث صد در صد جعلی که هیچ اعتبار حدیث شناختی و در نتیجه فقهی ندارد، می‌تواند در بردارنده‌ی آگاهی‌های سودمند تاریخی باشد.

منابع مقاله

کتابخانه تخصصی تاریخ اسلام و ایران