مجموعه آثار استاد شهید مطهری: تفاوت میان نسخه‌ها

جز
جایگزینی متن - 'موثر' به 'مؤثر'
بدون خلاصۀ ویرایش
جز (جایگزینی متن - 'موثر' به 'مؤثر')
برچسب‌ها: ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه
 
(۵ نسخهٔ میانیِ ایجادشده توسط همین کاربر نشان داده نشد)
خط ۳۸۴: خط ۳۸۴:
طرح استاد برای این بحث طرحی گسترده و همه‌جانبه بوده ولی به خاطر تقارن ایام با اوج‌گیری نهضت اسلامی و مسئولیت سنگین آن متفکر شهید در هدایت این نهضت و همراهی با امام خمینی(ره) و سپس شهادت آن بزرگ مرد، این درسه ادامه نیافته است. در این بخش نکات بدیع که برخی حاکی از دید فقهی آن شهید است، فراوان دیده می‌شود.
طرح استاد برای این بحث طرحی گسترده و همه‌جانبه بوده ولی به خاطر تقارن ایام با اوج‌گیری نهضت اسلامی و مسئولیت سنگین آن متفکر شهید در هدایت این نهضت و همراهی با امام خمینی(ره) و سپس شهادت آن بزرگ مرد، این درسه ادامه نیافته است. در این بخش نکات بدیع که برخی حاکی از دید فقهی آن شهید است، فراوان دیده می‌شود.


«گریز از ایمان و گریز از عمل» بخش دوم این مجلد از مجموعه آثار را تشکیل می‌دهد. این بخش در اصل ده جلسه سخنرانی آ« شهید در سال 1353ش در مسجد جلیلی و مسجد ابوالفضل تهران بوده که فقط هفت جلسه آن موجود و به صورتی که ملاحظه می‌شود تنظیم شده است. استاد مطهری در این مباحث به مسئله ایمان و عمل از نگاه جدیدی پرداخته و گریزگاه‌ها از ایمان را که بیشتر در دنیای اروپا مطرح بوده و گریزگاه‌ها از عمل را که بیشتر در جهان اسلام مطرح بوده است ذکر و تشریح کرده‌اند که حاوی مطالب نغز و بدیع فراوان است.
«گریز از ایمان و گریز از عمل» بخش دوم این مجلد از مجموعه آثار را تشکیل می‌دهد. این بخش در اصل ده جلسه سخنرانی آ«شهید در سال 1353ش در مسجد جلیلی و مسجد ابوالفضل تهران بوده که فقط هفت جلسه آن موجود و به صورتی که ملاحظه می‌شود تنظیم شده است. استاد مطهری در این مباحث به مسئله ایمان و عمل از نگاه جدیدی پرداخته و گریزگاه‌ها از ایمان را که بیشتر در دنیای اروپا مطرح بوده و گریزگاه‌ها از عمل را که بیشتر در جهان اسلام مطرح بوده است ذکر و تشریح کرده‌اند که حاوی مطالب نغز و بدیع فراوان است.


بخش سوم یعنی «شناخت از نظر قرآن» حاصل 9 جلسه درس آن اسلام شناس فرزانه در سال 1356 و 1357ش در حوزه علمه قم (حسینیه ارگ) است. این درس تحت عنوان کلی «معارف قرآن» ایراد می‌شد و استاد قصد داشتند موضوعات متعددی را تحت این عنوان مطرح کنند، مانند قرآن در قرآن، خدا در قرآن، معاد در قرآن، ولی موفق به تدری دو موضوع آن شدند، یکی همین «شناخت از نظر قرآ«، و دیگر «جامعه و تاریخ در قرآن».
بخش سوم یعنی «شناخت از نظر قرآن» حاصل 9 جلسه درس آن اسلام شناس فرزانه در سال 1356 و 1357ش در حوزه علمه قم (حسینیه ارگ) است. این درس تحت عنوان کلی «معارف قرآن» ایراد می‌شد و استاد قصد داشتند موضوعات متعددی را تحت این عنوان مطرح کنند، مانند قرآن در قرآن، خدا در قرآن، معاد در قرآن، ولی موفق به تدری دو موضوع آن شدند، یکی همین «شناخت از نظر قرآ«، و دیگر «جامعه و تاریخ در قرآن».
خط ۳۹۷: خط ۳۹۷:
#انحطاط و ترقی تمدن‌ها از نظر قرآن و منطق دیالکتیک، بخش پنجم و آخرین بخش از این مجلد تشکیل می‌دهد. این بخش تنظیم شده یازده جلسه بحث و انتقاد انجمن اسلامی پزشکان از 23 آبان 1353ش تا چند ماه بعد است که سخنران آن آیت‌الله مطهری بوده‌اند. موضوع اصلی این جلسات «فلسفه تاریخ» بوده است که طی آن به مسئله «انحطاط و ترقی تمدنها» در دو بخش، یکی از نظر قرآن و دیگر از نظر منطق یالکتیک پرداخته شده است. قرائن نشان می‌دهد که این جلسات بیش از یاده جلسه بوده که متأسفانه نوار صوتی برخی از آنها در دست نیست<ref>ر.ک: مقدمه جلد 32، ص9-10</ref>.
#انحطاط و ترقی تمدن‌ها از نظر قرآن و منطق دیالکتیک، بخش پنجم و آخرین بخش از این مجلد تشکیل می‌دهد. این بخش تنظیم شده یازده جلسه بحث و انتقاد انجمن اسلامی پزشکان از 23 آبان 1353ش تا چند ماه بعد است که سخنران آن آیت‌الله مطهری بوده‌اند. موضوع اصلی این جلسات «فلسفه تاریخ» بوده است که طی آن به مسئله «انحطاط و ترقی تمدنها» در دو بخش، یکی از نظر قرآن و دیگر از نظر منطق یالکتیک پرداخته شده است. قرائن نشان می‌دهد که این جلسات بیش از یاده جلسه بوده که متأسفانه نوار صوتی برخی از آنها در دست نیست<ref>ر.ک: مقدمه جلد 32، ص9-10</ref>.


مجلد سی‌وسه که شامل مجلدات اول و دوم کتاب مقدمه‌ای بر اقتصاد تطبیقی است شامل 28 جلسه مباحثی است که توسط استاد شهید و تعدادی از اقتصاددانان در فاصله زمانی شهریور 1357 تا هشتم اردیبهشت 1358 (سه روز قبل از شهادت استاد) به طور هفتگی روزهای شنبه ایراد شده است. سبک بحث به این صورت بوده که متن کتاب تاریخ عقاید اقتصادی (تألیف شارل ژید و شارل ریست، ترجمه دکتر کریم سنجابی) مورد بحث بوده و معمولاً در هر جلسه یکی از حضار گزارشی از مبحثی از آن کتاب را ارائه می‌داده و استاد مطهری اظهارنظر می‌کرده‌اند و گفت و گوهایی صورت می گرفته است. حاضران ثابت این جلسات آقایان دکتر حسین نمازی، دکتر قاسم صالح‌خو، دکتر محمد نهاوندیان و دکتر منصور پهلوان بوده اند که دو نفر اخیر در آن زمان دانجشوی دوره کارشناسی ارشد دانشکده اقتصاد دانشگاه تهران بوده‌اند. مرحوم دکتر حسن توانایان‌فرد نیز در بسیاری از جلسات حاضر بوده‌اند.
مجلد سی‌وسه که شامل مجلدات اول و دوم کتاب مقدمه‌ای بر اقتصاد تطبیقی است شامل 28 جلسه مباحثی است که توسط استاد شهید و تعدادی از اقتصاددانان در فاصله زمانی شهریور 1357 تا هشتم اردیبهشت 1358 (سه روز قبل از شهادت استاد) به طور هفتگی روزهای شنبه ایراد شده است. سبک بحث به این صورت بوده که متن کتاب تاریخ عقاید اقتصادی (تألیف شارل ژید و شارل ریست، ترجمه دکتر کریم سنجابی) مورد بحث بوده و معمولاً در هر جلسه یکی از حضار گزارشی از مبحثی از آن کتاب را ارائه می‌داده و استاد مطهری اظهارنظر می‌کرده‌اند و گفت و گوهایی صورت می‌گرفته است. حاضران ثابت این جلسات آقایان دکتر حسین نمازی، دکتر قاسم صالح‌خو، دکتر محمد نهاوندیان و دکتر منصور پهلوان بوده‌اند که دو نفر اخیر در آن زمان دانجشوی دوره کارشناسی ارشد دانشکده اقتصاد دانشگاه تهران بوده‌اند. مرحوم دکتر حسن توانایان‌فرد نیز در بسیاری از جلسات حاضر بوده‌اند.


علت تشکیل این جلسات، پیشنهاد برخی از دانشجویان دانشکده اقتصاد دانشگاه تهران مبنی بر تأسیس رشته اقتصاد اسلامی در این داناشکده بوده است که مورد موافقت دکتر سید محمد مشکات رئیس وقت این دانشکه نیز واقع شده بود لذا دانشجویان با مراجعه به استاد مطهری از ایشان درخواست می کنند که تدریس در این رشته را بپذیرند و استاد شرط آن را برگزاری جلساتی با حضور اساتید اقتصاد برای بحث درباره مکاتب اقتصادی می‌داند لذا این جلسات پایه‌گذای می‌شود.
علت تشکیل این جلسات، پیشنهاد برخی از دانشجویان دانشکده اقتصاد دانشگاه تهران مبنی بر تأسیس رشته اقتصاد اسلامی در این داناشکده بوده است که مورد موافقت دکتر سید محمد مشکات رئیس وقت این دانشکه نیز واقع شده بود لذا دانشجویان با مراجعه به استاد مطهری از ایشان درخواست می‌کنند که تدریس در این رشته را بپذیرند و استاد شرط آن را برگزاری جلساتی با حضور اساتید اقتصاد برای بحث درباره مکاتب اقتصادی می‌داند لذا این جلسات پایه‌گذای می‌شود.


در این مباحث، ضمن این که حضار نیز نکات قابل توجهی را بیان کرده‌اند، استاد شهید نکات بدیع و نظرات فقهی و اجتماعی و فلسفی دقیق و گاه جدیدی را مطرح کرده‌اند و جالب است که بر همان نظراتی که در یادداشتهای اقتصادی خود داشته‌اند و به صورت کتاب نظری به نظام اقتصادی اسلام منتشر شده است تأکیده ورزیده‌اند. از جمله نظریه ایشان درباره مالکیت ابزار تولید در عصر جدید که در زمان انتشار آن یادداشتها مورد بحث و گفت وگوی زیادی واقع شد، در این بحث‌ها مطرح شده و استاد بر همان نظریه خود در یادداشتهایشان تأکید کرده‌اند.
در این مباحث، ضمن این که حضار نیز نکات قابل توجهی را بیان کرده‌اند، استاد شهید نکات بدیع و نظرات فقهی و اجتماعی و فلسفی دقیق و گاه جدیدی را مطرح کرده‌اند و جالب است که بر همان نظراتی که در یادداشتهای اقتصادی خود داشته‌اند و به صورت کتاب نظری به نظام اقتصادی اسلام منتشر شده است تأکیده ورزیده‌اند. از جمله نظریه ایشان درباره مالکیت ابزار تولید در عصر جدید که در زمان انتشار آن یادداشتها مورد بحث و گفت وگوی زیادی واقع شد، در این بحث‌ها مطرح شده و استاد بر همان نظریه خود در یادداشتهایشان تأکید کرده‌اند.
خط ۴۰۷: خط ۴۰۷:
مجلد سی‌وچهار شامل حاشیه‌های استاد بر آثار دکتر شریعتی است که پیش از این در سه جلد منتشر شده است. لازم است چند نکته دراین باره ذکر شود:
مجلد سی‌وچهار شامل حاشیه‌های استاد بر آثار دکتر شریعتی است که پیش از این در سه جلد منتشر شده است. لازم است چند نکته دراین باره ذکر شود:
#در میان حواشی استاد مطهری مواردی هست که اظهارنظر نیست و صرفاً چکیده آن فراز از کتاب است.
#در میان حواشی استاد مطهری مواردی هست که اظهارنظر نیست و صرفاً چکیده آن فراز از کتاب است.
#استاد شهید در اکثر حاشیه‌ها علامتی روی کلمه‌ای در متن گذاشته‌اند، حاکی از این که آن حاشیه ناظر به آن کلمه یا عبارت و یا جمله است و یا لااقل با آن ارتباط بیشتری دارد. آن علامت را به صورت ستاره(*) نشان داده شده است و اگر در یک فراز چند علامت به تعداد حاشیه ها وجود داشته باشد با دو یا چند ستاره نشان داده شده است.
#استاد شهید در اکثر حاشیه‌ها علامتی روی کلمه‌ای در متن گذاشته‌اند، حاکی از این که آن حاشیه ناظر به آن کلمه یا عبارت و یا جمله است و یا لااقل با آن ارتباط بیشتری دارد. آن علامت را به صورت ستاره(*) نشان داده شده است و اگر در یک فراز چند علامت به تعداد حاشیه‌ها وجود داشته باشد با دو یا چند ستاره نشان داده شده است.
#در مواردی استاد به صفحاتی در کتاب تحت حاشیه ارجاع داده‌اند. این ارجاعات در کتاب اسلام‌شناسی به صفحات متناظر در کتاب حاضر تغییر یافته‌اند.
#در مواردی استاد به صفحاتی در کتاب تحت حاشیه ارجاع داده‌اند. این ارجاعات در کتاب اسلام‌شناسی به صفحات متناظر در کتاب حاضر تغییر یافته‌اند.
#درباره درس 1 و 2 اسلام شناسی مرحوم دکتر شریعتی، استاد شهید مطهری علاوه بر حاشیه‌نویسی بر این کتاب، مطالبی را نیز به صورت یادداشت که در واقع توضیحی بر آن حواشی است نگاشته‌اند که آن یادداشت نیز در ابتدای بخش اسلام‌شناسی - که ابتدای این کتاب است- آورده شده است. در صفحه اول کتاب اسلام شناسی درس 1 و 2 و نیز استاد مطهری نظر اجمالی خود درباره این کتاب و به طور کلی آثار مرحوم دکتر را در چند سطر نوشته‌اند که آن نیز در ابتدای این بخش و طبعاً ابتدای این کتاب و قبل از یادداشت مذکور آورده شده است.
#درباره درس 1 و 2 اسلام شناسی مرحوم دکتر شریعتی، استاد شهید مطهری علاوه بر حاشیه‌نویسی بر این کتاب، مطالبی را نیز به صورت یادداشت که در واقع توضیحی بر آن حواشی است نگاشته‌اند که آن یادداشت نیز در ابتدای بخش اسلام‌شناسی - که ابتدای این کتاب است- آورده شده است. در صفحه اول کتاب اسلام شناسی درس 1 و 2 و نیز استاد مطهری نظر اجمالی خود درباره این کتاب و به طور کلی آثار مرحوم دکتر را در چند سطر نوشته‌اند که آن نیز در ابتدای این بخش و طبعاً ابتدای این کتاب و قبل از یادداشت مذکور آورده شده است.


محقق امیدوار است این جلد از کتاب در ارتقاء آگاهی مخاطبین از شاخص‌ها و معارهای فکر اسلامی و جوده اختلاف و اجدایی راه اسلام از مکاتب جدید بشری که هر دو متفکر با سبک خود کوشیده‌اند، مفید و موثر افتد. او می‌گوید: آنچه خواننده محترم این کتاب در نهایت برداشت می‌کند این است که اظهارنظر درباره مسائل فکری و ایدئولوژیک کار سهل و آسانی نیست؛ علاوه بر تخصص، نیاز به دقت‌نظر و باریک‌بینی و ذهن حاد و جوال دارد<ref>ر.ک: مقدمه جلد 34، ص11-12</ref>.
محقق امیدوار است این جلد از کتاب در ارتقاء آگاهی مخاطبین از شاخص‌ها و معارهای فکر اسلامی و جوده اختلاف و اجدایی راه اسلام از مکاتب جدید بشری که هر دو متفکر با سبک خود کوشیده‌اند، مفید و مؤثر افتد. او می‌گوید: آنچه خواننده محترم این کتاب در نهایت برداشت می‌کند این است که اظهارنظر درباره مسائل فکری و ایدئولوژیک کار سهل و آسانی نیست؛ علاوه بر تخصص، نیاز به دقت‌نظر و باریک‌بینی و ذهن حاد و جوال دارد<ref>ر.ک: مقدمه جلد 34، ص11-12</ref>.


استاد شهید در ابتدای اسلام شناسی 1 و 2 می‌نویسد: به نظر من این جزوه چیزی که نیست اسلام‌شناسی است؛ حداکثر این است که بگوییک اسلام‌سرایی یا اسلام‌شاعری است؛ یعنی اسلام موضوع و سوژه یک نوع شعر و تخیل ولی به صورت نثر شده است و البته زیبا هم سروده شده است و بیشتر از سوسیالیسم و کمونیسم و ماتریالیسم تاریخی و اگزیستانسیالیسم مایه گرفته است تا اسلام...<ref>ر.ک: متن کتاب، ج34، ص16</ref>.
استاد شهید در ابتدای اسلام شناسی 1 و 2 می‌نویسد: به نظر من این جزوه چیزی که نیست اسلام‌شناسی است؛ حداکثر این است که بگوییک اسلام‌سرایی یا اسلام‌شاعری است؛ یعنی اسلام موضوع و سوژه یک نوع شعر و تخیل ولی به صورت نثر شده است و البته زیبا هم سروده شده است و بیشتر از سوسیالیسم و کمونیسم و ماتریالیسم تاریخی و اگزیستانسیالیسم مایه گرفته است تا اسلام...<ref>ر.ک: متن کتاب، ج34، ص16</ref>.