تاریخ اجتماعی شیعه؛ سیری در مؤلفه‌های سبک زندگی اهل‌بیت علیهم‌السلام و شیعیان

تاریخ اجتماعی شیعه؛ سیری در مؤلفه‌های سبک زندگی اهل‌بیت علیهم‌السلام و شیعیان
پدیدآوران	موسوی نیا، سید محمدمهدی (نویسنده)
ناشر	مؤسسه بوستان کتاب
مکان نشر	قم
سال نشر	۱۳۹۸ش
کد کنگره	‏

تاریخ اجتماعی شیعه؛ سیری در مؤلفه‌های سبک زندگی اهل‌بیت علیهم‌السلام و شیعیان تألیف سید محمدمهدی موسوی نیا؛ در این نوشتار تاریخ اجتماعی شیعیان در عصر حضور اهل بیت علیهم السلام بررسی شده است؛ چنان که به زوایایی پیدا و پنهان از زندگی روزمره و حیات اجتماعی ایشان التفات گردیده است. در این کتاب شیوه ای از زندگی حکایت شده که در منظر معصومین علیهم السلام کامل ترین الگوهای بشری بوده است، از توصیه های ایشان تأثیر پذیرفته و با افعال و افکار مطهر و قدسی ایشان در آمیخته است. شیعیان در آن زمان فرصتی مغتنم داشته اند که در پرتو بینش و عمل اهل بیت علیهم السلام سبکی ارزشمند از زندگی عقلانی و هوشمندانه را تجربه کنند؛ از این رو دستاورد اصلی این پژوهش، تبیین بخش کوچکی از عظمت و غنای فرهنگ و تمدن عالمانه ی شیعیان است.

ساختار

کتاب حاضر محورهای خود را در دوازده فصل با باریک بینی و دقتی ستودنی بررسی کرده است:

بخش اول: حوزه ی کنش های شخصی شیعیان

فصل اول: خوراک شیعیان

فصل دوم: پوشاک شیعیان

فصل سوم: آرایش و زینت

فصل چهارم: بهداشت و سلامت

فصل پنجم: مسکن

فصل ششم: برنامه ی تفریح و اوقات فراغت شیعیان

بخش دوم: حوزه ی کنش های شیعیان در تعامل با مردم و محیط زیست

فصل هفتم: آداب و اصول معاشرت شیعیان

فصل هشتم: آداب و اصول شیعیان در تعامل با اهل بیت علیهم السلام

فصل نهم: آداب و اصول شیعیان در تعامل با دیگر مذاهب و ادیان

فصل دهم: آداب، اصول و فرهنگ شیعیان در تعامل با محیط زیست

فصل یازدهم: نظام کار و معیشت شیعیان

بخش سوم: اندیشه و کنش شیعیان در تعامل با حوزه ی دین و معنویات

فصل دوازدهم: باورهای مذهبی و مناسک عبادی شیعیان

گزارش محتوا

موضوع اصلی مطالعات تاریخ اجتماعی، توجه به زندگی عادی توده های جامعه است. در این سنخ از مطالعات، شاخصه هایی همچون سبک زندگی، معاشرت، معیشت، سلایق، فرهنگ عامیانه، نظام ارتباطی و دیگر رفتارهای به ظاهر ساده ی مردم به مثابه موضوعات اساسی در کانون توجه قرار می گیرند. در این نوشتار نیز تاریخ اجتماعی شیعیان در عصر حضور اهل بیت علیهم السلام بررسی شده است؛ چنان که به زوایایی پیدا و پنهان از زندگی روزمره و حیات اجتماعی ایشان التفات گردیده است. به عبارت دیگر در پژوهش حاضر، تاریخ اجتماعی با محوریت سبک زندگی اهل بیت علیهم السلام و شیعیانی که در فاصله صدر اسلام تا اواسط قرن سوم در نظرگاه و تعامل باایشان بودند، مدنظر قرار گرفته است. افزودن قید «شیعیان» در جوار سبک زندگی اهل بیت علیهم السلام بدان جهت می تواند ارزشمند باشد که غالبا فروزش های قدسی ائمه علیهم السلام مورد توجه قرار می گیرد و همین مسئله ما را از التفات به حضور ملموس و زیست معمول ایشان در اجتماع باز می دارد.

در این کتاب شیوه ای از زندگی حکایت شده که در منظر معصومین علیهم السلام کامل ترین الگوهای بشری بوده است، از توصیه های ایشان تأثیر پذیرفته و با افعال و افکار مطهر و قدسی ایشان در آمیخته است. شیعیان در آن زمان فرصتی مغتنم داشته اند که در پرتو بینش و عمل اهل بیت علیهم السلام سبکی ارزشمند از زندگی عقلانی و هوشمندانه را تجربه کنند؛ از این رو دستاورد اصلی این پژوهش، تبیین بخش کوچکی از عظمت و غنای فرهنگ و تمدن عالمانه ی شیعیان است. بنابراین این کتاب به جای آن که یک کتاب راهنما در قالب گزاره های هنجاری برای زیست دین دارانه در زمان حاضر باشد، گزارشی است در قالب گزاره های اخباری از زندگی دین داران در زمان گذشته. علاوه بر آن، از جمله ویژگی های مثبت این اثر، بهره ی تاریخی از تعداد بسیار زیاد حدیث است. وقتی «حدیث» به مثابه یک گزاره ی تاریخی مورد استناد تاریخ پژوه قرار می گیرد، آنچه اهمیت می یابد ارزش و میزان واقع نمایی آن و آینه واقعیت شدن آن است که با صحت صدور و نوع دلالت- که دغدغه ی اصلی حدیث پژوهان است- تفاوت دارد، هرچند هم پوشانی هایی نیز با آن دارد. از نظر تاریخ پژوه، حتی یک حدیث صد در صد جعلی که هیچ اعتبار حدیث شناختی و در نتیجه فقهی ندارد، می تواند در بردارنده ی آگاهی های سودمند تاریخی باشد.

منابع مقاله

کتابخانه تخصصی تاریخ اسلام و ایران