المعجم (ابن اعرابی): تفاوت میان نسخه‌ها
Wikinoor.ir (بحث | مشارکتها) جزبدون خلاصۀ ویرایش |
A-esmaeili (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش برچسب: برگردانده‌شده |
||
| خط ۶۰: | خط ۶۰: | ||
[[رده:حدیث]] | [[رده:حدیث]] | ||
[[رده:متون احادیث]] | [[رده:متون احادیث]] | ||
[[رده:احادیث اهل سنت]] | [[رده:احادیث اهل سنت]]{{جعبه اطلاعات کتاب | ||
| تصویر =NUR75543J1.jpg | |||
| عنوان = المعجم | |||
| عنوان‌های دیگر = | |||
| پدیدآورندگان | |||
| پدیدآوران = | |||
[[ابن اعرابی، محمد بن زیاد]] (نويسنده) | |||
[[بلوشی، احمد بن ميرين]] (محقق) | |||
|زبان | |||
| زبان = عربی | |||
| کد کنگره = | |||
| موضوع = | |||
|ناشر | |||
| ناشر = | |||
| مکان نشر = | |||
| سال نشر = 1412ق - 1992م | |||
| کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE75543AUTOMATIONCODE | |||
| چاپ = 1 | |||
| شابک = | |||
| تعداد جلد = 2 | |||
| کتابخانۀ دیجیتال نور = 75543 | |||
| کتابخوان همراه نور = 75543 | |||
| کد پدیدآور = 588 | |||
| پس از = | |||
| پیش از = | |||
}} | |||
'''المعجم'''، تألیف حافظ، محدث، فقیه و صوفی قرن چهارم هجری قمری، [[ابوسعید احمد بن محمد بن زیاد بن اعرابی]]، مشهور به [[ابن اَعرابى]] (متوفای 341ق)، مجموعه‌ای از سخنانی است که نویسنده از شیوخ خودش نقل کرده است. پژوهشگر معاصر، [[احمد بن میرین سیاد بلوشی]] این کتاب را تصحیح و تحقیق کرده و برای آن مقدمه‌ای روشمند و ارزنده نوشته و نویسنده و آثارش و کتاب حاضر را شناسانده و همچنین پاورقی‌هایی بر آن افزوده و منابع و اسناد روایاتش را استخراج و راویان اسناد کتاب را نیز معرفی کرده است. | |||
==اهمیت اثر== | |||
[[احمد بن میرین سیاد بلوشی]] نوشته است این اثر، مورد توجه واقع شده و بسیاری از نویسندگان دیگر - شاگردان نویسنده و سایرین - (مانند [[قاضی قضاعی]]، [[ابونعیم اصفهانی]]، [[خطیب بغدادی]] و [[ابن عساکر]]) از مطالبش بهره گرفته‌اند<ref>ر.ک: مقدمه محقق، ج1، ص98-101</ref>. | |||
==هدف و روش== | |||
* [[ابوسعید احمد بن اعرابی]]، مقدمه‌ای برای اثرش نیاورده و در نتیجه، دیدگاه او درباره اهداف و چگونگی‌های نگارش آن معلوم نیست. | |||
* [[احمد بن میرین سیاد بلوشی]]، تأکید کرده است که بعد از تأمل و بررسی دریافتم که روش نویسنده در این کتاب، این است که اسامی شیوخ خودش را بر اساس حروف الفبا تنظیم کرده است، ولی این نظم را فقط در مورد اولین حرف در هر اسمی مراعات کرده و مثلاً «احمد» را بر «ابراهیم» مقدم داشته است<ref>ر.ک: همان، ص96-97</ref>. | |||
==ساختار و محتوا== | |||
این اثر، 12 جزء دارد، ولی محقق فقط 6 جزء اول آن را تصحیح و تحقیق کرده و در 2 جلد به‌صورت کنونی عرضه داشته است. این دو جلد شامل 1277 نصّ است و نویسنده در آن از تعداد 208 شیخ مطالبی را نقل کرده است<ref>ر.ک: متن کتاب، ج2، ص423</ref>. | |||
==انتقاد محقق== | |||
* [[احمد بن میرین سیاد بلوشی]]، با تأکید بر اینکه مدت 3 سال برای تحقیق این اثر وقت صرف کرده و هیچ فعالیت بشری، عاری از خطا نیست، افزوده است: مهم‌ترین انتقادهای من بر نویسنده عبارت است از: | |||
# آوردن اسامی برخی از اشخاص در غیر باب خودش؛ مانند آنکه «اباقلابه رقاشی عبدالملک بن محمد» و «احمد بن منصور رمادی» را بدون هیچ مناسبتی در باب «محمدین» آورده و «سلیمان بن ربیع نهدی» را در باب «احمدین» داخل کرده، باآنکه درست نیست. | |||
# حرف صاد را بر شین مقدم داشته است و در نتیجه، «صالح بن علی» را قبل از «شاذان» آورده است و البته شاید اشتباه از نسخه‌نویسان باشد. | |||
# از برخی راویان ضعیف، فراوان نقل کرده؛ مثلا از «محمد بن سلیمان شطوی» که ضعیف است، 45 نص آورده، ولی از «ابراهیم بن اسحاق حربی» که از پیشوایان ثقه است فقط یک نصّ نقل کرده است<ref>ر.ک: مقدمه محقق، ج1، ص101-102</ref>. | |||
==نمونه مباحث== | |||
* با سند از [[امام علی(ع)]] نقل کرده است که گفت: قسم به خدایی که دانه را شکافت و هر جنبده‌ای را آفرید، پیامبر(ص) با من عهد بست که هرگز کسی مرا دوست ندارد جز مؤمن و هیچ شخصی با من دشمنی نورزد مگر منافق<ref>ر.ک: متن کتاب، ج2، ص17</ref>. | |||
* با سند نقل کرده است که پیامبر(ص) فرمود: «ارحم من في الأرض يرحمك من في السماء»<ref>ر.ک: همان، ص118</ref>؛ یعنی: با زمینیان مهربانی کن تا آنکه در آسمان است با تو مهرورزی کند. | |||
==پانویس== | |||
<references/> | |||
==منابع مقاله== | |||
مقدمه و متن کتاب. | |||
==وابسته‌ها== | |||
{{وابسته‌ها}} | |||
[[رده:کتاب‌شناسی]] | |||
[[رده:مقالات بازبینی نشده2]] | |||
[[رده:مقاله نوشته شده در تاریخ اسفند 1402 توسط محمد خردمند]] | |||
[[رده:مقاله بازبینی شده در تاریخ اسفند 1402 توسط محسن عزیزی]] | |||
نسخهٔ ۶ مارس ۲۰۲۴، ساعت ۰۷:۱۵
| المعجم | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | ابن اعرابی، احمد بن محمد (نويسنده) عبدالمحسن ابراهیم احمد حسینی (محقق) |
| ناشر | دار ابن الجوزی |
| مکان نشر | عربستان - دمام |
| سال نشر | 1997م , 1418ق |
| چاپ | 1 |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 3 |
| کد کنگره | /الف165 م6 118 BP |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
المعجم، اثر ابوسعید احمد بن محمد بن زیاد ابن بشر (متوفی 340ق)، معروف به ابن اعرابی، مجموعه‌ای است از روایات و آثار که با تحقیق عبدالمحسن بن ابراهیم بن احمد حسینی به چاپ رسیده است.
ساختار
کتاب با مقدمه محقق آغاز گردیده و مطالب، دربردارنده مجموعاً 2460 روایت می‌باشد که در سه جلد، جای گرفته است.
محقق در تحقیق و تصحیح کتاب و تخریج روایات آن، از منابع ارزشمندی استفاده نموده که از جمله آنها، عبارتند از: «المسند الجامع» که محمود خلیل و مجموعه‌ای از همکارانش آن را تهیه نموده‌اند؛ تحقیقات ناصرالدین البانی؛ تعلیقات سودمندی که بر «الإحسان بتقريب» ابن حبان و کتاب «مشكل الآثار» وی صورت گرفته است؛ رساله دکترای دکتر بلوشی[۱].
گزارش محتوا
محقق در مقدمه که در سال 1416ق/ 1995م نوشته شده، ضمن بیان علت انتخاب کتاب برای تحقیق و تصحیح[۲]، به توضیح و تشریح نحوه تحقیق کتاب پرداخته و به این نکته، اشاره نموده است که در تحقیق و تصحیح این اثر، از روش معمول در ضبط و تصحیح متون استفاده نموده و از مصادری که احادیث را از طریق ابن اعرابی اخذ نموده و یا با او در روایت و شیوخ مشارکت دارند، بهره برده است[۳]. وی اهتمام ویژه‌ای به ترجمه و شرح‌حال تمامی شیوخ مصنف داشته و به جرح و تعدیل ایشان پرداخته و در این راه، طریقه ایجاز را رعایت نموده است. از جمله این شیوخ، عبارتند از: احمد بن محمد بن نافع طحان اطروش، احمد بن یحیی بن خالد بن حیان رقی، ابوعبدالله محمد بن عصمه اطروش رملی، محمد بن اسحاق بن صباح صنعانی، ابراهیم بن راشد ادمی، احمد بن عبدالجبار عطاردی، بکر ابن سهل دمیاطی، بکر بن فرقد ابوامیه، حسین بن عبدالله ابن شاکر بوعلی وراق، حفص بن عمر رقی، ابوقالبه رقاشی و یحیی بن ابی‌طالب بغدادی[۴]. در انتهای مقدمه، شرح‌حال تقریباً مفصلی از ابن اعرابی، ارائه گردیده است[۵].
ابن اعرابی در این کتاب، به ذکر احادیث شیوخ خویش پرداخته و در این راه، از بعضی شیوخ خود، تعداد قابل‌توجهی روایت ذکر نموده و از بعضی شیوخ نیز به ذکر چند روایت، اکتفا کرده است. معجم او، یکی از مهم‌ترین منابع و مصادر تصنیفات و تألیفات پس از خویش می‌باشد که از جمله آنها، می‌توان به سنن بیهقی اشاره نمود[۶].
به‌منظور آشنایی با محتوای کتاب، به برخی از روایات آن، اشاره می‌شود: به‌عنوان‌مثال، در روایتی از ابومعاویه ضریر، از عمرو بن مسلم صاحب مقصوره، از ابوحازم از انس بن مالک، چنین روایت شده است که: «کان النبی(ص) في حائط من حیطان الأنصار، فجاء أبوبکر فاستأذن فقال إإذن له بشره بالجنة، ثم جاء عمر فاستأذن فقال إإذن له و بشره بالجنة» (پیامبر(ص) در باغی از باغ‌های انصار بود که ابوبکر وارد شده و اذن دخول خواست، پیامبر(ص) به او اذن داده و به او، وعده بهشت داد، سپس عمر آمده و اذن دخول خواست، پیامبر(ص) به او اذن داده و به او، وعده بهشت داد)[۷].
در روایتی دیگر، از محمد بن سعید، از اسحاق بن یوسف ازرق، از زکریا ابن ابی زائده، از سعید بن ابی برده، از انس بن مالک، چنین آمده است که پیامبر(ص) فرمود: «إن الله عزوجل لیرضی عن العبد أن یأکل الأکلة فیحمد ألله علیها، أو یشرب الشربة فیحمد الله علیها» (خداوند عزوجل راضی است از بنده‌ای که هنگام خوردن طعام یا نوشیدن نوشیدنی، خداوند را بر آن شکر کند)[۸].
وضعیت کتاب
فهارس کتاب در انتهای جلد سوم آمده است که عبارتند از فهرست شیوخ مصنف برحسب ورود در معجم؛ شیوخ مصنف بر اساس حروف معجم؛ احادیث و آثار. در پاورقی‌ها نیز علاوه بر ذکر منابع[۹]، به بررسی اسناد روایات پرداخته شده است[۱۰].
صفحات کتاب در این سه جلد به‌صورت مسلسل شماره‌گذاری شده است. از حدیث اول تا حدیث شماره 809 در جلد اول، از حدیث 810 تا 1829 در جلد دوم و از حدیث 1830 تا 2460 (آخرین حدیث) در جلد سوم جای گرفته است.
پانویس
منابع مقاله
مقدمه و متن کتاب.
وابسته‌ها
| المعجم | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | ابن اعرابی، محمد بن زیاد (نويسنده) بلوشی، احمد بن ميرين (محقق) |
| سال نشر | 1412ق - 1992م |
| چاپ | 1 |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 2 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
المعجم، تألیف حافظ، محدث، فقیه و صوفی قرن چهارم هجری قمری، ابوسعید احمد بن محمد بن زیاد بن اعرابی، مشهور به ابن اَعرابى (متوفای 341ق)، مجموعه‌ای از سخنانی است که نویسنده از شیوخ خودش نقل کرده است. پژوهشگر معاصر، احمد بن میرین سیاد بلوشی این کتاب را تصحیح و تحقیق کرده و برای آن مقدمه‌ای روشمند و ارزنده نوشته و نویسنده و آثارش و کتاب حاضر را شناسانده و همچنین پاورقی‌هایی بر آن افزوده و منابع و اسناد روایاتش را استخراج و راویان اسناد کتاب را نیز معرفی کرده است.
اهمیت اثر
احمد بن میرین سیاد بلوشی نوشته است این اثر، مورد توجه واقع شده و بسیاری از نویسندگان دیگر - شاگردان نویسنده و سایرین - (مانند قاضی قضاعی، ابونعیم اصفهانی، خطیب بغدادی و ابن عساکر) از مطالبش بهره گرفته‌اند[۱].
هدف و روش
- ابوسعید احمد بن اعرابی، مقدمه‌ای برای اثرش نیاورده و در نتیجه، دیدگاه او درباره اهداف و چگونگی‌های نگارش آن معلوم نیست.
- احمد بن میرین سیاد بلوشی، تأکید کرده است که بعد از تأمل و بررسی دریافتم که روش نویسنده در این کتاب، این است که اسامی شیوخ خودش را بر اساس حروف الفبا تنظیم کرده است، ولی این نظم را فقط در مورد اولین حرف در هر اسمی مراعات کرده و مثلاً «احمد» را بر «ابراهیم» مقدم داشته است[۲].
ساختار و محتوا
این اثر، 12 جزء دارد، ولی محقق فقط 6 جزء اول آن را تصحیح و تحقیق کرده و در 2 جلد به‌صورت کنونی عرضه داشته است. این دو جلد شامل 1277 نصّ است و نویسنده در آن از تعداد 208 شیخ مطالبی را نقل کرده است[۳].
انتقاد محقق
- احمد بن میرین سیاد بلوشی، با تأکید بر اینکه مدت 3 سال برای تحقیق این اثر وقت صرف کرده و هیچ فعالیت بشری، عاری از خطا نیست، افزوده است: مهم‌ترین انتقادهای من بر نویسنده عبارت است از:
- آوردن اسامی برخی از اشخاص در غیر باب خودش؛ مانند آنکه «اباقلابه رقاشی عبدالملک بن محمد» و «احمد بن منصور رمادی» را بدون هیچ مناسبتی در باب «محمدین» آورده و «سلیمان بن ربیع نهدی» را در باب «احمدین» داخل کرده، باآنکه درست نیست.
- حرف صاد را بر شین مقدم داشته است و در نتیجه، «صالح بن علی» را قبل از «شاذان» آورده است و البته شاید اشتباه از نسخه‌نویسان باشد.
- از برخی راویان ضعیف، فراوان نقل کرده؛ مثلا از «محمد بن سلیمان شطوی» که ضعیف است، 45 نص آورده، ولی از «ابراهیم بن اسحاق حربی» که از پیشوایان ثقه است فقط یک نصّ نقل کرده است[۴].
نمونه مباحث
- با سند از امام علی(ع) نقل کرده است که گفت: قسم به خدایی که دانه را شکافت و هر جنبده‌ای را آفرید، پیامبر(ص) با من عهد بست که هرگز کسی مرا دوست ندارد جز مؤمن و هیچ شخصی با من دشمنی نورزد مگر منافق[۵].
- با سند نقل کرده است که پیامبر(ص) فرمود: «ارحم من في الأرض يرحمك من في السماء»[۶]؛ یعنی: با زمینیان مهربانی کن تا آنکه در آسمان است با تو مهرورزی کند.
پانویس
منابع مقاله
مقدمه و متن کتاب.