تاریخ بنگاه‌داری

تاریخ بنگاه‌داری
پدیدآوران	جونز، جفری (نویسنده) زیتلین، جاناتان (نویسنده) فرهادی پور، محمدرضا (مترجم)
ناشر	شیرازه کتاب ما
مکان نشر	تهران
سال نشر	۱۳۹۹ش
شابک	‎7-57-6843-622-978
کد کنگره	‏

تاریخ بنگاه‌داری تألیف جفری جونز و جاناتان زیتلین، مترجم محمدرضا فرهادی پور؛ تاریخ بنگاه داری در این کتاب - که می توان آن را دائرة المعارفی در این حوزه به شمار آورد - از چهار وجه مورد توجه قرار گرفته و به هر یک، بخشی اختصاص یافته است. بخش های اول و دوم (جلد اول)، به ترتیب به رویکردها و مباحث پیرامون تاریخ بنگاه داری می پردازند؛ و جغرافیای متغیر درونی و بیرونی بنگاه ها را مورد مطالعه قرار می دهند. بخش های سوم و چهارم (جلد دوم)، به تاریخ کارکردهای درونی شرکت ها؛ و تاریخ ارتباط بنگاه داری به منزله یک نهاد با جامعه می پردازد.

گزارش کتاب

تاریخ بنگاه داری در این کتاب - که می توان آن را دائرة المعارفی در این حوزه به شمار آورد - از چهار وجه مورد توجه قرار گرفته است و بخشی مشتمل بر شش یا هفت فصل به هر یک از این وجوه اختصاص یافته است:

بخش اول: رویکردها و مباحث - در این بخش جایگاه تاریخ بنگاه داری را به عنوان یک رشته ی مجزا در علوم انسانی با تاریخجه ی تعداد دیگری از رشته های این علوم بررسی می کند. رشته هایی که همگی ارتباط مستقیمی با تاریخ بنگاه داری و شرکت های اقتصادی دارند. به این معنا، در این بخش، نسبت تاریخ بنگاه داری با رشته ی تاریخ - خواه در معنای مصطلح آن و خواه در معنای رویکرد های بدیل در تاریخ نگاری - با تاریخ مطالعات مدیریت و با تاریخ مباحث ناظر بر نظریه ها و توسعه ی اقتصادی سنجیده شده تا روشن شود که تاریخ نگاری بنگاه داری با تاریخ هر یک از این رشته ها چه پیونده هایی برقرار کرده و می تواند برقرار کند و همچنین چگونه تاریخ بنگاه داری می تواند به مدد هر یک از این رشته ها آمده و خود از دستاوردهای آن ها منتفع گردد.

بخش دوم: اشکال سازمانی بنگاه ها - در این بخش به تاریخ شکل های سازمانی ای می پردازد که بنگاه ها طی بیش از دو قرن موجودیت جدیدشان اتخاذ کرده اند. به عبارت دقیق تر، این بخش، هم بر جغرافیای متغیر درونی بنگاه ها یعنی به شیوه ی شکل گیری و شکل دهی سلسله مراتب تصمیم گیری و تصمیم سازی در درون آن ها تمرکز می کند و هم بر جغرافیای بیرونی آن ها یعنی به مکان یابی و ارتباطات عمودی و افقی شان در نسبت با سایر بنگاه های خرد و کلان، به شبکه های بین بنگاهی و بر ارتباطی می پردازد که این بنگاه ها در طول تاریخ از طریق نهادهای کارفرمایی با بنگاه های همسان خود، سایر بنگاه ها و دولت ها برقرار کرده اند.

بخش سوم: کارکردهای بنگاه - در این بخش که شاید تخصصی ترین بخش کتاب باشد به تاریخ کارکردهای درونی شرکت ها اختصاص دارد: اینکه چگونه در طی زمان بر منابع مالی متفاوتی برای تأمین فعالیت های شان تکیه کرده اند، بازاریابی و توزیع را به چه شیوه هایی سامان دادند، چه راهکارهایی را - خواه به تنهایی و خواه به مدد دولت های ملی و نهادهای محلی - برای مدیریت نیروی کار و منابع انسانی اتخاذ کردند، چگونه بخش های طراحی و مهندسی را در درون خود ادغام یا برون سپاری می کنند و طی تاریخ از چه اهرم هایی برای نوآوری در حوزه ی فناوری سود جسته اند؛ و نهایتا آنکه چگونه با گذرزمان، نقش حسابداری، گردش اطلاعات و نظام های ارتباطی در درون شرکت ها به نقشی حیاتی تبدیل شده است. این ها همه معرف نوعی از حکمرانی هستند که از آن به عنوان حکمرانی شرکتی یاد می شود و تاریخ تکاملش در پایان این بخش سوم بررسی شده است.

بخش چهارم: نهاد و جامعه - این بخش به تاریخ ارتباط بنگاه داری همچون یک نهاد با جامعه می پردازد. نهادی که مهم ترین ویژگی اش یعنی کارآفرینی در صدر توجه نویسندگان کتاب قرار دارد. در این بخش، تاریخ انواع روابط این نهاد با سایر نهادهای اجتماعی و در راس همه ی آن ها دولت بررسی می شود. همچنین نقش تاریخی این نهاد در تأثیر گذاری بر حوزه های مرتبط با بنگاه داری، همچون آموزش و مهارت اندوزی مورد توجه قرار گرفته است و در خاتمه، راهکارهای مختلفی که طی تاریخ پرفراز و نشیب بنگاه داری، کشورهای مختلف برای آموزش بنگاه داری و بسط فرهنگ آن اتخاذ کرده اند موضوع نقد و بررسی قرار می گیرد.

رویکرد اصلی نویسندگان این کتاب در تمامی این جهار بخش، رویکرد تطبیقی است و تلاش شده است که راهکارها، گزینه ها و وجوه غالب بنگاه داری ای که در هر یک از اقتصادهای ملی به عنوان الگوهای فرداست عملی می کنند، در چارچوب تاریخ و فرهنگ آن ها مورد توجه قرار گیرد. با این همه نویسندگان بر این نظر هستند که این وابستگی به مسیر ملی، باید در کنار و همراه با نتایج حاصل از تجارب تعاملات خواسته و ناخواسته ای که هر بنگاهی را، هم در ارتباط با همتایان ملی اش قرار می دهد و هم با بنگاه های سایر کشورها، بررسی شود. زیرا تنها از این طریق است که می توان به این واقعیت مهم دست یافت که هرچند امروز همچنان بررسی بنگاه داری در بافت های مختلف ملی و بخشی و تاریخی امری الزامی به شمار می آید؛ اما درک عملکرد بنگاه ها در تمامی حوزه های متنوع مورد بررسی، بدون توجه به میزان بالای تأثیرپذیری آن ها از تجارب جهانی غیر ممکن خواهد بود. علی رغم تمامی تفاوت های تاریخی و فرهنگی، واقعیت آن است که در طول تاریخ عصر جدید، مرزهای نهاد بنگاه داری گشوده تر از مرزهای سایر نهادهای اجتماعی نسبت به تغییرات بوده اند.

منابع مقاله

کتابخانه تخصصی تاریخ اسلام و ایران