أقرباذين القلانسي: تفاوت میان نسخه‌ها

    از ویکی‌نور
    جز (جایگزینی متن - 'هـ.ق' به '‌‎ ق')
    جز (جایگزینی متن - '= ' به '= ')
     
    (۳۵ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۶ کاربر نشان داده نشد)
    خط ۱: خط ۱:
    <div class='wikiInfo'>
    {{جعبه اطلاعات کتاب
    [[پرونده:NUR15853J1.jpg|بندانگشتی|أقرباذین القلانسي]]
    | تصویر =NUR15853J1.jpg
    {| class="wikitable aboutBookTable" style="text-align:Right"
    | عنوان =أقرباذین القلانسي
    |+ |
    | عنوان‌های دیگر =
    |-
    | پدیدآوران =
    ! نام کتاب!! data-type='bookName'|أقرباذین القلانسي
    [[بابا، محمد زهیر]] (محقق)
    |-
    |نام‌های دیگر کتاب
    |data-type='otherBookNames'|
    |-
    |پدیدآورندگان
    |data-type='authors'|[[بابا، محمد زهیر]] (محقق)


    [[قلانسی سمرقندی، محمد بن بهرام]] (نويسنده)
    [[قلانسی سمرقندی، محمد بن بهرام]] (نویسنده)
    |-
    | زبان =عربی
    |زبان  
    | کد کنگره =‏QK‎‏ ‎‏99‎‏ ‎‏/‎‏ق‎‏8‎‏الف‎‏7‎‏
    |data-type='language'|عربی
    | موضوع =
    |-
    پزشکی اسلامی - متون قدیمی تا قرن 14
    |کد کنگره  
    |data-type='congeressCode' style='direction:ltr'|‏QK‎‏ ‎‏99‎‏ ‎‏/‎‏ق‎‏8‎‏الف‎‏7‎‏
    |-
    |موضوع  
    |data-type='subject'|پزشکی اسلامی - متون قدیمی تا قرن 14


    گیاهان دارویی - دایرةالمعارف‏ها - متون قدیمی تا قرن 14
    گیاهان دارویی - دایرةالمعارف‏ها - متون قدیمی تا قرن 14
    |-
    | ناشر = 
    |ناشر  
    معهد التراث العلمی العربي، منشورات جامعة حلب
    |data-type='publisher'|معهد التراث العلمي العربي، منشورات جامعة حلب
    | مکان نشر =حلب - سوریه
    |-
    | سال نشر = 1403 ق یا 1983 م
    |مکان نشر  
    | کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE15853AUTOMATIONCODE
    |data-type='publishPlace'|حلب - سوریه
    | چاپ =1
    |-
    | تعداد جلد =1
    |سال نشر  
    | کتابخانۀ دیجیتال نور =15853
    |data-type='publishYear'| 1403 ‌‎ ق یا 1983 م
    | کتابخوان همراه نور =15853
    |-class='articleCode'
    | کد پدیدآور =
    |کد اتوماسیون
    | پس از =
    |data-type='automationCode'|AUTOMATIONCODE15853AUTOMATIONCODE
    | پیش از =
    |}
    }}
    </div>


    '''أقرباذين القلانسي''' تألیف [[محمد بن بهرام قلانسى سمرقندى]] (متوفى بعد 590ق) با عنوان قرابادين به نحوه ساخت و معرفى داروهاى مركب در طب سنتى اختصاص دارد. این اثر یکى از مهم‌ترين تأليفاتى است كه در این زمینه به زبان عربى نگارش يافته است و شايد بتوان آن را تا قرن پانزدهم كامل‌ترين قرابادين دانست و تنها دراين‌باره با بعضى از تحقيقات طبيب اندلسى [[ابوالقاسم زهراوى]] قابل مقايسه است.


    ==معرفى اجمالى==
    وى انگیزه‌اش را از تأليف این اثر چنين بازگو مى‌كند: «آنچه مرا به نگارش این اثر برانگیخت این بود كه ديدم بيشتر قرابادين‌ها پر است از نسخه‌ها و تركيباتى كه بسيار كم به آنها نياز مى‌شود. علاوه بر این كه تهيه بسيارى از آنها سخت است و مفردات آنها در دسترس نيست. همچنين در آنها بدل ادویه، اوزان و مقادير آنها، مطالب و نكات سودمند عملى مثل شيوه احراق، تحمیص، غسل، تسویل، روغن‌گیرى و مانند آن مطرح نشده است. همچنين در این نگاشته بسيارى از نسخ ساخت داروها نيز كه بسيار به آنها احتياج است و شيوه ساخت آنها نيز آسان است، ذكر نشده است.
     
     
    '''اقرباذين القلانسى''' تألیف [[محمد بن بهرام قلانسى سمرقندى]] (متوفى بعد 590ق) با عنوان قرابادين به نحوه ساخت و معرفى داروهاى مركب در طب سنتى اختصاص دارد. اين اثر يكى از مهم‌ترين تأليفاتى است كه در اين زمينه به زبان عربى نگارش يافته است و شايد بتوان آن را تا قرن پانزدهم كامل‌ترين قرابادين دانست و تنها دراين‌باره با بعضى از تحقيقات طبيب اندلسى ابوالقاسم زهراوى قابل مقايسه است.
     
    وى انگيزه‌اش را از تأليف اين اثر چنين بازگو مى‌كند: «آنچه مرا به نگارش اين اثر برانگيخت اين بود كه ديدم بيشتر قرابادين‌ها پر است از نسخه‌ها و تركيباتى كه بسيار كم به آنها نياز مى‌شود. علاوه بر اين كه تهيه بسيارى از آنها سخت است و مفردات آنها در دسترس نيست. همچنين در آنها بدل ادويه، اوزان و مقادير آنها، مطالب و نكات سودمند عملى مثل شيوه احراق، تحميص، غسل، تسويل، روغن‌گيرى و مانند آن مطرح نشده است. همچنين در اين نگاشته بسيارى از نسخ ساخت داروها نيز كه بسيار به آنها احتياج است و شيوه ساخت آنها نيز آسان است، ذكر نشده است.


    ==ساختار==
    ==ساختار==
    اين اثر مشتمل بر یک مقدمه تحقيقى از محقق کتاب، مقدمه مؤلف و 49 باب تدوین است كه در هر باب تعدادى از داروها در یک يا چند موضوع بيان شده است.


     
    مؤلف در رعايت امانت بسيار محتاط بوده و مطلبى را بدون گزارش منبع آن نقل نمى‌كند. هرچند در مقدمه نيز این نكته را متذكر شده كه این کتاب برگرفته از متون و منابع مهم طب سنتى است. این منابع عبارتند از: قانون ابن سينا، حاوى و منصورى تأليف رازى، ذخيره تأليف ثابت بن قره، كفايه نگاشته ابن مندویه، فردوس الحكمة تأليف مسيحى و نسخه‌هایى از صاعد مهنى، قوام‌الدين و شرف الزمان مارستانى.
    اين اثر مشتمل بر يك مقدمه تحقيقى از محقق کتاب، مقدمه مؤلف و 49 باب تدوين است كه در هر باب تعدادى از داروها در يك يا چند موضوع بيان شده است.
     
    مؤلف در رعايت امانت بسيار محتاط بوده و مطلبى را بدون گزارش منبع آن نقل نمى‌كند. هر چند در مقدمه نيز اين نكته را متذكر شده كه اين کتاب برگرفته از متون و منابع مهم طب سنتى است. اين منابع عبارتند از: قانون ابن سينا، حاوى و منصورى تأليف رازى، ذخيره تأليف ثابت بن قره، كفايه نگاشته ابن مندويه، فردوس الحكمة تأليف مسيحى و نسخه‌هايى از صاعد مهنى، قوام‌الدين و شرف الزمان مارستانى.


    ==گزارش محتوا==
    ==گزارش محتوا==
    قرابادين قلانسى مجموعه‌اى در مورد داورهاى مركب در كنار بسيارى از اطلاعات سودمند پزشكى است و این نشانگر چيرگى او در علم پزشكى و نيز آشنايى و تتبّع فراوان او در منابع متعدد است، چرا كه بسيارى از این اطلاعات تنها به صورت پراكنده آن هم در متون قديمى قابل دسترسى است و این امر برای هر كسى مقدور نمى‌باشد.


    امتياز ارزنده ديگر این کتاب این است كه مؤلف در تركيب ادویه، مفرداتى را ذكر مى‌كند كه عموم مردم به راحتى بتوانند به آنها دسترسى داشته باشند نه آن كه تنها قصد نگارش نظريه‌هاى غيرعملى داشته باشد.


    قرابادين قلانسى مجموعه‌اى در مورد داورهاى مركب در كنار بسيارى از اطلاعات سودمند پزشکى است و اين نشانگر چيرگى او در علم پزشکى و نيز آشنايى و تتبّع فراوان او در منابع متعدد است، چرا كه بسيارى از اين اطلاعات تنها به صورت پراكنده آن هم در متون قديمى قابل دسترسى است و اين امر براى هر كسى مقدور نمى‌باشد.
    کتاب با مقدمه محقق آغاز شده است. وى در این مقدمه پس از ذكر تاريخچه‌اى در موضوع قرابادين، درباره کتاب و شيوه تحقيقى خود در این اثر مطالبى را بيان كرده است<ref>[https://noorlib.ir/book/view/15853/%D8%A3%D9%82%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D8%B0%DB%8C%D9%86-%D8%A7%D9%84%D9%82%D9%84%D8%A7%D9%86%D8%B3%D9%8A?pageNumber=5&viewType=html ر.ک: مقدمه، ص5]</ref>.


    امتياز ارزنده ديگر اين کتاب اين است كه مؤلف در تركيب ادويه، مفرداتى را ذكر مى‌كند كه عموم مردم به راحتى بتوانند به آنها دسترسى داشته باشند نه آن كه تنها قصد نگارش نظريه‌هاى غيرعملى داشته باشد.
    نویسنده پس از مقدمه‌اى كوتاه درباره انگیزه‌اش از نگارش کتاب و فهرست مطالب<ref>[https://noorlib.ir/book/view/15853/%D8%A3%D9%82%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D8%B0%DB%8C%D9%86-%D8%A7%D9%84%D9%82%D9%84%D8%A7%D9%86%D8%B3%D9%8A?pageNumber=17&viewType=html ر.ک: همان، ص17]</ref>، در ابتداى کتاب به كليات داروسازى اشاره مى‌كند؛ مسائلى از قبيل برداشت و ذخيره ادویه در داروسازى<ref>[https://noorlib.ir/book/view/15853/%D8%A3%D9%82%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D8%B0%DB%8C%D9%86-%D8%A7%D9%84%D9%82%D9%84%D8%A7%D9%86%D8%B3%D9%8A?pageNumber=20&viewType=html ر.ک: همان، ص20]</ref>، احكام سوزاندن<ref>[https://noorlib.ir/book/view/15853/%D8%A3%D9%82%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D8%B0%DB%8C%D9%86-%D8%A7%D9%84%D9%82%D9%84%D8%A7%D9%86%D8%B3%D9%8A?pageNumber=22&viewType=html ر.ک: همان، ص22]</ref> و غسل داروها<ref>[https://noorlib.ir/book/view/15853/%D8%A3%D9%82%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D8%B0%DB%8C%D9%86-%D8%A7%D9%84%D9%82%D9%84%D8%A7%D9%86%D8%B3%D9%8A?pageNumber=23&viewType=html ر.ک: همان، ص23]</ref>، استخراج روغن<ref>[https://noorlib.ir/book/view/15853/%D8%A3%D9%82%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D8%B0%DB%8C%D9%86-%D8%A7%D9%84%D9%82%D9%84%D8%A7%D9%86%D8%B3%D9%8A?pageNumber=36&viewType=html ر.ک: همان، ص36]</ref>، مدت ماندگارى داروها و شدت اثر آنها از جمله مسائل مطرح شده در شانزده باب اول این اثر است. ابواب بعدى کتاب به انواع داروها و شيوه ساخت آنها اختصاص دارد. البته گاه مؤلف تنها داروها را بر اساس نوع ساخت در كنار هم قرار مى‌دهد مثل: مبحث حبوبات و يا لعوقات<ref>[https://noorlib.ir/book/view/15853/%D8%A3%D9%82%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D8%B0%DB%8C%D9%86-%D8%A7%D9%84%D9%82%D9%84%D8%A7%D9%86%D8%B3%D9%8A?pageNumber=154&viewType=html ر.ک: همان، ص154]</ref> و يا سفوفات<ref>[https://noorlib.ir/book/view/15853/%D8%A3%D9%82%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D8%B0%DB%8C%D9%86-%D8%A7%D9%84%D9%82%D9%84%D8%A7%D9%86%D8%B3%D9%8A?pageNumber=212&viewType=html ر.ک: همان، ص212]</ref> و گاه ابواب بر اساس خواص آنها تدوین يافته است مانند: باب سى‌ام كه به داروهاى رعاف اختصاص دارد<ref>[https://noorlib.ir/book/view/15853/%D8%A3%D9%82%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D8%B0%DB%8C%D9%86-%D8%A7%D9%84%D9%82%D9%84%D8%A7%D9%86%D8%B3%D9%8A?pageNumber=107&viewType=html ر.ک: همان، ص107]</ref> و يا باب چهل‌ودوم كه در مورد داروهایى است كه باعث قطع شهوت مى‌شود<ref>[https://noorlib.ir/book/view/15853/%D8%A3%D9%82%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D8%B0%DB%8C%D9%86-%D8%A7%D9%84%D9%82%D9%84%D8%A7%D9%86%D8%B3%D9%8A?pageNumber=244&viewType=html ر.ک: همان، ص244]</ref>. ابواب آخر کتاب نيز در مورد تركيب مواد نيست، بلكه در آنها به نكات سودمند استطرادى اشاره مى‌شود.


    کتاب با مقدمه محقق آغاز شده است. وى در اين مقدمه پس از ذكر تاريخچه‌اى در موضوع قرابادين، درباره کتاب و شيوه تحقيقى خود در اين اثر مطالبى را بيان كرده است.
    در ابواب چهل‌وپنجم و چهل‌وششم کتاب به ترتيب درمان مسمومیت‌ها<ref>[https://noorlib.ir/book/view/15853/%D8%A3%D9%82%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D8%B0%DB%8C%D9%86-%D8%A7%D9%84%D9%82%D9%84%D8%A7%D9%86%D8%B3%D9%8A?pageNumber=271&viewType=html ر.ک: همان، ص271]</ref> و مفرداتى كه مى‌تواند جايگزين مفردى ديگر شود بيان شده است<ref>[https://noorlib.ir/book/view/15853/%D8%A3%D9%82%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D8%B0%DB%8C%D9%86-%D8%A7%D9%84%D9%82%D9%84%D8%A7%D9%86%D8%B3%D9%8A?pageNumber=280&viewType=html ر.ک: همان، ص280]</ref>.


    نويسنده پس از مقدمه‌اى كوتاه درباره انگيزه‌اش از نگارش کتاب و فهرست مطالب، در ابتداى کتاب به كليات داروسازى اشاره مى‌كند؛ مسائلى از قبيل برداشت و ذخيره ادويه در داروسازى، احكام سوزاندن و غسل داروها، استخراج روغن، مدت ماندگارى داروها و شدت اثر آنها از جمله مسائل مطرح شده در شانزده باب اول اين اثر است. ابواب بعدى کتاب به انواع داروها و شيوه ساخت آنها اختصاص دارد. البته گاه مؤلف تنها داروها را بر اساس نوع ساخت در كنار هم قرار مى‌دهد مثل: مبحث حبوبات و يا لعوقات و يا سفوفات و گاه ابواب بر اساس خواص آنها تدوين يافته است مانند: باب سى‌ام كه به داروهاى رعاف اختصاص دارد و يا باب چهل‌ودوم كه در مورد داروهايى است كه باعث قطع شهوت مى‌شود. ابواب آخر کتاب نيز در مورد تركيب مواد نيست، بلكه در آنها به نكات سودمند استطرادى اشاره مى‌شود.
    باب چهل‌وهفتم به شرح و توضيح مقاييس و اندازه‌هایى اختصاص دارد كه در دوران‌هاى گذشته مورد استفاده قرار مى‌گرفته است از قبيل اوقيه، استار، قسط رومى، قسط مصرى<ref>[https://noorlib.ir/book/view/15853/%D8%A3%D9%82%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D8%B0%DB%8C%D9%86-%D8%A7%D9%84%D9%82%D9%84%D8%A7%D9%86%D8%B3%D9%8A?pageNumber=291&viewType=html ر.ک: همان، ص291]</ref>.


    در ابواب چهل‌وپنجم و چهل‌وششم کتاب به ترتيب درمان مسموميت‌ها و مفرداتى كه مى‌تواند جايگزين مفردى ديگر شود بيان شده است.
    باب چهل‌وهشتم این اثر در مورد شيوه دفع حشرات موذى و گزنده با كمك ادویه است<ref>[https://noorlib.ir/book/view/15853/%D8%A3%D9%82%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D8%B0%DB%8C%D9%86-%D8%A7%D9%84%D9%82%D9%84%D8%A7%D9%86%D8%B3%D9%8A?pageNumber=297&viewType=html ر.ک: همان، ص297]</ref>.


    باب چهل‌وهفتم به شرح و توضيح مقاييس و اندازه‌هايى اختصاص دارد كه در دوران‌هاى گذشته مورد استفاده قرار مى‌گرفته است از قبيل اوقيه، استار، قسط رومى، قسط مصرى.
    آخرين باب این اثر نيز به بررسى خواص عجيب و غريب اشياء اختصاص دارد<ref>[https://noorlib.ir/book/view/15853/%D8%A3%D9%82%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D8%B0%DB%8C%D9%86-%D8%A7%D9%84%D9%82%D9%84%D8%A7%D9%86%D8%B3%D9%8A?pageNumber=299&viewType=html ر.ک: همان، ص299]</ref>. در این باب مؤلف مفردات گوناگونى را به ترتيب حروف الفبا ذكر كرده و بر اساس منابع موجود، خواصى شگرف برای آنها بيان نموده است.
     
    باب چهل‌وهشتم اين اثر در مورد شيوه دفع حشرات موذى و گزنده با كمك ادويه است.
     
    آخرين باب اين اثر نيز به بررسى خواص عجيب و غريب اشياء اختصاص دارد. در اين باب مؤلف مفردات گوناگونى را به ترتيب حروف الفبا ذكر كرده و بر اساس منابع موجود، خواصى شگرف براى آنها بيان نموده است.


    ==وضعيت کتاب==
    ==وضعيت کتاب==


    اين کتاب بر اساس پنج نسخه خطى و به همت دكتر محمد زهير بابا تصحيح و تحقيق شده و در سال 1403ق توسط معهد التراث العلمى العربى دانشگاه حلب (سوريه) در به چاپ رسيده است.


    اين کتاب بر اساس پنج نسخه خطى و به همت دكتر محمد زهير بابا تصحيح و تحقيق شده و در سال 1403ق توسط معهد التراث العلمى العربى دانشگاه حلب (سوريه) در به چاپ رسيده است.
    محقق علاوه بر تصحيح متن کتاب، مقدمه‌اى درباره زندگانى مؤلف و جايگاه این اثر نگاشته است. همچنين در آخر کتاب چندين فهرست همراه با معادل لاتين تدوین كرده است. این فهرست‌ها عبارتند از: فهارس گیاهان و مفردات، داروها، ادوات داروسازى، و اوزان و مقاييس.


    محقق علاوه بر تصحيح متن کتاب، مقدمه‌اى درباره زندگانى مؤلف و جايگاه اين اثر نگاشته است. همچنين در آخر کتاب چندين فهرست همراه با معادل لاتين تدوين كرده است. اين فهرست‌ها عبارتند از: فهارس گياهان و مفردات، داروها، ادوات داروسازى، و اوزان و مقاييس.
    پاورقى‌هاى این اثر بيشتر به اختلاف نسخ و گاه توضيح لفظ يا عبارتى اختصاص دارد.


    پاورقى‌هاى اين اثر بيشتر به اختلاف نسخ و گاه توضيح لفظ يا عبارتى اختصاص دارد.
    ==پانويس ==
    <references />


    ==منابع مقاله==
    ==منابع مقاله==
    مقدمه و متن کتاب
    مقدمه و متن کتاب


    ==وابسته‌ها==
    {{وابسته‌ها}}


    == پیوندها ==


    [[رده:کتاب‌شناسی]]
    [[رده:کتاب‌شناسی]]
    [[رده:گیاه‌شناسی]]
    [[رده:اسفند(1400)]]

    نسخهٔ کنونی تا ‏۱۴ فوریهٔ ۲۰۲۴، ساعت ۲۱:۵۹

    أقرباذین القلانسي
    أقرباذين القلانسي
    پدیدآورانبابا، محمد زهیر (محقق) قلانسی سمرقندی، محمد بن بهرام (نویسنده)
    ناشرمعهد التراث العلمی العربي، منشورات جامعة حلب
    مکان نشرحلب - سوریه
    سال نشر1403 ق یا 1983 م
    چاپ1
    موضوعپزشکی اسلامی - متون قدیمی تا قرن 14 گیاهان دارویی - دایرةالمعارف‏ها - متون قدیمی تا قرن 14
    زبانعربی
    تعداد جلد1
    کد کنگره
    ‏QK‎‏ ‎‏99‎‏ ‎‏/‎‏ق‎‏8‎‏الف‎‏7‎‏
    نورلایبمطالعه و دانلود pdf

    أقرباذين القلانسي تألیف محمد بن بهرام قلانسى سمرقندى (متوفى بعد 590ق) با عنوان قرابادين به نحوه ساخت و معرفى داروهاى مركب در طب سنتى اختصاص دارد. این اثر یکى از مهم‌ترين تأليفاتى است كه در این زمینه به زبان عربى نگارش يافته است و شايد بتوان آن را تا قرن پانزدهم كامل‌ترين قرابادين دانست و تنها دراين‌باره با بعضى از تحقيقات طبيب اندلسى ابوالقاسم زهراوى قابل مقايسه است.

    وى انگیزه‌اش را از تأليف این اثر چنين بازگو مى‌كند: «آنچه مرا به نگارش این اثر برانگیخت این بود كه ديدم بيشتر قرابادين‌ها پر است از نسخه‌ها و تركيباتى كه بسيار كم به آنها نياز مى‌شود. علاوه بر این كه تهيه بسيارى از آنها سخت است و مفردات آنها در دسترس نيست. همچنين در آنها بدل ادویه، اوزان و مقادير آنها، مطالب و نكات سودمند عملى مثل شيوه احراق، تحمیص، غسل، تسویل، روغن‌گیرى و مانند آن مطرح نشده است. همچنين در این نگاشته بسيارى از نسخ ساخت داروها نيز كه بسيار به آنها احتياج است و شيوه ساخت آنها نيز آسان است، ذكر نشده است.

    ساختار

    اين اثر مشتمل بر یک مقدمه تحقيقى از محقق کتاب، مقدمه مؤلف و 49 باب تدوین است كه در هر باب تعدادى از داروها در یک يا چند موضوع بيان شده است.

    مؤلف در رعايت امانت بسيار محتاط بوده و مطلبى را بدون گزارش منبع آن نقل نمى‌كند. هرچند در مقدمه نيز این نكته را متذكر شده كه این کتاب برگرفته از متون و منابع مهم طب سنتى است. این منابع عبارتند از: قانون ابن سينا، حاوى و منصورى تأليف رازى، ذخيره تأليف ثابت بن قره، كفايه نگاشته ابن مندویه، فردوس الحكمة تأليف مسيحى و نسخه‌هایى از صاعد مهنى، قوام‌الدين و شرف الزمان مارستانى.

    گزارش محتوا

    قرابادين قلانسى مجموعه‌اى در مورد داورهاى مركب در كنار بسيارى از اطلاعات سودمند پزشكى است و این نشانگر چيرگى او در علم پزشكى و نيز آشنايى و تتبّع فراوان او در منابع متعدد است، چرا كه بسيارى از این اطلاعات تنها به صورت پراكنده آن هم در متون قديمى قابل دسترسى است و این امر برای هر كسى مقدور نمى‌باشد.

    امتياز ارزنده ديگر این کتاب این است كه مؤلف در تركيب ادویه، مفرداتى را ذكر مى‌كند كه عموم مردم به راحتى بتوانند به آنها دسترسى داشته باشند نه آن كه تنها قصد نگارش نظريه‌هاى غيرعملى داشته باشد.

    کتاب با مقدمه محقق آغاز شده است. وى در این مقدمه پس از ذكر تاريخچه‌اى در موضوع قرابادين، درباره کتاب و شيوه تحقيقى خود در این اثر مطالبى را بيان كرده است[۱].

    نویسنده پس از مقدمه‌اى كوتاه درباره انگیزه‌اش از نگارش کتاب و فهرست مطالب[۲]، در ابتداى کتاب به كليات داروسازى اشاره مى‌كند؛ مسائلى از قبيل برداشت و ذخيره ادویه در داروسازى[۳]، احكام سوزاندن[۴] و غسل داروها[۵]، استخراج روغن[۶]، مدت ماندگارى داروها و شدت اثر آنها از جمله مسائل مطرح شده در شانزده باب اول این اثر است. ابواب بعدى کتاب به انواع داروها و شيوه ساخت آنها اختصاص دارد. البته گاه مؤلف تنها داروها را بر اساس نوع ساخت در كنار هم قرار مى‌دهد مثل: مبحث حبوبات و يا لعوقات[۷] و يا سفوفات[۸] و گاه ابواب بر اساس خواص آنها تدوین يافته است مانند: باب سى‌ام كه به داروهاى رعاف اختصاص دارد[۹] و يا باب چهل‌ودوم كه در مورد داروهایى است كه باعث قطع شهوت مى‌شود[۱۰]. ابواب آخر کتاب نيز در مورد تركيب مواد نيست، بلكه در آنها به نكات سودمند استطرادى اشاره مى‌شود.

    در ابواب چهل‌وپنجم و چهل‌وششم کتاب به ترتيب درمان مسمومیت‌ها[۱۱] و مفرداتى كه مى‌تواند جايگزين مفردى ديگر شود بيان شده است[۱۲].

    باب چهل‌وهفتم به شرح و توضيح مقاييس و اندازه‌هایى اختصاص دارد كه در دوران‌هاى گذشته مورد استفاده قرار مى‌گرفته است از قبيل اوقيه، استار، قسط رومى، قسط مصرى[۱۳].

    باب چهل‌وهشتم این اثر در مورد شيوه دفع حشرات موذى و گزنده با كمك ادویه است[۱۴].

    آخرين باب این اثر نيز به بررسى خواص عجيب و غريب اشياء اختصاص دارد[۱۵]. در این باب مؤلف مفردات گوناگونى را به ترتيب حروف الفبا ذكر كرده و بر اساس منابع موجود، خواصى شگرف برای آنها بيان نموده است.

    وضعيت کتاب

    اين کتاب بر اساس پنج نسخه خطى و به همت دكتر محمد زهير بابا تصحيح و تحقيق شده و در سال 1403ق توسط معهد التراث العلمى العربى دانشگاه حلب (سوريه) در به چاپ رسيده است.

    محقق علاوه بر تصحيح متن کتاب، مقدمه‌اى درباره زندگانى مؤلف و جايگاه این اثر نگاشته است. همچنين در آخر کتاب چندين فهرست همراه با معادل لاتين تدوین كرده است. این فهرست‌ها عبارتند از: فهارس گیاهان و مفردات، داروها، ادوات داروسازى، و اوزان و مقاييس.

    پاورقى‌هاى این اثر بيشتر به اختلاف نسخ و گاه توضيح لفظ يا عبارتى اختصاص دارد.

    پانويس

    1. ↑ ر.ک: مقدمه، ص5
    2. ↑ ر.ک: همان، ص17
    3. ↑ ر.ک: همان، ص20
    4. ↑ ر.ک: همان، ص22
    5. ↑ ر.ک: همان، ص23
    6. ↑ ر.ک: همان، ص36
    7. ↑ ر.ک: همان، ص154
    8. ↑ ر.ک: همان، ص212
    9. ↑ ر.ک: همان، ص107
    10. ↑ ر.ک: همان، ص244
    11. ↑ ر.ک: همان، ص271
    12. ↑ ر.ک: همان، ص280
    13. ↑ ر.ک: همان، ص291
    14. ↑ ر.ک: همان، ص297
    15. ↑ ر.ک: همان، ص299

    منابع مقاله

    مقدمه و متن کتاب

    وابسته‌ها

    برگرفته از «https://fa.wikinoor.ir/w/index.php?title=أقرباذين_القلانسي&oldid=713168»