أسرار التكرار في القرآن

أسرار التکرار فی القرآن
پدیدآوران	عطا، عبدالقادر احمد (محقق) کرمانی، محمود بن حمزه (نویسنده) عوض‏، احمد عبدالتواب (مصحح)
عنوان‌های دیگر	البرهان فی توجیه متشابه القرآن لما فیه من الحجه و البیان
ناشر	دار الفضيلة
مکان نشر	قاهره - مصر
چاپ	1
موضوع	قرآن - متشابهات و محکمات
زبان	عربی
تعداد جلد	1
کد کنگره	‏BP‎‏ ‎‏85‎‏/‎‏1‎‏ ‎‏/‎‏ک‎‏4‎‏الف‎‏5‎‏
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

اسرار التكرار في القرآن تألیف محمود بن حمزه کرمانی پيرامون یکى از موضوعات علوم قرآنى يعنى متشابه القرآن نوشته شده است.مؤلف كه یکى از دانشمندان علوم قرآن در قرن 6 هجرى مى‌باشد و در این زمینه تأليفات فراوانى از خود برجاى گذاشته‌است، در این کتاب موارد متشابه و همانند قرآن را كه در سوره‌هاى مختلف تكرار شده با كمى اختلاف مورد بررسى قرار داده است. روش وى همانگونه كه در مقدمه کتاب مى‌گوید چنين است كه آيات تكرارى را مورد بحث قرار داده با این تفاوت كه برخى از آيات صددرصد تكرارى است و بعضى ديگر با اندكى تفاوت تكرارى هستند مانند كم و زيادى در لفظ، تقديم و تاخير و تبديل در حروف و كلمات. با توجه به ویژگى‌هاى آن؛کتاب در بين دانشمندان علوم قرآنى جايگاه خاصى پيدا كرده تا بدانجا كه بزرگانى همچون جلال‌الدين سيوطى در کتاب الاتقان از او استفاده نموده است.

ساختار

کتاب از طرف مؤلف فصل‌بندى نشده ولى مطالب آن را مى‌توان در دو قسمت تقسيم‌بندى نمود.قسمت اول مربوط به مقدمه است كه در آن پيرامون اهمیت مسالۀ مورد بحث سخن گفته است.و فهرست مطالب قسمت دوم به قرار زير است متشابهات سورۀ فاتحة الکتاب تا سوره ناس.

ویژگى‌ها

1. آيات قرآن را از ابتداء تا انتهاى قرآن مورد بررسى قرار داده و موارد تكرار را ذكر مى‌كند.
2. پس از ذكر موارد تكرارى، علت تكرار و سبب آن را بيان مى‌كند.
3. چنانچه یک آيه و يا یک جمله در سوره‌اى ديگر با كمى اختلاف تكرار شده باشد آدرس آنرا ذكر نموده است. مثلاًدر سورۀ بقره جملۀ:سواء عليهمآمده كه همین جمله با كمى اختلاف در سورۀ يس تكرار شده يعنى:و سواء عليهمآمده است.
4. در مواردى كه دو فعل تكرار شده باشد(در دو آيه)كه ريشۀ آنها یکى ولى باب آنها متفاوت باشد، علت تفاوت و اختلاف آنها را ذكر نموده است مانند آيه:«فمن تبع»كه در جاى ديگر به صورت:«فمن اتّبع»ذكر شده
5. در بعضى از موارد كه یک آيه در چند سوره تكرار شده ولى الفاظ آن جابه‌جا شده را ذكر و علت آن را بيان نموده مانند آيه:و ما الحياة الدنيا الاّ لعب و لهو(32 انعام) در حالیکه در سورۀ اعراف و عنكبوت واژۀ لهو بر لعب مقدم شده
6. چنانچه در موردى از آيات متشابهاقوالى وجود داشته باشد آنرا ذكر و نقد و بررسى مى‌كند.
7. در مواردى كه دو آيه شبيه یکديگر باشند ولى در یکى كلمه‌اى زيادتر داشته باشد آنرا ذكر و علت آنرا بيان مى‌كند مانند آيه 46 روم كه آمده:و لتجرى الفلك بامرهدر حالیکه در سورۀ جاثيه آيه 12 چنين آمده:«و لتجرى الفلك فيه بامره»كه كلمۀ فيه اضافه شده است.
8. در مواردى كه دو آيه همانند یکديگر تكرار شده باشند ولى یکى از كلمات آنها با یکديگر اختلاف داشته باشد آن دو كلمۀ اختلافى را معنى نموده و علت اختلاف را بيان مى‌كند مانند:آيه 16 سورۀ صافات كه آمده:«أ ءذا متنا و كنّا ترابا و عظاما أ إنّا لمبعوثون»كه در همین سوره آيه 53 چنين آمده:أ ءذا متنا و كنّا ترابا و عظاما اءنّا لمدينون».
9. در مواردى كه یک واژه در دو آيه تكرار شده ولى یکى به صورت معرفه و با «ال» و در ديگرى به صورت نكره آمده علت آنرا بيان كرد. مانند آيه 7 سورۀ صف:«و من اظلم ممن افترى على الله الكذب»كه واژۀ كذب با ال ذكر شده در حالیکه در جاى ديگر بدون ال مانند آيه 68 سورۀ عنكبوت:افترى على الله كذبا.

نسخه‌شناسى

کتاب یک جلد، متن آن عربى و داراى 359 صفحه مى‌باشد كه مشخصات آن به قرار زير است:

1. كاغذ:اعلا
2. چاپ:كامپيوترى
3. جلد: گالينگور
4. نوبت چاپ:نامعلوم
5. تاريخ انتشار:نامعلوم
6. ناشر:انتشارات دار الفضيلة للنشر و التوزيع و التقدير-قاهره-مصر
7. داراى فهرست:

الف:آيات قرآن

ب:اعلام

ج:کتاب‌هاى آسمانى

د:ملل و نحل و گروه‌ها

ه‍:احاديث نبوى

و:اقوال صحابه

ز:امثال

ح:اشعار

ط:موضوعات

ى:منابع تحقيق

تذكر:اين کتاب توسط عبدالقادر احمد عطا تحقيق و به چاپ رسيده است. ضمن آنكه احمد عبدالتواب عوض تعليقاتى به آن زده است- محقق در ابتداى این کتاب پيرامون ارزش کتاب و روش آن سخن گفته است و در ادامه به مناسبت بحث تكرار آيات، مسالۀ اعجاز قرآن را مطرح نموده و وجوه اعجاز قرآن را تشريح نموده است.

از ویژگى‌هاى این نسخه مى‌توان موارد زير را اشاره نمود:

1. تهيۀ فهرست‌هاى مختلف (حدود 10 فهرست).
2. پاورقى‌ها كه در آنها برخى از واژه‌ها شرح داده شده است.
3. در مواردى كه آيه مورد اختلاف قرّاء بوده است، اختلاف قرائت را ذكر كرده است.