العجاجة الزرنبیة في السلالة الزینبیة

العجاجة الزرنبیة في السلالة الزینبیة
پدیدآوران	سیوطی، عبدالرحمن بن ابی‌‌بکر (نويسنده) لحام، سعید محمد (محقق و شارح)
ناشر	عالم الکتب
مکان نشر	لبنان - بیروت
سال نشر	1417ق - 1996م
چاپ	1
زبان	عربی
تعداد جلد	1
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

العَجاجة الزَّرنَبیة في السلالة الزینبیة، نوشته ادیب، محدّث، مورّخ، مفسّر و فقیه شافعی قرن نهم و دهم قمری؛ جلال‌الدین عبدالرحمن سیوطی (849-911ق)، درباره فرزندان امام علی(ع) و همچنین نسل حضرت زینب(س) از نظر تاریخی و گاه فقهی است و به بحث‌های متعدد دیگری از جمله نشانه‌های مؤمن و فواید کشمش، خرما و عسل هم می‌پردازد.

نام کتاب

عنوان این اثر، به معنای «گرده گیاهی خوشبو و دارویی به نام زَرنب درباره خاندان حضرت زینب(س)» است و شاید نویسنده از روی تواضع و برای اظهار محبت به خاندان پیامبر(ص)، کتابش را چنین نامیده باشد تا بگوید:

کمال همنشین در من اثر کرد

وگرنه من همان خاکم که هستم.

هدف و روش

• متأسفانه نویسنده بدون مقدمه وارد بحث شده و هیچ توضیحی درباره اهداف و روش خودش عرضه نکرده و چند موضوع را بیان کرده است و دغدغه اصلی او و وجه اشتراک موضوعات مطرح شده به‌درستی معلوم نیست.
• محقق کتاب، سعید محمد لحام، در این اثر نیز همانند کتاب دیگر نویسنده، الدرة التاجیة علی الأسئلة الناجیة، متأسفانه به افزودن اندک پاورقی توضیحی و ارجاعی، بسنده کرده و هیچ مقدمه‌ای بر اثر حاضر ننوشته و چگونگی‌های نگارش و تصحیح و نشر این رساله را مبهم گذاشته است.

ساختار و محتوا

• در این کتاب، چند مطلب به ترتیب ذیل آمده است: اولاد امام علی(ع)، فرزندان حضرت فاطمه زهراء(س)، بحثی درباره نسل حضرت زینب(س) از عبدالله بن جعفر، سخنی درباره فرزندان حضرت زینب(س) از 10 جنبه. نویسنده بعد از مباحث مذکور، به نقل روایات، حکایات، کرامات و گفته‌ها و شنیده‌های متعددی پرداخته است که موضوعات گوناگونی دارد و از جمله، ارزش صلوات بر پیامبر(ص) و خاندان پاکش(ع) را بیان می‌کند و اینکه غریبان را اکرام کنید و یکی از نشانه‌های مؤمن تکیه کردن بر عصا است.
• جلال‌الدین سیوطی که حافظ و محدث است در این اثر، بیشتر به نقل مطالب گوناگون و کمتر به تحلیل و استنتاج می‌پردازد و با توجه به گرایشی که به موعظه و تصوف دارد، سخنان درست و نادرست و خواب و بیداری را به هم آمیخته و از هر کدام مطلبی آورده است.

انتقاد

• مطالب این کتاب، مستند نیست و برخی از آن، نادرست و اختلافی است؛ مانند فضایل خلفای سه‌گانه.

نمونه مباحث

• انس نقل کرده است که پیامبر(ص) گفت: هر کسی که بگوید: «اللهمّ صلّ علی محمد و علی آل محمد» و نشسته باشد، خدا او را بیامرزد قبل از آنکه بایستد و اگر ایستاده باشد، قبل از آنکه بنشیند، آمرزیده شود.
• سیوطی در این اثر همانند برخی از آثار دیگرش، «دوگانه‌نویس» است؛ یعنی نوشتارش گرفتار ناهماهنگی درونی است و مثلاً گاهی واقعه بازگشت خورشید برای حضرت امام علی(ع) را نقل کرده و گاهی شیعیان اهل‌بیت(ع) را «رافضی» شمرده و «نقلی برای نقد و مذمّت» آورده است.

منابع مقاله

متن کتاب.