عارف اسفراینی، اسماعیل بن قربانعلی: تفاوت میان نسخه‌ها

نسخهٔ کنونی تا ‏۱۴ فوریهٔ ۲۰۲۴، ساعت ۱۳:۴۲

عارف اسفراینی، اسماعیل بن قربانعلی

نام	عارف اسفراینی، اسماعیل بن قربانعلی
نام‌های دیگر
نام پدر	ملا قربان‌علی
متولد	1220ق
محل تولد	روستای رویین از توابع اسفراین
رحلت	1288ق
اساتید	ملا هادى سبزوارى
برخی آثار	‏انوار العرفان
کد مؤلف	AUTHORCODE01776AUTHORCODE

برای دیگر کاربردها، عارف (ابهام زدایی) را ببینید.

اسماعیل اسفراینى رویینى (1220-1288ق) معروف به عارف بجنوردى، از عالمان و دانشمندان شیعى است. متخلص به «عارف» از شاعران و عارفان و ادیبان شیعی در دوران قاجار، قرن سیزدهم هجری و از معاصران حکیم حاج ملاهادی سبزواری

ولادت

ملا اسماعیل اسفراینى رویینى به سال 1220ق در روستای «رویین» چشم به جهان گشود. پدرش ملا قربان‌علی، که بنا به گفته عارف از «زبده اهل خرد» بود، در اثر اختلافات محلی همراه با برادرش ملا صفر‌علی از وجه‌آباد شهریار تهران جلای وطن کرد و به اسفراین آمد.

از تحقیقاتى که درباره اسفراین (موطن عارف) و دانشمندان آن سرزمین، توسط برخى از محققان صورت پذیرفته است، چنین بر مى‌آید که بین سال‌هاى 1222 و 1220ق در عهد قاجار و مقارن با سلطنت فتح على شاه، دو تن از ملّاهاى وجه‌آباد شهریارى به نام‌هاى ملّا قربان على و ملّا صفر على به اسفراین آمده، نخست در روستاى أتیمز رحل اقامت مى‌افکنند. ملّا صفر على براى سکونت دائمى خود، روستاى سرخ قلعه «سرخ چشمه» در دره اردغان بیدواز را انتخاب کرده، و ملّا قربان على ساکن روستاى روئین مى‌شود.

ملّا قربان على داراى چهار پسر و یک دختر به نام‌هاى ملّا اسماعیل، ملّا عبدالمجید، ملّا عبدالرحیم، رضا سرّ العیان و حاجیه بى‌بى خانم بوده است.

تحصیلات

ملا اسماعیل یکى از شاگردان ممتاز مرحوم حاج ملا هادى سبزوارى است. وى جامع معقول و منقول بود. عارف بجنوردى، ایّامى که حکیم سبزوارى در مشهد تدریس مى‌کرد، مدّت چند سال به درس او حاضر شده است.

سؤالات ملّا اسماعیل عارف از حکیم، مفصل‌ترین سؤال‌ها است و حکیم نیز به این مسائل، مفصل جواب داده است. ملّا اسماعیل مدّتى در مشهد و مدّتى در بجنورد اقامت داشت.حکیم سبزوارى، او را شاگرد خطاب نمى‌کند. فقط در یک جا از او به «قرة عینى» تعبیر نموده است و به او اهمیت زیادى داده و مورد توجه حکیم بوده است.

ملّا اسماعیل به چند لقب شهرت یافته است. گاه او را اسفراینى خوانده‌اند، از آن رو که ساکن اسفراین بوده است، که بهترین شاهد بر این شهرت، کلام خود عارف در آغاز این رساله (انوار العرفان) است. او به روئینى نیز اشتهار داشته، به این علت که خاستگاه اصلى‌اش روستاى روئین از توابع اسفراین بوده است، همان روستایى که پدرش، ملّا قربان على آن جا را براى سکونت برگزید. او به لقب بجنوردى نیز خوانده شده است، به علت مجاورت اسفراین با بجنورد و فراگیرى نام بجنورد بر مناطقى از شهر اسفراین، و شاید این عنوان، بیش از دیگر عناوین، در شهرت ملّا اسماعیل تأثیر داشته است.

عارف هم‌چنین به لقب میان‌آبادى نیز شهرت داشته است، زیرا «میان‌آباد» نام محله مرکزى شهر اسفراین بوده است. با توجه به همین مطلب است که سیدنا الاستاد در آغاز مکاتبه ملّا اسماعیل میان‌آبادى با مرحوم سبزوارى چنین آورده‌اند: «میان‌آباد، مرکز اسفراین است و از ملّا اسماعیل به ملّا اسماعیل اسفراینى نیز تعبیر کرده‌اند»

آغا بزرگ تهرانى، گرچه در بر شمردن علماى قرن سیزدهم، دو عنوان ملّا اسماعیل بجنوردى و شیخ اسماعیل میان آبادى را مستقل از یکدیگر ذکر کرده و اولى را با تعبیر «عالم بارع» و دومى را با عبارت «عالم فاضل» ستوده است»؛ ولى این تعدد در عنوان نمى‌تواند حاکى از تعدد شخصیت آنان بوده، به گونه‌اى که ملّا اسماعیل میان‌آبادى شخصى غیر از ملّا اسماعیل بجنوردى باشد.

جایگاه علمى

ملّا اسماعیل، عارف بجنوردى بى‌شک از بزرگ‌ترین شاگردان فیلسوف اعظم، ملّا هادى سبزوارى است.

وفات

عارف در زمان فوت پدر، شصت ساله بوده است، بنابراین باید متولد سال 1188ق باشد. وى با اختلاف چهل سال پس از مرگ پدر، به سال 1289 دار فانى را وداع کرده است.بنابراین در زمان فوت، 102 سال عمر داشته که پس از مرگ، او را در مسجد جامع قدیم اسفراین دفن کردند.

آثار

اسرار العرفان فی بیان حقیقة الایمان
انوار العرفان
مکاتبات با حاج ملّا هادى سبزوارى
تحفه‌ی حیدریه(دیوان اشعار)
اجوبة المسائل البجنوردیه
مثنوی ایرج و پری

وابسته‌ها

انوار العرفان

@@ خط ۱: / خط ۱: @@
-<div class='wikiInfo'>
+<div class="wikiInfo">
 [[پرونده:NUR01776.jpg|بندانگشتی|عارف اسفراینی، اسماعیل بن قربانعلی]]
 {| class="wikitable aboutAuthorTable" style="text-align:Right" |+ |
 |-
-! نام!! data-type='authorName'|عارف اسفراینی، اسماعیل بن قربانعلی
+! نام!! data-type="authorName" |عارف اسفراینی، اسماعیل بن قربانعلی
 |-
-|نام های دیگر
+|نام‌های دیگر
-|data-type='authorOtherNames'|
+| data-type="authorOtherNames" |
 |-
 |نام پدر
-|data-type='authorfatherName'|
+| data-type="authorfatherName" |ملا قربان‌علی
 |-
 |متولد
-|data-type='authorbirthDate'|
+| data-type="authorbirthDate" |1220ق
 |-
 |محل تولد
-|data-type='authorBirthPlace'|
+| data-type="authorBirthPlace" |روستای رویین از توابع اسفراین
 |-
 |رحلت
-|data-type='authorDeathDate'|1288 ق
+| data-type="authorDeathDate" |1288ق
 |-
 |اساتید
-|data-type='authorTeachers'|
+| data-type="authorTeachers" |[[سبزواری، هادی|ملا هادى سبزوارى]]
 |-
 |برخی آثار
-|data-type='authorWritings'|[[‏انوار العرفان]]
+| data-type="authorWritings" |[[‏انوار العرفان]]
-|-class='articleCode'
+|- class="articleCode"
 |کد مؤلف
-|data-type='authorCode'|AUTHORCODE1776AUTHORCODE
+| data-type="authorCode" |AUTHORCODE01776AUTHORCODE
 |}
 </div>
-'''ملااسماعيل اسفراينى رويينى'''(-1288ق) معروف به عارف بجنوردى، از عالمان و دانشمندان شيعى دوران قاجار است. از زندگى اين دانشمند گران مايه اطلاع چندان زيادى در دست نيست.
+{{کاربردهای دیگر|عارف (ابهام زدایی)}}
-== خاندان عارف ==
+'''اسماعیل اسفراینى رویینى''' (1220-1288ق) معروف به عارف بجنوردى، از عالمان و دانشمندان شیعى است. متخلص به «عارف» از شاعران و عارفان و ادیبان شیعی در دوران قاجار، قرن سیزدهم هجری و از معاصران حکیم [[سبزواری، هادی|حاج ملاهادی سبزواری]]
+== ولادت ==
+ملا اسماعیل اسفراینى رویینى به سال 1220ق در روستای «رویین» چشم به جهان گشود. پدرش ملا قربان‌علی، که بنا به گفته عارف از «زبده اهل خرد» بود، در اثر اختلافات محلی همراه با برادرش ملا صفر‌علی از وجه‌آباد شهریار تهران جلای وطن کرد و به اسفراین آمد.
-از تحقيقاتى كه درباره اسفراين (موطن عارف) و دانشمندان آن سرزمين، توسط برخى از محققان صورت پذيرفته است، چنين بر مى‌آيد كه بين سال‌هاى 1222 و 1220 قمرى در عهد قاجار و مقارن با سلطنت فتح على شاه، دو تن از ملّاهاى وجه‌آباد شهريارى به نام‌هاى ملّا قربان على و ملّا صفر على به اسفراين آمده، نخست در روستاى أتيمز رحل اقامت مى‌افكنند. ملّا صفر على براى سكونت دائمى خود، روستاى سرخ قلعه «سرخ چشمه» در دره اردغان بيدواز را انتخاب كرده، و ملّا قربان على ساكن روستاى روئين مى‌شود.
+از تحقیقاتى که درباره اسفراین (موطن عارف) و دانشمندان آن سرزمین، توسط برخى از محققان صورت پذیرفته است، چنین بر مى‌آید که بین سال‌هاى 1222 و 1220ق در عهد قاجار و مقارن با سلطنت فتح على شاه، دو تن از ملّاهاى وجه‌آباد شهریارى به نام‌هاى ملّا قربان على و ملّا صفر على به اسفراین آمده، نخست در روستاى أتیمز رحل اقامت مى‌افکنند. ملّا صفر على براى سکونت دائمى خود، روستاى سرخ قلعه «سرخ چشمه» در دره اردغان بیدواز را انتخاب کرده، و ملّا قربان على ساکن روستاى روئین مى‌شود.
-ملّا قربان على داراى چهار پسر و يك دختر به نام‌هاى ملّا اسماعيل، ملّا عبدالمجيد، ملّا عبدالرحيم، رضا سرّ العيان و حاجيه بى‌بى خانم بوده است.
+ملّا قربان على داراى چهار پسر و یک دختر به نام‌هاى ملّا اسماعیل، ملّا عبدالمجید، ملّا عبدالرحیم، رضا سرّ العیان و حاجیه بى‌بى خانم بوده است.
-ملا اسماعيل يكى از شاگردان ممتاز مرحوم حاج [[سبزواری، هادی|ملا هادى سبزوارى]] است. وى جامع معقول و منقول بود. عارف بجنوردى، ايّامى كه [[سبزواری، هادی|حكيم سبزوارى]] در مشهد تدريس مى‌كرد، مدّت چند سال به درس او حاضر شده است.
+== تحصیلات ==
+ملا اسماعیل یکى از شاگردان ممتاز مرحوم حاج [[سبزواری، هادی|ملا هادى سبزوارى]] است. وى جامع معقول و منقول بود. عارف بجنوردى، ایّامى که [[سبزواری، هادی|حکیم سبزوارى]] در مشهد تدریس مى‌کرد، مدّت چند سال به درس او حاضر شده است.
-سؤالات ملّا اسماعيل عارف از حكيم، مفصل‌ترين سؤال‌ها است و حكيم نيز به اين مسائل، مفصل جواب داده است. ملّا اسماعيل مدّتى در مشهد و مدّتى در بجنورد اقامت داشت.[[سبزواری، هادی|حكيم سبزوارى]]، او را شاگرد خطاب نمى‌كند. فقط در يك جا از او به «قرة عينى» تعبير نموده است و به او اهميت زيادى داده و مورد توجه حكيم بوده است.
+سؤالات ملّا اسماعیل عارف از حکیم، مفصل‌ترین سؤال‌ها است و حکیم نیز به این مسائل، مفصل جواب داده است. ملّا اسماعیل مدّتى در مشهد و مدّتى در بجنورد اقامت داشت.[[سبزواری، هادی|حکیم سبزوارى]]، او را شاگرد خطاب نمى‌کند. فقط در یک جا از او به «قرة عینى» تعبیر نموده است و به او اهمیت زیادى داده و مورد توجه حکیم بوده است.
-ملّا اسماعيل به چند لقب شهرت يافته است. گاه او را اسفراينى خوانده‌اند، از آن رو كه ساكن اسفراين بوده است، كه بهترين شاهد بر اين شهرت، كلام خود عارف در آغاز اين رساله (انوار العرفان) است. او به روئينى نيز اشتهار داشته، به اين علت كه خاستگاه اصلى‌اش روستاى روئين از توابع اسفراين بوده است، همان روستایى كه پدرش، ملّا قربان على آن جا را براى سكونت برگزيد. او به لقب بجنوردى نيز خوانده شده است، به علت مجاورت اسفراين با بجنورد و فراگيرى نام بجنورد بر مناطقى از شهر اسفراين، و شايد اين عنوان، بيش از ديگر عناوين، در شهرت ملّا اسماعيل تأثير داشته است.
+ملّا اسماعیل به چند لقب شهرت یافته است. گاه او را اسفراینى خوانده‌اند، از آن رو که ساکن اسفراین بوده است، که بهترین شاهد بر این شهرت، کلام خود عارف در آغاز این رساله (انوار العرفان) است. او به روئینى نیز اشتهار داشته، به این علت که خاستگاه اصلى‌اش روستاى روئین از توابع اسفراین بوده است، همان روستایى که پدرش، ملّا قربان على آن جا را براى سکونت برگزید. او به لقب بجنوردى نیز خوانده شده است، به علت مجاورت اسفراین با بجنورد و فراگیرى نام بجنورد بر مناطقى از شهر اسفراین، و شاید این عنوان، بیش از دیگر عناوین، در شهرت ملّا اسماعیل تأثیر داشته است.
-عارف هم‌چنين به لقب ميان‌آبادى نيز شهرت داشته است، زيرا «ميان‌آباد» نام محله مركزى شهر اسفراين بوده است. با توجه به همين مطلب است كه سيدنا الاستاد در آغاز مكاتبه ملّا اسماعيل ميان‌آبادى با مرحوم سبزوارى چنين آورده‌اند: «ميان‌آباد، مركز اسفراين است و از ملّا اسماعيل به ملّا اسماعيل اسفراينى نيز تعبير كرده‌اند»
+عارف هم‌چنین به لقب میان‌آبادى نیز شهرت داشته است، زیرا «میان‌آباد» نام محله مرکزى شهر اسفراین بوده است. با توجه به همین مطلب است که سیدنا الاستاد در آغاز مکاتبه ملّا اسماعیل میان‌آبادى با مرحوم سبزوارى چنین آورده‌اند: «میان‌آباد، مرکز اسفراین است و از ملّا اسماعیل به ملّا اسماعیل اسفراینى نیز تعبیر کرده‌اند»
-آغا بزرگ تهرانى، گرچه در بر شمردن علماى قرن سيزدهم، دو عنوان ملّا اسماعيل بجنوردى و شيخ اسماعيل ميان آبادى را مستقل از يكديگر ذكر كرده و اولى را با تعبير «عالم بارع» و دومى را با عبارت «عالم فاضل» ستوده است»؛ ولى اين تعدد در عنوان نمى‌تواند حاكى از تعدد شخصيت آنان بوده، به گونه‌اى كه ملّا اسماعيل ميان‌آبادى شخصى غير از ملّا اسماعيل بجنوردى باشد.
+آغا بزرگ تهرانى، گرچه در بر شمردن علماى قرن سیزدهم، دو عنوان ملّا اسماعیل بجنوردى و شیخ اسماعیل میان آبادى را مستقل از یکدیگر ذکر کرده و اولى را با تعبیر «عالم بارع» و دومى را با عبارت «عالم فاضل» ستوده است»؛ ولى این تعدد در عنوان نمى‌تواند حاکى از تعدد شخصیت آنان بوده، به گونه‌اى که ملّا اسماعیل میان‌آبادى شخصى غیر از ملّا اسماعیل بجنوردى باشد.
+== جایگاه علمى ==
+ملّا اسماعیل، عارف بجنوردى بى‌شک از بزرگ‌ترین شاگردان فیلسوف اعظم، [[سبزواری، هادی|ملّا هادى سبزوارى]] است.
-== جايگاه علمى ==
+==وفات==
-ملّا اسماعيل، عارف بجنوردى بى‌شك از بزرگ‌ترين شاگردان فيلسوف اعظم، ملّا هادى سبزوارى است.
+عارف در زمان فوت پدر، شصت ساله بوده است، بنابراین باید متولد سال 1188ق باشد. وى با اختلاف چهل سال پس از مرگ پدر، به سال 1289 دار فانى را وداع کرده است.بنابراین در زمان فوت، 102 سال عمر داشته که پس از مرگ، او را در مسجد جامع قدیم اسفراین دفن کردند.
 == آثار ==
-# اسرار العرفان في بيان حقيقة الايمان
+# اسرار العرفان فی بیان حقیقة الایمان
 # انوار العرفان
-# مكاتبات با حاج ملّا هادى سبزوارى
+# مکاتبات با حاج ملّا هادى سبزوارى
+#  تحفه‌ی حیدریه(دیوان اشعار)
+# اجوبة المسائل البجنوردیه
+# مثنوی ایرج و پری
-==وفات==
+==وابسته‌ها==
+{{وابسته‌ها}}
-عارف در زمان فوت پدر، شصت ساله بوده است، بنابراين بايد متولد سال 1188 قمرى باشد. وى با اختلاف چهل سال پس از مرگ پدر، به سال 1289 دار فانى را وداع كرده است.بنابراين در زمان فوت، 102 سال عمر داشته كه پس از مرگ، او را در مسجد جامع قديم اسفراين دفن كردند.
-== وابسته‌ها ==
-{{وابسته‌ها}}
 [[انوار العرفان]]
 [[رده:زندگی‌نامه]]
+[[رده:فروردین(1400)]]