المختار في الرد علي النصاري

المختار في الرد علي النصاري
پدیدآوران	جاحظ، عمرو بن بحر (نويسنده) شرقاوی، محمد عبد الله (محقق)
عنوان‌های دیگر	دراسه تحلیلیه التقویمیة
ناشر	دار الجيل ** مکتبة الزهراء
مکان نشر	لبنان - بیروت ** مصر - قاهره
سال نشر	1411ق - 1991م
چاپ	1
موضوع	مسیحیت و اسلام - مسیحیت - عقاید - دفاعیه‌ها و ردیه‌ها
زبان	عربی
تعداد جلد	1
کد کنگره	/ج2 م3 77/3 BP
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

المختار في الرد علی النصاری، تألیف ابوعثمان عمرو بن بحر مشهور به جاحظ (160-255ق)، اولین رساله‌ای است که به‌طور کامل در موضوع رد عقاید مسیحیت به دست ما رسیده است و از این جهت حائز اهمیت است.

محقق اثر در مقدمه کتاب چنین نوشته است: «رساله مختصری از جاحظ با نام «المختار في الرد علی النصاری» را دیدم، که مورد توجه مستشرقین یوشع فنکل و ریشر و پس از آنها عبدالسلام هارون قرار گرفته و طبع و نشر شده است؛ لیکن هیچ‌یک از ایشان – تا آنجا که می‌دانم - به تحقیق و تحلیل و ارزش‌گذاری آن نپرداخته‌اند؛ بااینکه این کتاب از اولین رساله‌هایی است که در زمینه رد عقاید اهل کتاب، یهود و نصاری به دست ما رسیده است و کتاب دیگری از نویسندگان معاصر جاحظ و پیشینیان بر او به دست نیامده است؛ تنها مطالبی که از نوشته‌های پیش از جاحظ وجود دارد، کتاب مهتدی علی بن ربن طبری، «الدين و الدولة في إثبات نبوة سيدنا محمد» است که از آن هم چیزی معروف و شناخته‌شده نیست، جز پاره‌ای از اشارات که در بعضی از کتب که از آن بهره برده‌اند، محفوظ مانده و یا از خلال نقدهایی که بعضی از نصاری بر مطالب آن نوشته‌اند، معلوم است‏.

اهمیت این رساله، یکی از آن جهت است که کهن‌ترین متنی است که پیرامون مناظره دینی در جامعه اسلامی، علیه یهویان و مسیحیان، به دست ما رسیده و دیگر از آن جهت است که پرده از بزرگی جاحظ در علم و دانش برمی‌دارد و روشن می‌کند که جاحظ تنها ادیب، ناقد و متکلم نیست، بلکه عالم به ادیان و مطلع از کتب و عقاید آنها نیز هست‏.

نویسنده، پس از مقدمه، مباحث کتاب را در دو بخش (قسم) مطرح کرده است:

1. مباحث بخش اول، مشتمل بر معرفی رساله، ارزش علمی آن، شیوه جاحظ در این رساله، خطر نصاری در نشر الحاد و بدعت، مسئله انکار تکلم عیسی(ع) در مهد توسط نصاری، انقطاع سند دین مسیحیت و تناقضات کتب ایشان، انتساب فرزندی خداوند به عیسی(ع)، رد بعضی از ادعاهای یهود، زمان ترجمه انجیل به زبان عربی و مباحثی ازاین‌دست و خاتمه است.
2. بخش دوم کتاب نیز مشتمل بر نص رساله جاحظ است.

جاحظ در بخشی از این رساله اذهان را به مسئله بسیار مهمی توجه می‌دهد، که عبارت از مبهم و نامفهوم بودن کلام و اعتقاد نصاری درباره مسیح(ع) است. تا آنجا که می‌دانیم جاحظ اولین کسی است که در این رابطه بحث کرده است و علمای پس از او که به مقایسه بین ادیان اهتمام کرده‌اند، مانند قاضی عبدالجبار اسدآبادی، ابوولید باجی، قرطبی، خزرجی، ابوحامد غزالی و... از او گرفته‌اند‏.

از دیگر مسائل مهمی که جاحظ در این رساله مختصر مطرح کرده، خدشه بر روات اناجیل مسیحیت و رسائل ایشان و عدم اتصال به مسیح(ع)، یعنی انقطاع سند نصرانیت است. جاحظ باب جدل موضوعی را بر اساس نقد سند و متن باهم گشوده و با استقراء نصوص و مقارنه آنها و مطالعه سند آنها بحث کرده است. این بدون شک شیوه‌ای روشمند و ابتکاری است‏.

منابع مقاله

مقدمه و متن کتاب.