احکام پزشکان و بیماران

احکام پزشکان و بیماران
پدیدآوران	خدادادی، غلامحسین (گردآورنده) فاضل موحدی لنکرانی، محمد (نویسنده)
ناشر	مرکز فقهی ائمه اطهار علیهم‌السلام
مکان نشر	قم - ایران
سال نشر	1427 ق
چاپ	1
شابک	‎964-7709-47-1
موضوع	بیماران پزشکی (فقه) فتواهای شیعه - قرن 14 فقه جعفری - رساله عملیه
زبان	فارسی
تعداد جلد	1
کد کنگره	‏‎‏BP‎‏ ‎‏183‎‏/‎‏9‎‏ ‎‏/‎‏خ‎‏4‎‏الف‎‏3*
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

احكام پزشكان و بيماران تأليف غلامحسين خدادادى، مشتمل بر احكام فقهى مطابق با فتاواى آیت‌الله محمد فاضل لنكرانى به زبان فارسی است.

در این مجموعه سعى شده است احكام شرعى در زمینه‌هاى مختلف پزشكى جمع‌آورى گردد و به شيوه‌اى ساده و قابل فهم برای همه ارايه گردد تا علاقه‌مندان به راحتى بتوانند با احكام شرعى خود آشنا شوند.

با توجه به اينكه احكام و مسائل پزشكى در رساله‌ها و استفتائات مراجع در ابواب مختلف فقه و به مناسبت‌هاى گوناگون به‌طور پراكنده آورده شده است كه دسترسى به آنها خالى از زحمت و سختى نيست؛ لذا به پيشنهاد مجمع جهانى اهل‌بيت(ع) تصمیم گرفته شد كه مجموعه حاضر یک‌جا گردآورى شده و در اختيار علاقه‌مندان قرار گیرد.

ساختار

کتاب از یک مقدمه و متن تشكيل شده است. متن کتاب شامل هفده فصل است و در هر فصل فتواى مرتبط با موضوع آن گردآورى شده و در مجموع 721 مسئله از مسائل فقهى مربوط به پزشكى ذكر شده است.

ايشان در ابتداى هر فصل توضيحاتى داده سپس مسائل شرعى مربوط به آن فصل را آورده است.

گزارش محتوا

اولین فصل کتاب به آموزش پزشكى اشاره دارد. همان‌گونه كه بيماران داراى احكام خاص فقهى هستند، پزشكان، دانشجویان، پرستاران و... از نظر شرعى در آموزش‌هاى خویش، موظف به فراگیرى و به‌كار بستن احكام ياده شده هستند. مؤلف با اشاره به اين‌كه فراگیرى مسائل پزشكى واجب كفايى است، نسبت به زنان و دختران تأكيد ویژه‌اى كرده كه بايد در رشته‌هاى مختلف پزشكى، خصوصاً زنان و زايمان، نيازهاى زنان مسلمان را برآورده سازند تا ديگر احتياجى به دخالت مردان نباشد.از نظر ايشان نگاه و لمس كردن بدن بيمار غيرمجانس تنها در موارد ضرورت، برای كسب تجربه و آگاهى از نحوه درمان و نجات جان بيماران، كه این هدف در معاينه بيماران مجانس تحقق نيابد، اشكال ندارد و بايد به مقدار ضرورت اكتفا شود.

فصل دوم کتاب درباره تشريح و كالبدشكافى است. مؤلف دراين‌باره مى‌گوید كه تشريح عملى بدن و اندام میت از ديدگاه شرع مقدس اسلام با احكام ویژه‌اى همراه است.ايشان اولویت را با تشريح جسد غيرمسلمان مى‌داند و مى‌گوید اگر تشريح جسد غيرمسلمان برای آموزش پزشكى ممكن باشد، تشريح جسد مسلمان جايز نيست و در این مسئله تفاوتى بين شيعه و سنى وجود ندارد.

وى بحث مس میت، ديه تشريح میت و نگهدارى جسد را نيز در همین فصل از کتاب آورده است.

فصل سوم درباره معاينه و تشخيص درمان است. با توجه به اينكه «تشخيص نيمى از درمان است» چه بسيار بيمارى‌هاى مختلفى كه با علايم ظاهرى مشتركى بروز و ظهور مى‌يابند و تنها با معاينه و تشخيص مى‌توان به كمك مؤثر و درمان پرداخت و در صورت ناديده گرفتن آن موجب ضررهاى جبران‌ناپذير جانى برای بيماران خواهد داشت.

مؤلف این فصل از کتاب را به دو قسمت معاينه و تشخيص تقسيم نموده و در قسمت معاينه مسئله نگاه را متذكر شده و مسائل مرتبط با آن را بيان كرده است. ايشان یکى از محرمات را، نگاه نامحرم به اجزاء بدن بيمار شمرده و جواز آن تنها در صورت ضرورت دانسته است و اگر بتوان به‌صورت غيرمستقيم نگاه كرد بايد از نگاه مستقيم پرهيز شود.

قسمت دوم کتاب درباره تشخيص است كه علاوه بر مسائل شرعى مرتبط با مسائل پزشكى خاتمه‌اى ذكر كرده است كه بحث احتضار را در آن مطرح كرده است.

فصل چهارم کتاب درباره مسائل شرعى مرتبط با دندانپزشكى است. در این فصل علاوه بر مطرح شدن مسائل مرتبط با محرم و نامحرم، نگاه و لمس، طهارت و نجاست، مسائل روزه و دندانپزشكى، ديه و ضمان نيز مطرح شده است.

فصل پنجم کتاب درباره احكام شرعى زنان و زايمان است. در این فصل نيز علاوه بر بحث‌هاى نگاه و لمس، بحث‌هاى ديگرى مانند سقط جنين، سزارين، احكام جنين سقط شده و مانند آن مطرح شده است. در پایان این فصل احكام و مسائل شرعى بعد از ولادت نيز آمده است.

در فصل ششم کتاب به مسائل شرعى جلوگیرى از باردارى اشاره شده است. مؤلف در این فصل با برشمردن بخشى از روش‌هاى نازايى موقت و دائم احكام آن را برشمرده است. در پایان این فصل مسئله حكومت و كنترل جمعيت يادآور شده و گفته شده كه درصورتى‌كه مصلحتى در كنترل جمعيت باشد فقط حكومت اسلامى مى‌تواند این امر را پى‌گیرى و جامعه را به كنترل جمعيت تشویق كند.

در فصل هفتم کتاب احكام تلقيح و بارورى بيان شده است. نویسنده با توجه به اين‌كه تلقيح و بارورى با این گستره، داراى اشكال و شيوهاى متنوع و متكثرى است كه از ديدگاه شرع مقدس هر كدام حكم جداگانه‌اى دارد، فصل جداگانه‌اى را به بررسى آن اختصاص داده است.

مؤلف در ديگر فصول کتاب، سقط جنين و مسائل شرعى و حقوقى آن، ازدواج و مسائل قبل و حين ازدواج، تغيير جنسيت، مرگ مغزى، پيوند اعضاء، انتقال خون، پزشكى قانونى و ضمان پزشكى و مسائل شرعى هر كدام را به‌صورت كامل مطرح كرده است.

وضعيت کتاب

فهرست محتویات در ابتداى کتاب آمده است. اندك پاورقى‌هاى کتاب مربوط به توضيح برخى از لغات و مستند كردن برخى از مطالب و يا ارجاع برخى از مطالب کتاب به فصول قبل يا بعد کتاب مى‌باشد.

منابع مقاله

مقدمه و متن کتاب