۱۰۴٬۶۸۸
ویرایش
جز (جایگزینی متن - '| پس از = | پیش از = }} ' به '| پس از = | پیش از = }}') |
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) جز (جایگزینی متن - '= ' به '=') |
||
(۳۴ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۶ کاربر نشان داده نشد) | |||
خط ۱: | خط ۱: | ||
{{جعبه اطلاعات کتاب | {{جعبه اطلاعات کتاب | ||
| تصویر =NUR11054J1.jpg | | تصویر =NUR11054J1.jpg | ||
| عنوان =آداب النفوس | | عنوان =آداب النفوس | ||
| عنوانهای دیگر =کتاب التوهم | | عنوانهای دیگر =کتاب التوهم | ||
| پدیدآوران = | | پدیدآوران = | ||
[[عطا، عبدالقادر احمد]] (محقق) | [[عطا، عبدالقادر احمد]] (محقق) | ||
[[حارث محاسبی، حارث بن اسد]] (نویسنده) | |||
[[حارث محاسبی، حارث بن اسد]] ( | |||
| زبان =عربی | | زبان =عربی | ||
| کد کنگره =BP 247/25 /ح2آ4* | | کد کنگره =BP 247/25 /ح2آ4* | ||
| موضوع = | | موضوع = | ||
اخلاق اسلامی | اخلاق اسلامی | ||
| ناشر = | | ناشر = | ||
مؤسسة الکتب الثقافیة | مؤسسة الکتب الثقافیة | ||
| مکان نشر =بیروت - لبنان | | مکان نشر =بیروت - لبنان | ||
| سال نشر = 1428 | | سال نشر =1428 ق یا 2008 م | ||
| کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE11054AUTOMATIONCODE | | کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE11054AUTOMATIONCODE | ||
| چاپ =1 | | چاپ =1 | ||
| تعداد جلد =1 | |||
| کتابخانۀ دیجیتال نور =11054 | |||
| کتابخوان همراه نور =11054 | |||
| کد پدیدآور = | | کد پدیدآور = | ||
| پس از = | | پس از = | ||
| پیش از = | | پیش از = | ||
}} | }} | ||
{{کاربردهای دیگر| آداب (ابهام زدایی)}} | |||
'''آداب النفوس''' و '''کتاب التوهم''' كه هر دو در | '''آداب النفوس''' و'''کتاب التوهم''' كه هر دو در یک جلد واقع شدهاند، دو رسالهى عربى از تصنيفات [[حارث محاسبی، حارث بن اسد|ابوعبدالله حارث بن اسد محاسبى]]، در موضوع عرفان عملى به شمار مىروند. | ||
==ساختار== | ==ساختار== | ||
«آداب النفوس»، داراى 27 عنوان كلى و «کتاب التوهم»، مشتمل بر 22 عنوان است. | «آداب النفوس»، داراى 27 عنوان كلى و «کتاب التوهم»، مشتمل بر 22 عنوان است. | ||
==گزارش محتوا== | ==گزارش محتوا== | ||
مؤلف در رساله «آداب النفوس»، از دلايل معرفت خدا، حقيقت توسل به حب صالحان، سياست نفس، سياست قلب، خوف و حزن، عدل و فضل، تطهير و عمل، خصالى كه خير از آنها حاصل مىشود، امتحان و آزمايش، مراجعه به نفس، نزدیک شدن به توبه و دور شدن از آن، مدح و ذم، يقين و عز، خير و شر، غفلت و يقظه، اخلاص و ريا، علوم نجات، محاسبه نفس و... سخن گفته است. | |||
مؤلف در رساله «آداب النفوس»، از دلايل معرفت خدا، حقيقت توسل به حب صالحان، سياست نفس، سياست قلب، خوف و حزن، عدل و فضل، تطهير و عمل، خصالى كه خير از آنها حاصل مىشود، امتحان و آزمايش، مراجعه به نفس، | |||
پارهاى از مطالب کتاب «آداب النفوس»: | پارهاى از مطالب کتاب «آداب النفوس»: | ||
#بهترين راه برای معرفت خداوند سبحان، تدبر در حسن تدبير و قدرت حق تعالى در ايجاد اشياء و مشاهده آيات و نشانههاى اوست. انسان بعد از معرفت حق تعالى بايد ملتزم به فرائض و متأدب به آداب شريعت باشد و بايد در كردار و گفتار، به صالحان اقتدا كند كه اين، حقيقت توسل به حب آنهاست. | |||
#بهترين راه | |||
#انسان بايد بعد از فرائض ظاهرى، به فرائض باطنى، از قبيل تصحيح سرائر، صدق نيت، استقامت در اراده و... مشغول باشد و خداوند متعال اينگونه اعمال باطنى را مهيمن بر اعمال جوارحى قرار داده است. | #انسان بايد بعد از فرائض ظاهرى، به فرائض باطنى، از قبيل تصحيح سرائر، صدق نيت، استقامت در اراده و... مشغول باشد و خداوند متعال اينگونه اعمال باطنى را مهيمن بر اعمال جوارحى قرار داده است. | ||
#انسان نبايد از زبان خودش غافل باشد، چون غفلت از آن موجب هلاكت آدمى است؛ ازاينروى، پيامبر اكرم(ص) مىفرمايند: «هر كس سكوت كند، نجات مىيابد». | #انسان نبايد از زبان خودش غافل باشد، چون غفلت از آن موجب هلاكت آدمى است؛ ازاينروى، پيامبر اكرم(ص) مىفرمايند: «هر كس سكوت كند، نجات مىيابد». | ||
#حريص بودن به دنيا، نور قلب را خاموش مىكند. وقتى انسان از اسباب دنيوى قطع طمع نمايد، رغبت و طمع وى به اسباب اخروى جلب مىشود. | #حريص بودن به دنيا، نور قلب را خاموش مىكند. وقتى انسان از اسباب دنيوى قطع طمع نمايد، رغبت و طمع وى به اسباب اخروى جلب مىشود. | ||
#قلب وقتى ظلمانى مىشود كه از خوف لازم و حزن دائم خالى گردد، پس بر هر مسلمانى واجب است كه در تحصيل خوف و حزن كوشش كند تا قلب، نورانى شده و شيطان از آن اعراض كند. | #قلب وقتى ظلمانى مىشود كه از خوف لازم و حزن دائم خالى گردد، پس بر هر مسلمانى واجب است كه در تحصيل خوف و حزن كوشش كند تا قلب، نورانى شده و شيطان از آن اعراض كند. | ||
#اشرف مقامات و افضل آنها مراقبة الله است و بالاترين حد مراقبه، مراقبة النظر است و آن | #اشرف مقامات و افضل آنها مراقبة الله است و بالاترين حد مراقبه، مراقبة النظر است و آن این است كه انسان با سراسر وجودش دريابد كه خداوند متعال ناظر بر اعمال بندگانش مىباشد. | ||
#راه آخرت | #راه آخرت یکى است، ولى مردمان دو صنفند: صنفى، اهل عدلند و صنفى، اهل فضل. طريق عدل، طريق استقامت است، ولى طريق فضل، طريق زيادهطلبى. اهل عدل، با سه خصلت علم، فعل و صبر شناخته مىشوند. | ||
#تطهير، انتقال از شر به اساسى است كه خير بر آن بنا شده است... كسى كه قبل از عمل تطهير نكند، شر، منفعت خير را از او بازمىدارد. | #تطهير، انتقال از شر به اساسى است كه خير بر آن بنا شده است... كسى كه قبل از عمل تطهير نكند، شر، منفعت خير را از او بازمىدارد. | ||
#طالب خير بايد داراى پنج خصلت باشد كه عبارتند از:صدق، صواب، شكر، رجاء و خوف. | #طالب خير بايد داراى پنج خصلت باشد كه عبارتند از:صدق، صواب، شكر، رجاء و خوف. | ||
#در بيشتر آيات قرآنى اشاره شده كه انسانها مورد آزمايش و ابتلاء قرار | #در بيشتر آيات قرآنى اشاره شده كه انسانها مورد آزمايش و ابتلاء قرار مىگیرند تا ايمان واقعى مشخص گردد. انسان گاهى كارهاى نیکى انجام مىدهد كه هيچگاه از آنها طرفى نمىبندد، چون برای رضاى الهى نبوده، بلكه صرفاً برای رضايت مردم و ثناگویى آنها بوده است. انسان بايد مواظب خدعههاى شيطان باشد، چون شيطان از راههاى مختلف، انسان را گمراه مىكند. | ||
#انسان با مراجعه به نفس مىتواند آفات و رذايل نفسانى را شناخته و در صدد اصلاح آن برآيد و مراجعه به نفس اساس سلوك صحيح است. | #انسان با مراجعه به نفس مىتواند آفات و رذايل نفسانى را شناخته و در صدد اصلاح آن برآيد و مراجعه به نفس اساس سلوك صحيح است. | ||
#علامت قبولى توبه، شدت خوف و صدق ندامت است و علائم صدق ندامت عبارت است از: حفظ كردن بقيه عمر، دوام حزن، كثرت بكاء، | #علامت قبولى توبه، شدت خوف و صدق ندامت است و علائم صدق ندامت عبارت است از: حفظ كردن بقيه عمر، دوام حزن، كثرت بكاء، تفویض الى الله، صبر بر احكام خداوند عز و جل و رضا و تسليم در تمامى امور. | ||
#صدق در يقين، مشاهدهى ثواب و عقاب است. حب عزت و بزرگى ريشهى امراض قلبى است. | #صدق در يقين، مشاهدهى ثواب و عقاب است. حب عزت و بزرگى ريشهى امراض قلبى است. | ||
#كسى كه اهل عنايت به | #كسى كه اهل عنايت به خویش باشد و فهم تجربه به وى ارزانى شده باشد، خير و شر را مىشناسد و مىداند كه از كجاست و چگونه است و... | ||
#بيدارى و تيقظ، اصل هر خيرى است و غفلت، اصل هر شرى. | #بيدارى و تيقظ، اصل هر خيرى است و غفلت، اصل هر شرى. | ||
#شخص متوكل در تمامى حاجات دنيوى و اخروى خود به خدا تكيه دارد و از هر چه غير خداست، قطع | #شخص متوكل در تمامى حاجات دنيوى و اخروى خود به خدا تكيه دارد و از هر چه غير خداست، قطع امید مىكند، چون فقط خداوند را ملجأ و پناهگاه خود مىداند. انسان متوكل هيچگاه به دنيا التفات نكرده و هرگز خوف كسى را به دل راه نمىدهد. ايمان بدون توكل معنايى ندارد و همانطورىكه ايمان داراى مراتب است، توكل هم داراى مراتب و درجات است. | ||
محاسبى در «کتاب التوهم» مىكوشد تا توهمات و انديشههاى ناصواب و غلط را دربارهى معاد حذف كرده و نظريه صحيح و عالى را جاىگزين آن كند. وى ابتدا، دربارهى کیفیت نزع موت و سكرات آن، رؤيت ملك الموت و تمثل او بهصورتهاى مختلف، آمدن دو ملك و نحوهى سؤالات آنها بحث مىكند، سپس دربارهى نفخ صور و مردن و سپس زنده شدن تمام موجودات و قيام انسان در پيشگاه حضرت احديت و حشر و نشر و حساب و کتاب و جزاء و سؤال و میزان و صراط و شفاعت و اعراف و بهشت و دوزخ سخن مىگوید و بالاخره با بحث از اكرام نمودن خداوند بندگان خویش را و وصف مائده رحمانى، کتاب را به پایان مىبرد. | |||
محاسبى در «کتاب التوهم» مىكوشد تا توهمات و انديشههاى ناصواب و غلط را دربارهى معاد حذف كرده و نظريه صحيح و عالى را جاىگزين آن كند. وى ابتدا، دربارهى | |||
==وضعيت کتاب== | ==وضعيت کتاب== | ||
کتاب، توسط عبدالقادر احمد عطا، تحقيق و تصحيح شده است. وى در مقدماتى كه بر چاپ اول و دوم کتاب و نيز بر دو رساله مزبور نگاشته است، از وضعيت فقه اعمال القلوب در دوران حضرت رسول و پس از آن و نيز از محاسبى و شخصيت وى و اهمیت کتاب «آداب النفوس» و روش تحقيق خود سخن گفته است. | |||
فهرست تحليلی «کتاب التوهم»، در آخر آن و موارد زير در پایان کتاب ذكر شده است: | |||
کتاب، توسط عبدالقادر احمد عطا، تحقيق و تصحيح شده است. وى در مقدماتى كه بر چاپ اول و دوم کتاب و نيز بر دو رساله مزبور نگاشته است، از وضعيت فقه اعمال القلوب در دوران حضرت رسول و پس از آن و نيز از محاسبى و شخصيت وى و | |||
فهرست تحليلی «کتاب التوهم»، در آخر آن و موارد زير در | |||
#فهرست آيات؛ | #فهرست آيات؛ | ||
#فهرست احاديث و آثار؛ | #فهرست احاديث و آثار؛ | ||
خط ۷۱: | خط ۵۸: | ||
#مراجع تحقيق؛ | #مراجع تحقيق؛ | ||
#محتوا. | #محتوا. | ||
پاورقىها به توضيح برخى از واژهها و تركيبات و ذكر موارد اختلاف نسخ و آدرس آيات و منابع روايات اختصاص يافته است. | پاورقىها به توضيح برخى از واژهها و تركيبات و ذكر موارد اختلاف نسخ و آدرس آيات و منابع روايات اختصاص يافته است. | ||
==وابستهها== | |||
{{وابستهها}} | |||
[[إتحاف السّادة المتقين بشرح إحياء علوم الدين]] | |||
[[إحياء علوم الدين]] | |||
[[إرشاد القلوب]] | |||
[[إرشاد القلوب (ترجمه طباطبایی)]] | |||
[[إرشاد القلوب (ترجمه مسترحمی)]] | |||
[[أدب الدنيا و الدين]] | |||
[[رده:کتابشناسی]] | [[رده:کتابشناسی]] | ||
[[رده:اسلام، عرفان، غیره]] | [[رده:اسلام، عرفان، غیره]] | ||
[[رده:اخلاق اسلامی]] | [[رده:اخلاق اسلامی]] | ||
[[رده:آثار کلی اخلاق قرن 1 – 14]] | [[رده:آثار کلی اخلاق قرن 1 – 14]] |