آثار البلاد و اخبار العباد (ترجمه): تفاوت میان نسخه‌ها

| عنوان =آثار البلاد و اخبار العباد (ترجمه)

| عنوان‌های دیگر =آثار البلاد و اخبار العباد. فارسی

[[محدث، سید میرهاشم]] (تصحيح و تكمیل)

[[قزوینی، زکریا بن محمد]] (نویسنده)

[[جهانگیر میرزا]] (مترجم)

| زبان =فارسی

| موضوع =

جغرافیا - متون قدیمی تا قرن 14

جغرافیای تاریخی - متون قدیمی تا قرن 14

امیر کبير

| مکان نشر =تهران - ایران

| کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE02201AUTOMATIONCODE

| چاپ =1

| شابک =964-00-0059-0

| تعداد جلد =1

| کتابخوان همراه نور =02201

| کد پدیدآور =

| پیش از =

}}

'''آثار البلاد و أخبار العباد (ترجمه)'''، ترجمه اثر ارزشمند [[قزوینی، زکریا بن محمد|زكريا بن محمد قزوینى]] است كه به قلم [[جهانگیر میرزا|جهانگیرمیرزا]] به فارسی برگردانده و توسط [[میرهاشم محدث]] تصحيح شده است.

مترجم این کتاب، [[جهانگیر میرزا|جهانگیرمیرزا]]، پسر سوم عباس‌میرزا نايب‌السلطنه است كه در سال 1225ق، متولد و در 18 ربيع‌الاول سال 1250 با تحریک و اغواى میرزا ابوالقاسم قائم مقام، به امر برادر صلبى خود، محمد شاه قاجار، كور شد و به سال 1269 در سن چهل و چهار سالگى در خوى وفات كرد.

از آنجا كه «[[آثار البلاد و أخبار العباد]]» با همه جامعيت و معروفيتش، به فارسی ترجمه نشده، مصحح در صدد تصحيح ترجمه فوق برآمده است: «آشنايى من با این ترجمه به سال 1362ش، برمى‌گردد كه به‌مناسبت همكارى در تصحيح [[مرآة البلدان|مرآةالبلدان]] گاه و بيگاه مجبور به مراجعه به این کتاب بودم و چون ترجمه را از هر نظر جالب ديدم، در صدد تصحيح آن برآمدم».

ترجمه [[جهانگیر میرزا|جهانگیرمیرزا]] از آثار البلاد، مانند بقيه كتبى كه در زمان قاجار ترجمه شده، ترجمه‌اى آزاد است و مترجم به‌طورى‌كه گفته خواهد شد، غير از مواردى چند، در برگرداندن این متن از زبان عربى به فارسی، سعى كرده امانت را حفظ كند.

مترجم، هر جا كه لازم دانسته اطلاعاتى به کتاب افزوده كه موجب اعتبار بيشتر آن شده است؛ در عوض به این بهانه كه: «مترجم این سخن‌ها و كرامات را كه صاحب آثار البلاد از احوال مشايخ صوفيه و علماى تسنن، مى‌نویسد، از قلم مى‌اندازد و به ترجمه نمى‌آورد؛ زيرا كه دروغ و بى‌فايده است»، چندين قسمت را ترجمه نكرده است.

از ديگر نكاتى كه وى به بهانه فوق، از ترجمه آنها خوددارى كرده، مطالبى است كه قزوینى درباره [[ابن عربی، محمد بن علی|ابن عربى]] و سهروردى و خيام و... نوشته است. مصحح برای اينكه خواننده، ترجمه کتاب را به‌طور كامل در دست، داشته باشد، این قسمت‌ها را ترجمه و به کتاب افزوده است؛ منتها اضافات مترجم با علامت () و هم كمبودهایى كه ترجمه شده با علامت [] در کتاب آمده است، تا محدوده كار [[جهانگیر میرزا|جهانگیرمیرزا]]، نشان داده شود.

در مواردى [[جهانگیر میرزا|جهانگیرمیرزا]]، به سنى بودن زكرياى قزوینى، به این ترتيب اشاره كرده: «صاحب آثار البلاد چون در مذهب شافعى است...»، «چون صاحب کتاب آثار البلاد، از اهل تسنن است...»، «چون صاحب آثار البلاد، در مذهب اشاعره است...» و... كه مصحح آنها را حذف كرده است. در متن عربى کتاب، پس از ذكر نام خلفاى سه‌گانه، «رضي‌الله‌عنه» آمده؛ درحالى‌كه مترجم، آنها را به فحش و ناسزا تبديل نموده است. این كلمات توهين‌آمیز نيز حذف شده است.

از ترجمه [[جهانگیر میرزا|جهانگیرمیرزا،]] تنها نسخه منحصرى در اختيار مصحح بوده است. ترجمه کتاب از اقليم اول شروع مى‌شود و ترجمه سه مقدمه مؤلف را ندارد. از آخر نيز، حدود دو صفحه ناقص است. مصحح پس از استنساخ، ترجمه را با متن عربى آثار البلاد، مقابله مى‌كند؛ پس از آن به پيشنهاد [[منزوی، علی نقی|على‌نقى منزوى]] نسخه‌اى از چاپ آلمان پيدا كرده، دوباره ترجمه را از سر تا ته، با آن مقايسه مى‌كند، كه البته پس از مقابله، معلوم شده است كه تفاوت چندانى با یکديگر ندارند.

به اعتقاد مصحح، مقدمه چاپ بيروت بى‌ارزش است؛ ولى در عوض، مقدمه‌اى را كه ووستنفلد بر کتاب نوشته، بسيار ارزشمند مى‌باشد، لذا با ترجمه دكتر عبدالكريم گلشنى در ابتداى کتاب آمده است.

از ابتكارات جالب مترجم ذكر شماره صفحات دو چاپ بيروت و آلمان در كنار هر اسم جغرافيايى است؛ تا خواننده به سهولت بتواند، هر سه چاپ را با هم مقايسه كند. رمز «ب» نشانه بيروت و رمز «و» نشانه ووستنفلد است.

مقدمه و متن کتاب.

[[رده:کتاب‌شناسی]]

[[رده:جغرافیا (عمومی)، اطلس، نقشه]]

[[رده: تاریخ جغرافیا]]