فقه و فقهای امامیه در گذر زمان: تفاوت میان نسخه‌ها

| کتابخانۀ دیجیتال نور = 43352

'''فقه و فقهای امامیه در گذر زمان'''، اثر [[ربانی، محمدحسن|محمدحسن ربانی]] (معاصر)، کتابی است یک‌جلدی به زبان فارسی با موضوع تاریخ و فقه امامی. نویسنده در این اثر به بررسی تاریخ فقه و فقهای امامیه پرداخته است. ویراستاری این اثر با محمدرضا یعقوبی بوده است. نویسنده با ارائه اطلاعات کافی و وافی از شرح‌حال هر فقیه، نوشته‌های آن‌ها و میزان تأثیر فقیهان پیشین بر فقیهان متأخر به کندوکاو در تاریخ فقه شیعه پرداخته است.

کتاب دارای پیشگفتار، درآمد، محتوای مطالب ضمن بیان فقه و فقها در هفده دوره زمانی و خاتمه است. در نگارش کتاب از چند دسته منبع استفاده شده است: 1. کتاب‌های فقهی فقیهان که بیانگر آرا و عقاید آن‌هاست؛ 2. تراجم نوشته شده از دوره [[طوسی، محمد بن حسن|شیخ طوسی]] تا عصر حاضر مانند [[أعيان الشيعة (12 جلدی)|أعيان الشيعة]] و نقباء البشر و [[الذريعة إلی تصانيف الشيعة|الذريعة]] و... که البته سهم أعیان الشيعة در این اثر بیش از سایر کتاب‌های تراجم است؛ 3. مقدمه کتاب‌های فقهی که شامل شرح‌حال فقیه مذکور در کتاب، کتابشناسی توصیفی اثر، و بیان خصوصیات کتاب فقه است؛ 4. رساله‌هایی که در مقدمات کتاب‌های فقهی به‌عنوان تاریخ فقه چاپ شده است مانند مقدمه [[الروضة البهية في شرح اللمعة الدمشقية (كلانتر)|الروضة البهیة]] [[موسوى کلانتر، سید محمد|سید محمد کلانتر]] یا مقدمه [[رياض المسائل في تحقيق الأحكام بالدلائل (ط - الحديثة)|رياض المسائل]] یا [[الفوائد الحائرية]] و...؛ 5. یادنامه‌ها و منشورات کنگره‌های گرامیداشت فقیهان مانند مجموعه آثار [[مفید، محمد بن محمد|شیخ مفید]]، [[انصاری، مرتضی بن محمدامین|شیخ انصاری]]، اردبیلی و خوانساری که در سال‌های اخیر برایشان کنگره برپا شده است؛ 6. مقاله‌هایی که در مجله‌هایی نظیر مجله فقه، فقه اهل‌بیت، کیهان، اندیشه و حوزه چاپ شده است؛ بخصوص مجله‌هایی که مقارن با تشکیل کنگره‌ها چاپ شده؛ 7. کتاب‌های تاریخ فقه که در نگارش مقدمه و همچنین از سبک نوشتاری آن‌ها در بیان مطالب استفاده شده است؛ مانند تاریخ ادوار فقه [[جناتی، محمدابراهیم|استاد جناتی]]، مقدمه [[موسوعة طبقات الفقهاء|طبقات الفقهاء]] [[سبحانی تبریزی، جعفر|استاد سبحانی]]، [[تاریخ فقه و فقها]]<nowiki/>ی استاد [[گرجی، ابوالقاسم|گرجی]] و...؛ 8. کتاب‌های تاریخ فقه محققان عرب معاصر مانند تاريخ التشريع الإسلامي اثر عبدالعظیم شرف‌الدین و...؛ 9. زندگینامه‌ها و شرح‌حال‌های مستقلی که از فقیهان و شخصیت‌های بزرگ شیعه به چاپ رسیده است مثل زندگانی و شخصیت [[انصاری، مرتضی بن محمدامین|شیخ مرتضی انصاری]]، شرح‌حال [[حائری یزدی، عبدالکریم|حاج شیخ عبدالکریم حائری]] و....<ref>ر.ک: درآمد کتاب، ص3-7</ref>

الف: پیدایش اخباری‌گری با بروز [[استرآبادی، محمدامین|محمدامین استرآبادی]] و تقسیم اخباریون به دو دسته تندرو و میانه‌رو. به‌جز [[استرآبادی، محمدامین|محمدامین استرآبادی]]، از شخصیت‌های اخباری می‌توان کسانی مانند میرزا محمد استرآبادی، [[بحرانی، یوسف بن احمد|محدث بحرانی]]، [[جزایری، نعمت‌الله|سید نعمت‌الله جزایری]]، [[حر عاملی، محمد بن حسن|شیخ حر عاملی]]، [[فیض کاشانی، محمد بن شاه‌مرتضی|ملا محسن فیض کاشانی]]، [[مجلسی، محمدتقی|محمدتقی]] و [[مجلسی، محمدباقر|محمدباقر مجلسی]]، شیخ سلیمان ماحوزی و سید بحرانی را نام برد.

ب: تداوم مکتب اصول و اجتهاد در اصفهان با ورود فقهای جبل عامل مانند [[محقق کرکی، علی بن حسین|محقق کرکی]] به اصفهان. از فقهای نامور و برجسته این دوره می‌توان مجلسی‌ها، [[شیخ بهایی، محمد بن حسین|شیخ بهایی]]، پدرش شیخ عبدالصمد عاملی، [[محقق خوانساری، حسین بن محمد|حاج‌آقا حسین]] و [[آقاجمال خوانساری، محمد بن حسین|آقا جمال خوانساری]]، محمدباقر سبزواری و [[میرداماد، محمدباقر بن محمد|محمدباقر میرداماد]] را نام برد. البته برخی، محققان این دوره را داخل در دوره هشتم دانسته‌اند.

دوره دوازدهم: تاریخ شکست اخباری‌گری با ظهور [[وحید بهبهانی، محمدباقر|وحید بهبهانی]] با بروز شاگردان بزرگ وی در کربلا. از جمله شاگردان [[وحید بهبهانی، محمدباقر|وحید بهبهانی]] می‌توان [[بحرالعلوم، محمدمهدی بن مرتضی|سید محمدمهدی بحرالعلوم]]، سید محمدجواد عاملی، [[طباطبایی کربلایی، علی بن محمدعلی|سید علی طباطبایی]] صاحب [[رياض المسائل في بيان الأحكام بالدلائل (ط - القدیمة)|ریاض المسائل]]، [[نراقی، مهدی بن ابی‌ذر|ملا مهدی نراقی]]، [[نراقی، احمد بن محمدمهدی|ملا احمد نراقی]]، [[مازندرانی حائری، محمد بن اسماعیل|ابوعلی حائری]] صاحب [[منتهی المقال في أحوال الرجال|منتهی المقال]]، [[شفتی بیدآبادی، محمدباقر|محمدباقر شفتی]]، [[میرزای قمی، ابوالقاسم بن محمدحسن|میرزای قمی]] صاحب [[قوانين الأصول (طبع قديم)|قوانین]]، شیخ اسدالله تستری، [[طباطبایی، محمد بن علی|سید محمد مجاهد]] صاحب [[المناهل|مناهل]] و [[مفاتيح الأصول|مفاتیح الاصول]] را نام برد.

<references/>