اصفهان در انقلاب

اصفهان در انقلاب
پدیدآوران	حنیف، محمد (نویسنده)
ناشر	موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره) و نشر عروج
مکان نشر	تهران
سال نشر	۱۳۸۱
تعداد جلد	5ج
کد کنگره	‏

اصفهان در انقلاب تألیف محمد حنیف؛ اثر حاضر مجموعه‌ای پنج جلدی است که حوادث و فراز و نشیب های شهر اصفهان را در خلال سال‌های 1340 تا 1358 مورد بررسی قرار داده است. تحقیق با استفاده از منابع شفاهی و منابع کتابخانه‌ای و اسناد انجام پذیرفته است.

ساختار

فصل بندی کلی هر جلد عمدتا به شرح زیر تدوین شده است:

فصل اول: اصفهان در آستانه ی دوره بحران (1340)؛ فصل دوم: اصفهان در وفات آیت الله العظمی بروجردی؛ فصل سوم: مرجعیت آیت‌الله العظمی خمینی؛ فصل چهارم: اصفهان و تصویب نامه ی انجمن‌های ایالتی و ولایتی؛ فصل پنجم: انقلاب سفید و رفراندوم ششم بهمن سال 1341؛ فصل ششم: بازتاب حادثه ی دوم فروردین 1342 قم در اصفهان؛ فصل هفتم: اصفهان در آستانه ی پانزدهم خرداد سال 42 ؛ فصل هشتم: اصفهان و حادثه ی پانزده خرداد 42؛ فصل نهم: مهاجرت علمای اصفهان به تهران؛ فصل دهم: انتخابات دوره ی بیست و یکم مجلی شورای ملی؛ فصل یازدهم: آزادی آیت‌الله خمینی؛ فصل دوازدهم: تبعید آیت‌الله خمینی؛ فصل سیزدهم: اولین کانون های فرهنگی - سیاسی نهضت اسلامی در اصفهان

معرفی تفصیلی

قرن بیستم را می‌توان قرن انقلاب‌های بزرگ خواند، قرنی که از نخستین سال ها و دهه‌هایش تا پایان، شاهد خیزش‌ها و قیام‌های کوچک و بزرگ ابناء بشر در جای جای کره خاکی بود. فصل مشترک بیشتر این خیزش ها، الگو پذیری از مکتب مارکسیسم و قرار گرفتن در قالب مبارزه طبقه‌ای علیه طبقه‌ی دیگر بود.

وقوع انقلاب اسلامی ایران در دهه‌های آخر قرن بیستم با ویژگی‌های منحصر به فرد، آشکارا مکتبی جدید برای انقلاب به بشریت عرضه کرد و واژه انقلاب را از انحصار یک مبارزه صرفا طبقاتی نجات داد. انقلاب اسلامی ایران فریاد اعتراض ملتی بزرگ بود علیه نظام، بی عدالتی، بی دینی، وابستگی، استبداد، استعمار و فریادی بود که همزمان از حلقوم میلیون ها انسان برکشیده می‌شد و خواب از ستمگران می‌ربود؛ انسان‌هایی که چنان صفی مرصوص بی هیچ واهمه‌ای راه عبور گلوله های آتشین را سد کرده بودند و در این صف، سیمای مصمم مردان و زنانی دیده می‌شد که نماینده‌ی همه ی طبقات شهری و روستایی بودند؛ و همه ی آن ها یک رهبر داشتند؛ امام خمینی. یک هدف داشتند، سرنگونی شاه و برآمدن جمهوری اسلامی.

دفتر تدوین تاریخ‌های محلی انقلاب اسلامی که از ابتدای سال 1377 در موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی پاگرفت تا مهم‌ترین دستاورد زندگی پربرکت امام (که همان انقلاب اسلامی باشد) را شناسایی و معرفی نماید. دفتر تدوین برای آنکه تصویری واقعی و کامل از این حادثه بزرگ به دست دهد بر آن شد تا جزئیات رخدادهای انقلاب را شهر به شهر و روستا به روستا بکاود و در دل تاریخ ثبت کند؛ این شیوه و روش تاریخ نگاری همان است که اصطلاحا «تاریخ محلی» نام گرفته و نمونه‌هایی از این دست، که در برگیرنده ی حوادث مناطق مختلف کشور در ادوار گوناگون تاریخند کمابیش در نزد محققان و مورخان شناخته شده است.

تفاوت اصلی و عمده ی این کتاب «تاریخ محلی» با کتاب «تاریخ عمومی» در این است که در اولی حوادث یک شهر یا منطقه محدود و کوچک با تمام جزئیات و ریزه کاری‌هایش مورد توجه مورخ قرار می‌گیرد، اما در دومی، غرض و هدف، پرداختن به تمام جزئیات نیست، بلکه شناسایی، معرفی و بحث پیرامون موارد اصلی و عمده ی آن دوره یا پدیده وجهه ی همت مورخ است.

روش تحقیق در این مجموعه، استفاده از منابع شفاهی (شناسایی افراد موثر و مطلع در شهرهای مورد تحقیق) و منابع کتابخانه‌ای و اسناد بوده است. شروع تحقیق از سال 1340 شمسی، یعنی درگذشت آیت‌الله العظمی سید حسین بروجردی است که سرفصل مهمی در شکل‌گیری جریان مبارزه به رهبری امام خمینی علیه نظام استبدادی پهلوی به شمار می رود. دقیقا از همین سال است که شاه احساس می کند مانع بزرگی از سرراهش برداشته شده و دیگر می‌تواند بی هراس از قم و نفوذ مرجعیت، دست به هر اقدامی بیازد و در همین سال است که تمام هم و غم دستگاه عریض و طویل سلطنت، بر انتقال مرجعیت به خارج از مرزهای ایران قرار می‌گیرد و مراجع داخلی مورد بی مهری و بی‌اعتنایی رژیم واقع می‌شوند، و باز از همین سال است که به تدریج مردی از قم ظهور می کند که دیدگان بهت زده ی شاه و حکومتش را خیره و خیره تر می سازد. پس مقطع زمانی تحقیق، تمامی حوادث و فراز و نشیب هایی را در برمی گیرد که ملت ایران و جهان در خلال سال های 1340 تا 1358 (رفراندوم عمومی و استقرار رسمی نظام جمهوری اسلامی) شاهد و ناظر آن بوده است.

منابع مقاله

کتابخانه تخصصی تاریخ اسلام و ایران