أصحاب الإجماع

أصحاب الإجماع
پرونده:NUR.....J1.jpg
پدیدآوران	شبیری زنجانی، سید موسی (نویسنده)
کد کنگره	‏

أصحاب الإجماع تألیف سید موسی شبیری زنجانی (متولد 1306ش)، این فهرست، مشتمل بر ترتیب اسناد و ترتیب اساس راوى و مروى عنه هر یک از اصحاب اجماع به طور مستقل است.

در مرحله اوّل، مؤلّف اسناد اصحاب اجماع را در 21 نفر و در سه طبقه فهرست و دسته بندى نموده است.

البته اصحاب اجماع، در اصل، شامل سه دسته شش نفره و در مجموع، هیجده نفرند؛ امّا در مورد حسن بن محبوب از طبقه سوم، اختلاف است. عدّه اى به جاى وى، حسن بن على بن فضّال و فضالة بن ایّوب را از اصحاب اجماع مى دانند و عدّه اى به جاى حسن بن على بن فضّال، عثمان بن عیسى را از اصحاب اجماع مى دانند. در همین مورد، در اختیار معرفة الرجال (ص 556، ش 1050) آمده است: «... و قال بعضهم مکان الحسن بن محبوب: الحسن بن على بن فضّال و فضالة بن أیوب، و قال بعضهم مکان ابن فضّال: عثمان بن عیسى».

به همین دلیل، مؤلّف اسناد روایات موارد اختلافى را هم مرتّب کرده و ارائه نموده است.

همچنین در طبقه اوّل اصحاب اجماع، از ابو بصیر اسدى نام برده شده و عدّه اى وى را ابو بصیر لیث مرادى دانسته اند. مؤلّف، در ذیل عنوان «ابو بصیر» در مرحله اوّل، اسناد ابو بصیر اسدى و پس از آن اسناد ابو بصیر لیث مرادى را فهرست نموده است. بر همین اساس، عدّه اى از اصحاب اجماع را به همراه موارد اختلافى 22 نفر دانسته اند.

فهرست اسامى اصحاب اجماع و طبقه آنها عبارت اند از:

طبقه اوّل: زُرارة بن اَعیَن، معروف به خربوذ، برید بن معاویة عجلى، ابو بصیر، فضیل بن یسار و محمّد بن مسلم؛

طبقه دوم: جُمَیل بن دُرّاج، عبد اللَّه بن مسکان، عبد اللَّه بن بکیر، حمّاد بن عیسى، حمّاد بن عثمان و ابان بن عثمان؛

طبقه سوم: ابن ابى عمیر، عبد اللَّه بن مغیره، احمد بن محمّد ابى نصر، یونس بن عبد الرحمان، صفوان بن یحیى، حسن بن محبوب، حسن بن على بن فضّال، فضالة بن ایّوب و عثمان بن عیسى.

مؤلّف، در مورد هر یک از اصحاب اجماع، در مرحله اوّلْ اسناد و طُرُق وى را بر اساس ترتیب الفبایى اسامى راویان و مروى عنه وى تنظیم نموده است. در این زمینه، عنوان هاى متعدّد در مورد هر راوى یا مروى عنه (شامل نام، نام با لقب، نام با کنیه و...) به همان صورت که در اسناد بوده است، در یک جا دسته بندى شده اند و به دنبال بیان هر طبقه، نام مصدر مورد مراجعه به همراه شماره جلد و صفحه آن، مشخّص شده است.

مؤلّف به منظور دستیابى به جمیع اسناد هر یک از اصحاب اجماع، به بسیارى از کتاب هاى تفسیرى - روایى، حدیثى و رجالى شیعه (که بعضى از آنها چاپ شده و بعضى خطّى اند) مراجعه نموده است.

در پایان، تفصیل اسناد هر راوى، فهرست اسامى مروى عنه او به همراه اسامى راویان موجود در آن طریق، فهرست شده اند. پس از آن، فهرست اسامى راویان وى ارائه شده اند.

شایان توجّه است که به دنبال بیان نام بسیارى از مروى عنه ها و راویان هر راوى، عناوین متّحد با هر راوى و مروى عنه که در اسناد و طُرُق مختلف وارد شده اند، با علامت مساوى (=) مشخّص شده اند که به شکل طبیعى توحید مختلفات و تمییز مشترکات را در بردارند.

نسخه دستنویس و عکس هاى آن، موجود است.

منابع مقاله

طلائیان، رسول، مأخذشناسی رجال شیعه، سازمان چاپ و نشر دارالحدیث، قم، چاپ اول، 1381ش-1423ق