الأمثال الکامنة فی القرآن الکریم: تفاوت میان نسخهها
(صفحهای تازه حاوی «{{جعبه اطلاعات کتاب | تصویر =NUR101256J1.jpg | عنوان = الأمثال الكامنة في القرآن الكريم | عنوانهای دیگر = | پدیدآورندگان | پدیدآوران = بجلی، حسین بن فضل (نويسنده) بواب، علی حسین (محقق) |زبان | زبان = عربی | کد کنگره = ب3الف8 84/4 BP | موضوع =قرآن - امثا...» ایجاد کرد) |
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۲۵: | خط ۲۵: | ||
| پیش از = | | پیش از = | ||
}} | }} | ||
'''الأمثال الكامنة في القرآن الكريم'''، از آثار مفسر و قرآنپژوه قرن سوم قمری، [[ابوعلی حسین بن فضل بجلی کوفی]] (درگذشته 282ق)، با تحقیق و مقدمه پژوهشگر معاصر، [[علی حسین بواب]]، ارتباط پنهان برخی از آیات قرآن کریم را با مثلهای رایج در زبان عربی آشکار میسازد. در این کتاب در مجموع، تعداد 61 ضربالمثل مطرح شده است که معادل قرآنی دارد<ref>ر.ک: مقدمه محقق، ص16</ref>. | '''الأمثال الكامنة في القرآن الكريم'''، از آثار مفسر و قرآنپژوه قرن سوم قمری، [[بجلی، حسین بن فضل|ابوعلی حسین بن فضل بجلی کوفی]] (درگذشته 282ق)، با تحقیق و مقدمه پژوهشگر معاصر، [[بواب، علی حسین|علی حسین بواب]]، ارتباط پنهان برخی از آیات قرآن کریم را با مثلهای رایج در زبان عربی آشکار میسازد. در این کتاب در مجموع، تعداد 61 ضربالمثل مطرح شده است که معادل قرآنی دارد<ref>ر.ک: مقدمه محقق، ص16</ref>. | ||
==نام کتاب== | ==نام کتاب== | ||
اسم این اثر به این نکته اشاره دارد که مثلها در قرآن به 2 گروه آشکار و پنهان تقسیم میشود: | اسم این اثر به این نکته اشاره دارد که مثلها در قرآن به 2 گروه آشکار و پنهان تقسیم میشود: | ||
# «الأمثال الظاهرة» (مثلهای عیان) که عبارت است از: مثلهایی که چیزی را به چیزی دیگر بهصورت دیدنی و محسوس تشبیه میکند تا تصور و ادراکش آسان شود؛ مانند: «مَثَلُهُمْ كمَثَلِ الَّذِي اسْتَوْقَدَ نَارًا فَلَمَّا أَضَاءَتْ مَا حَوْلَهُ ذَهَبَ اللَّهُ بِنُورِهِمْ وَ تَرَكهُمْ فِي ظُلُمَاتٍ لَا يبْصِرُونَ» (بقره: 17)<ref>ر.ک: همان، ص8</ref>، که منافقان را به «شعله بیفروغ»، تشبیه کرده است. | # «الأمثال الظاهرة» (مثلهای عیان) که عبارت است از: مثلهایی که چیزی را به چیزی دیگر بهصورت دیدنی و محسوس تشبیه میکند تا تصور و ادراکش آسان شود؛ مانند: «مَثَلُهُمْ كمَثَلِ الَّذِي اسْتَوْقَدَ نَارًا فَلَمَّا أَضَاءَتْ مَا حَوْلَهُ ذَهَبَ اللَّهُ بِنُورِهِمْ وَ تَرَكهُمْ فِي ظُلُمَاتٍ لَا يبْصِرُونَ» (بقره: 17)<ref>ر.ک: همان، ص8</ref>، که منافقان را به «شعله بیفروغ»، تشبیه کرده است. | ||
# «الأمثال الكامنة» (مثلهای نهان) که عبارت است از: ضربالمثلهای مشهوری که معنایش با برخی از آیات قرآنی موافق است؛ مانند مثل معروف «إنّ الحديد بالحديد يُفلَح» که معنایش با آیه «وَ جَزَاءُ سَيئَةٍ سَيئَةٌ مِثْلُهَا» سازگار است<ref>ر.ک: همان، ص9 و 35</ref>؛ یعنی: | # «الأمثال الكامنة» (مثلهای نهان) که عبارت است از: ضربالمثلهای مشهوری که معنایش با برخی از آیات قرآنی موافق است؛ مانند مثل معروف «إنّ الحديد بالحديد يُفلَح» که معنایش با آیه «وَ جَزَاءُ سَيئَةٍ سَيئَةٌ مِثْلُهَا» سازگار است<ref>ر.ک: همان، ص9 و 35</ref>؛ یعنی: «کلوخانداز را پاداش، سنگ است». | ||
==هدف و روش== | ==هدف و روش== | ||
* [[علی حسین بواب]]، با اشاره به تعدد مباحث و تألیفات قرآنی و همچنین فراوانی اهتمام اندیشوران به این مسائل، افزوده است: در این رساله، مباحث جالب و یگانهای مشاهده میشود که به قرآن کریم خدمت میکند و نویسنده میکوشد بین برخی از آیات قرآنی و سخنان و ضربالمثلهای عربی، پیوند برقرار کند<ref>ر.ک: همان، ص5</ref>. | * [[بواب، علی حسین|علی حسین بواب]]، با اشاره به تعدد مباحث و تألیفات قرآنی و همچنین فراوانی اهتمام اندیشوران به این مسائل، افزوده است: در این رساله، مباحث جالب و یگانهای مشاهده میشود که به قرآن کریم خدمت میکند و نویسنده میکوشد بین برخی از آیات قرآنی و سخنان و ضربالمثلهای عربی، پیوند برقرار کند<ref>ر.ک: همان، ص5</ref>. | ||
* محقق کتاب بعد از توضیحات کافی درباره نام نویسنده و نسخههای خطی اثر حاضر، تأکید کرده است: در موارد لازم به مستندسازی و پاورقینویسی پرداختم<ref>ر.ک: همان، ص17</ref>. | * محقق کتاب بعد از توضیحات کافی درباره نام نویسنده و نسخههای خطی اثر حاضر، تأکید کرده است: در موارد لازم به مستندسازی و پاورقینویسی پرداختم<ref>ر.ک: همان، ص17</ref>. | ||
| خط ۴۱: | خط ۴۱: | ||
==نمونه مباحث== | ==نمونه مباحث== | ||
* گفتم: آیا در کتاب خدا این ضربالمثل هست که «ليس الخبر كالمعاينة»؟ گفت: بله، سخن خدای متعال: در قصه حضرت ابراهیم(ع) که گفت: «قَالَ أَ وَ لَمْ تُؤْمِنْ قَالَ بَلَىٰ وَ لَٰكنْ لِيطْمَئِنَّ قَلْبِي» (بقره: 260)<ref>ر.ک: متن کتاب، ص28</ref>؛ یعنی: (((شنیدن کی بود مانند دیدن))). | * گفتم: آیا در کتاب خدا این ضربالمثل هست که «ليس الخبر كالمعاينة»؟ گفت: بله، سخن خدای متعال: در قصه حضرت ابراهیم(ع) که گفت: «قَالَ أَ وَ لَمْ تُؤْمِنْ قَالَ بَلَىٰ وَ لَٰكنْ لِيطْمَئِنَّ قَلْبِي» (بقره: 260)<ref>ر.ک: متن کتاب، ص28</ref>؛ یعنی: (((شنیدن کی بود مانند دیدن))). | ||
* گفتم: آیا در کتاب خدا این ضربالمثل هست که «ازرع تحصد»؟ گفت: بله، سخن خدای متعال: «يوْمَ تَجِدُ كلُّ نَفْسٍ مَا عَمِلَتْ مِنْ خَيرٍ مُحْضَرًا....» (آلعمران: 30)<ref>ر.ک: همان، ص30</ref>؛ یعنی: | * گفتم: آیا در کتاب خدا این ضربالمثل هست که «ازرع تحصد»؟ گفت: بله، سخن خدای متعال: «يوْمَ تَجِدُ كلُّ نَفْسٍ مَا عَمِلَتْ مِنْ خَيرٍ مُحْضَرًا....» (آلعمران: 30)<ref>ر.ک: همان، ص30</ref>؛ یعنی: «نابرده رنج، گنج میسر نمیشود». | ||
* گفتم: آیا در کتاب خدا این ضربالمثل هست که «للحيطان آذان»؟ گفت: بله، سخن خدای متعال: «... وَ فِيكمْ سَمَّاعُونَ لَهُمْ...» (توبه: 47)<ref>ر.ک: همان، ص38</ref>؛ یعنی: | * گفتم: آیا در کتاب خدا این ضربالمثل هست که «للحيطان آذان»؟ گفت: بله، سخن خدای متعال: «... وَ فِيكمْ سَمَّاعُونَ لَهُمْ...» (توبه: 47)<ref>ر.ک: همان، ص38</ref>؛ یعنی: «دیوار موش دارد و موش هم گوش دارد». | ||
* «المُحسِنُ مُعانٌ» و سخن خدای متعال: «إِنَّ اللَّهَ مَعَ الَّذِينَ اتَّقَوْا وَ الَّذِينَ هُمْ مُحْسِنُونَ» (نحل: 128)<ref>ر.ک: همان، ص48</ref>؛ یعنی: | * «المُحسِنُ مُعانٌ» و سخن خدای متعال: «إِنَّ اللَّهَ مَعَ الَّذِينَ اتَّقَوْا وَ الَّذِينَ هُمْ مُحْسِنُونَ» (نحل: 128)<ref>ر.ک: همان، ص48</ref>؛ یعنی: «تو نیکی میکن و در دجله انداز که ایزد در بیابانت دهد باز». | ||
==پانویس== | ==پانویس== | ||
نسخهٔ ۲۱ ژانویهٔ ۲۰۲۴، ساعت ۱۶:۰۶
| الأمثال الكامنة في القرآن الكريم | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | بجلی، حسین بن فضل (نويسنده) بواب، علی حسین (محقق) |
| ناشر | مکتبة التوبة |
| مکان نشر | عربستان - ریاض |
| سال نشر | 1412ق - 1992م |
| چاپ | 1 |
| موضوع | قرآن - امثال |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | ب3الف8 84/4 BP |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
الأمثال الكامنة في القرآن الكريم، از آثار مفسر و قرآنپژوه قرن سوم قمری، ابوعلی حسین بن فضل بجلی کوفی (درگذشته 282ق)، با تحقیق و مقدمه پژوهشگر معاصر، علی حسین بواب، ارتباط پنهان برخی از آیات قرآن کریم را با مثلهای رایج در زبان عربی آشکار میسازد. در این کتاب در مجموع، تعداد 61 ضربالمثل مطرح شده است که معادل قرآنی دارد[۱].
نام کتاب
اسم این اثر به این نکته اشاره دارد که مثلها در قرآن به 2 گروه آشکار و پنهان تقسیم میشود:
- «الأمثال الظاهرة» (مثلهای عیان) که عبارت است از: مثلهایی که چیزی را به چیزی دیگر بهصورت دیدنی و محسوس تشبیه میکند تا تصور و ادراکش آسان شود؛ مانند: «مَثَلُهُمْ كمَثَلِ الَّذِي اسْتَوْقَدَ نَارًا فَلَمَّا أَضَاءَتْ مَا حَوْلَهُ ذَهَبَ اللَّهُ بِنُورِهِمْ وَ تَرَكهُمْ فِي ظُلُمَاتٍ لَا يبْصِرُونَ» (بقره: 17)[۲]، که منافقان را به «شعله بیفروغ»، تشبیه کرده است.
- «الأمثال الكامنة» (مثلهای نهان) که عبارت است از: ضربالمثلهای مشهوری که معنایش با برخی از آیات قرآنی موافق است؛ مانند مثل معروف «إنّ الحديد بالحديد يُفلَح» که معنایش با آیه «وَ جَزَاءُ سَيئَةٍ سَيئَةٌ مِثْلُهَا» سازگار است[۳]؛ یعنی: «کلوخانداز را پاداش، سنگ است».
هدف و روش
- علی حسین بواب، با اشاره به تعدد مباحث و تألیفات قرآنی و همچنین فراوانی اهتمام اندیشوران به این مسائل، افزوده است: در این رساله، مباحث جالب و یگانهای مشاهده میشود که به قرآن کریم خدمت میکند و نویسنده میکوشد بین برخی از آیات قرآنی و سخنان و ضربالمثلهای عربی، پیوند برقرار کند[۴].
- محقق کتاب بعد از توضیحات کافی درباره نام نویسنده و نسخههای خطی اثر حاضر، تأکید کرده است: در موارد لازم به مستندسازی و پاورقینویسی پرداختم[۵].
ساختار و محتوا
این اثر مختصر، دارای 61 ضربالمثل همراه با آیات هممعنا است و نخست 36 ضربالمثل بهصورت پرسش و پاسخ آمده است و بعد از آن، 25 ضربالمثل دیگر (ملحقات) که پرسش و توضیحی ندارد و بهشکل «ضربالمثل + آیه» ذکر شده است.
نمونه مباحث
- گفتم: آیا در کتاب خدا این ضربالمثل هست که «ليس الخبر كالمعاينة»؟ گفت: بله، سخن خدای متعال: در قصه حضرت ابراهیم(ع) که گفت: «قَالَ أَ وَ لَمْ تُؤْمِنْ قَالَ بَلَىٰ وَ لَٰكنْ لِيطْمَئِنَّ قَلْبِي» (بقره: 260)[۶]؛ یعنی: (((شنیدن کی بود مانند دیدن))).
- گفتم: آیا در کتاب خدا این ضربالمثل هست که «ازرع تحصد»؟ گفت: بله، سخن خدای متعال: «يوْمَ تَجِدُ كلُّ نَفْسٍ مَا عَمِلَتْ مِنْ خَيرٍ مُحْضَرًا....» (آلعمران: 30)[۷]؛ یعنی: «نابرده رنج، گنج میسر نمیشود».
- گفتم: آیا در کتاب خدا این ضربالمثل هست که «للحيطان آذان»؟ گفت: بله، سخن خدای متعال: «... وَ فِيكمْ سَمَّاعُونَ لَهُمْ...» (توبه: 47)[۸]؛ یعنی: «دیوار موش دارد و موش هم گوش دارد».
- «المُحسِنُ مُعانٌ» و سخن خدای متعال: «إِنَّ اللَّهَ مَعَ الَّذِينَ اتَّقَوْا وَ الَّذِينَ هُمْ مُحْسِنُونَ» (نحل: 128)[۹]؛ یعنی: «تو نیکی میکن و در دجله انداز که ایزد در بیابانت دهد باز».
پانویس
منابع مقاله
مقدمه و متن کتاب.