۱۰۶٬۹۰۵
ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) جز (Hbaghizadeh صفحهٔ احمد بیجان را بدون برجای‌گذاشتن تغییرمسیر به بیجان، احمد منتقل کرد) |
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۴۳: | خط ۴۳: | ||
}} | }} | ||
''' اَحْمَدْ بیجان '''(د بعد از ۸۷۰ق/ ۱۴۶۶م)، دانشمند، متصوف و نویسندۀ ترک. | ''' اَحْمَدْ بیجان '''(د بعد از ۸۷۰ق/ ۱۴۶۶م)، دانشمند، متصوف و نویسندۀ ترک. | ||
==پدر== | ==پدر== | ||
پدرش صالح یازیجی (کاتب) بود و اینکه برخی مآخذ نام پدر او را اصلاح‌الدین ذکر کرده‌اند، صحیح نیست. | پدرش صالح یازیجی (کاتب) بود و اینکه برخی مآخذ نام پدر او را اصلاح‌الدین ذکر کرده‌اند، صحیح نیست. | ||
==ولادت، زادگاه== | ==ولادت، زادگاه== | ||
| خط ۵۴: | خط ۵۲: | ||
سال ولادت احمد معلوم نیست و از اینکه خود در انوار العاشقین گفته است که «حق تعالی احمد مسکین را در کنار دریا در شهر غازیان در گلیبولی آفرید»، چنین برمی‌آید که زادگاه او گلیبولی بوده است. | سال ولادت احمد معلوم نیست و از اینکه خود در انوار العاشقین گفته است که «حق تعالی احمد مسکین را در کنار دریا در شهر غازیان در گلیبولی آفرید»، چنین برمی‌آید که زادگاه او گلیبولی بوده است. | ||
==برادر، پدر== | |||
برادر او محمد افندی، معروف به بازیجی‌زاده و مؤلف محمدیه از مشایخ زمان سلطان مراد دوم (حک ۸۲۴-۸۵۵ق/ ۱۴۲۱-۱۴۵۱م) بود و ازاین‌رو احمد بیجان به «برادر شیخ محمد» نیز مشهور است، ولی او را غالباً یازیجی‌زاده، یازیجی اوغلی و گاه ابن الکاتب احمد می‌خوانند. | |||
پدرش به کاتبی اشتغال داشته است و اثری منظوم در حدود ۵ هزار بیت در نجوم با عنوان شمسیه ساخته بود که در ۸۱۱ق/ ۱۴۰۸م آن را به پایان رسانده، و به اسکندر بن حاجی پاشا از خاندان دولت خان که در آنکارا می‌زیست، تقدیم کرده بود. | پدرش به کاتبی اشتغال داشته است و اثری منظوم در حدود ۵ هزار بیت در نجوم با عنوان شمسیه ساخته بود که در ۸۱۱ق/ ۱۴۰۸م آن را به پایان رسانده، و به اسکندر بن حاجی پاشا از خاندان دولت خان که در آنکارا می‌زیست، تقدیم کرده بود. | ||
==طریقۀ بیرامیه== | ==طریقۀ بیرامیه== | ||
احمد با پدر و برادر خود محمد از معلقره یا از قاضی کوی که از توابع معلقره بود، به گلیبولی آمدند و در آن شهر ساکن شدند. | احمد با پدر و برادر خود محمد از معلقره یا از قاضی کوی که از توابع معلقره بود، به گلیبولی آمدند و در آن شهر ساکن شدند. | ||
ظاهراً هنگامی که حاجی بایرام‌ولی مؤسس طریقۀ بیرامیه از ادرنه بازمی‌گشت، محمد یازیجی‌زاده و برادرش احمد با او دیدار کردند و به طریقۀ او پیوستند. | ظاهراً هنگامی که حاجی بایرام‌ولی مؤسس طریقۀ بیرامیه از ادرنه بازمی‌گشت، محمد یازیجی‌زاده و برادرش احمد با او دیدار کردند و به طریقۀ او پیوستند. | ||
| خط ۷۴: | خط ۷۲: | ||
==پرداختن به جنگ== | ==پرداختن به جنگ== | ||
از عبارت | از عبارت [[انوار العاشقین]] که می‌نویسد «الحمدلله که در گلیبولی با کفار جهاد کردیم و غزاها کردیم، گاه کافران بر ما چیره شدند و گاه ما بر کافران تاختیم»، برمی‌آید که احمد به جنگ نیز می‌پرداخته است. | ||
| خط ۸۰: | خط ۷۸: | ||
تاریخ وفات احمد به درستی معلوم نیست. برخی منابع درگذشت او را ۸۶۰ق/ ۱۴۵۶م نوشته‌اند، ولی اگر تاریخ ترجمۀ شمسیۀ پدرش را که احمد در سال ۸۷۰ق/ ۱۴۶۶م به نثر درآورده است، صحیح تلقی کنیم، وی در این تاریخ یا اندکی بعد از آن درگذشته است. | تاریخ وفات احمد به درستی معلوم نیست. برخی منابع درگذشت او را ۸۶۰ق/ ۱۴۵۶م نوشته‌اند، ولی اگر تاریخ ترجمۀ شمسیۀ پدرش را که احمد در سال ۸۷۰ق/ ۱۴۶۶م به نثر درآورده است، صحیح تلقی کنیم، وی در این تاریخ یا اندکی بعد از آن درگذشته است. | ||
علاوه بر این، بنابر بعضی از نسخه‌های کتاب المنتهی، احمد بیجان در ۸۷۰ق در این تألیف خود تجدیدنظر کرده است. | علاوه بر این، بنابر بعضی از نسخه‌های کتاب المنتهی، احمد بیجان در ۸۷۰ق در این تألیف خود تجدیدنظر کرده است. | ||
محل درگذشت او در همۀ منابع گلیبولی ذکر شده است. | محل درگذشت او در همۀ منابع گلیبولی ذکر شده است. | ||
آرامگاه او قبلاً به نام گورستان یازیجی اوغلی خوانده می‌شد که اکنون در آن محل پارکی به همین نام ساخته شده است. | آرامگاه او قبلاً به نام گورستان یازیجی اوغلی خوانده می‌شد که اکنون در آن محل پارکی به همین نام ساخته شده است. | ||
تنها اولیا چلبی در جایی نوشته است که احمد بیجان در محلۀ «قورویاغلر» در شهر صوفیه مقیم بوده، قبرش هم در کنار جامع محمودپاشا در صوفیه واقع است. در صوفیه تفرجگاهی به نام «احمد بیجان مسیره‌سی» وجود داشته که در آن هنگام خانقاهی آباد نیز در آن بوده است و اکنون تنها باغ‌های آن بر جای مانده است، اما همو در جای دیگر نوشته است که احمد در کنار برادرش آرمیده است، مزار احمد بیجان در ۱۵ قدمی آرامگاه برادرش، محمد یازیجی اوغلی واقع است. کمی پایین‌تر از مزار، بر سر راه استانبول، چشمۀ یازیجی اوغلی قرار دارد که دارای دو کتیبه، یکی تاریخ ۸۰۷ق را دارد و دیگری مربوط به دوره‌های بعد است. | تنها اولیا چلبی در جایی نوشته است که احمد بیجان در محلۀ «قورویاغلر» در شهر صوفیه مقیم بوده، قبرش هم در کنار جامع محمودپاشا در صوفیه واقع است. در صوفیه تفرجگاهی به نام «احمد بیجان مسیره‌سی» وجود داشته که در آن هنگام خانقاهی آباد نیز در آن بوده است و اکنون تنها باغ‌های آن بر جای مانده است، اما همو در جای دیگر نوشته است که احمد در کنار برادرش آرمیده است، مزار احمد بیجان در ۱۵ قدمی آرامگاه برادرش، محمد یازیجی اوغلی واقع است. کمی پایین‌تر از مزار، بر سر راه استانبول، چشمۀ یازیجی اوغلی قرار دارد که دارای دو کتیبه، یکی تاریخ ۸۰۷ق را دارد و دیگری مربوط به دوره‌های بعد است. | ||
==آثار== | ==آثار== | ||
１. انوارالعاشقین، | １.انوارالعاشقین، | ||
این کتاب مفصل‌ترین و مهم‌ترین تألیف احمد بیجان است که ترجمه‌ای است آزاد از کتاب عربی برادرش محمد، با عنوان مغارب الزمان لغروب الاشیاء فی العین و العیان، در موضوعات مهم عرفانی که محمد خود از احمد خواسته است که آن را به ترکی ترجمه کند. | این کتاب مفصل‌ترین و مهم‌ترین تألیف احمد بیجان است که ترجمه‌ای است آزاد از کتاب عربی برادرش محمد، با عنوان مغارب الزمان لغروب الاشیاء فی العین و العیان، در موضوعات مهم عرفانی که محمد خود از احمد خواسته است که آن را به ترکی ترجمه کند. | ||
| خط ۹۴: | خط ۹۶: | ||
ترجمۀ این کتاب در ۸۵۰ق در گلیبولی آغاز شده، در محرم ۸۵۵ به پایان رسیده، و بارها چاپ شده است. | ترجمۀ این کتاب در ۸۵۰ق در گلیبولی آغاز شده، در محرم ۸۵۵ به پایان رسیده، و بارها چاپ شده است. | ||
２. عجائب المخلوقات. | ２.عجائب المخلوقات. | ||
این کتاب خلاصه‌ای از کتابی است به همین نام از زکریا بن محمد قزوینی (د ۶۸۲ق/ ۱۲۸۳م)، دربارۀ گیتی‌شناسی، نجوم، جغرافیا و... که با ترجمه‌ای آزاد به ترکی درآمده است. | این کتاب خلاصه‌ای از کتابی است به همین نام از زکریا بن محمد قزوینی (د ۶۸۲ق/ ۱۲۸۳م)، دربارۀ گیتی‌شناسی، نجوم، جغرافیا و... که با ترجمه‌ای آزاد به ترکی درآمده است. | ||
این کتاب در ۱۸۸۸م در قازان به طبع رسیده است. | این کتاب در ۱۸۸۸م در قازان به طبع رسیده است. | ||
３. درّ مکنون، کتابی است در ۱۸ باب در موضوعات گوناگون دربارۀ عجایب آسمان‌ها، ملائکه، عرش، اقلیم‌ها، کوه‌ها، دریاها، شهرها، مساجد، گیاهان و میوه‌ها، تخت سلیمان، دیدار سلیمان و بلقیس، سیمرغ و عنقا، علامات آخرالزمان و موضوعات دیگری از این قبیل. | ３.درّ مکنون، کتابی است در ۱۸ باب در موضوعات گوناگون دربارۀ عجایب آسمان‌ها، ملائکه، عرش، اقلیم‌ها، کوه‌ها، دریاها، شهرها، مساجد، گیاهان و میوه‌ها، تخت سلیمان، دیدار سلیمان و بلقیس، سیمرغ و عنقا، علامات آخرالزمان و موضوعات دیگری از این قبیل. | ||
４. المنتهی علی الفصوص، | ４.المنتهی علی الفصوص، | ||
که به‌اختصار منتهی نامیده می‌شود، ترجمۀ شرح محمد یازیجی اوغلی بر شرح مؤید جندی است، بر | که به‌اختصار منتهی نامیده می‌شود، ترجمۀ شرح محمد یازیجی اوغلی بر شرح مؤید جندی است، بر | ||