النهاية في مجرد الفقه و الفتاوی: تفاوت میان نسخه‌ها

| چاپ =2

| تعداد جلد =1

| کد پدیدآور =

| پس از =

| پیش از =

}}

'''النهاية في مجرد الفقه و الفتاوی''' تألیف [[طوسی، محمد بن حسن|ابوجعفر محمد بن حسن بن على بن حسن طوسى]]، معروف به شيخ الطائفة، [[طوسی، محمد بن حسن|شيخ طوسى]] (م 460 ق).

با توجه به اين كه مؤلف تفصيل مباحثى از كتاب را به [[تهذيب الأحكام]] ارجاع داده است و كتاب [[تهذيب الأحكام]] نيز بين سال‌هاى 412 تا 415 تأليف شده است بنابراین النهاية پس از اين تاريخ تأليف شده است. (ج 501/1، ج 271/3 النهاية و نكتها).

با توجه به مطالب فوق كتاب بين سال‌هاى 415ق تا 435ق تأليف شده و به همين علت در ساير كتاب‌هاى مؤلف مثل [[الجمل و العقود في العبادات|الجمل و العقود]]، [[الخلاف]]، المبسوط، الإيجاز في الفرائض، و الاقتصاد مباحثى را به آن ارجاع داده است. ([[الذريعة إلی تصانيف الشيعة|الذريعة]]486/2، 269).

در سال 1373ق در چاپخانۀ دانشگاه بصورت مستقل و سپس در بيروت با مقدمه‌اى از [[آقا بزرگ تهرانى]] صاحب [[الذريعة إلی تصانيف الشيعة|الذريعة]]چاپ شده است.

# نسخه‌هايى كه در چاپ كتاب موجود استفاده شده، با اين تفاوت كه نسخه‌اى كه متعلّق به دكتر مهدوى بوده و به خط ابوالفرج مسعود است و در سال 546 نوشته شده است، اين نسخه به عنوان نسخۀ اصلى عنوان شده است. در حالى كه در مقدمۀ ناشر، ناشر كتاب موجود، نسخۀ اصلى را نسخه‌اى كه متعلّق به استاد دانش‌پژوه بوده ذكر نموده و نسخۀ دكتر مهدوى را يكى از 5 نسخه دانسته است. (مقدمۀ ناشر صفحۀ /186ج 1، نكت النهاية، [[الذريعة إلی تصانيف الشيعة|الذريعة]]404/24).

# قديمى‌ترين نسخه‌اى كه در كتابخانۀ آیت‌الله نجفى مرعشى است، مربوط به سال 507ق مى‌باشد.

# نسخۀ كتابخانۀ آستان قدس رضوى، مربوط به سال 985 ق.

# نسخۀ شيخ هادى کاشف‌الغطاء، مربوط به سال 1060 ق.

# نسخۀ قاسم محيى‌الدين، در نجف به خط عاشور بن حسن، مربوط به سال 1084 ق.

==نُسخ مورد اعتماد==

# المغني في شرح النهاية الطوسيّة، تأليف شيخ قطب‌الدين راوندى (ذ110/14/، 296/21)،

در كتاب [[الذريعة إلی تصانيف الشيعة|الذريعة]] از كتاب «النهاية» تعبير به «نهاية الإحكام» شده كه به نظر صحيح نيست و «نهاية الإحكام» تأليف [[علامه حلی، حسن بن یوسف|علامۀ حلى]] مى‌باشد. (ذ110/14/).

* قد روى عن أبي‌الحسن الثالثعليه‌السلام

* الأول أحوط و أكثر في الروايات

* على ما روى في بعض الأخبار

* فإن ذلك مكروه على ما جاءت به الأخبار

==گفتار بزرگان==

در جاى ديگر از [[أعيان الشيعة (12 جلدی)|أعيان الشيعة]]: النهاية في مجرد الفقه و الفتوى من أعظم آثاره و أجل كتب الفقه و متون الأخبار. ([[أعيان الشيعة (12 جلدی)|أعيان الشيعة]] 160/9، 169، [[الذريعة إلی تصانيف الشيعة|الذريعة]]403/24).

شرح حال [[طوسی، محمد بن حسن|شيخ طوسى]] به قلم [[آقا بزرگ تهرانى]]: النهاية في مجرد الفقه و الفتوى من أعظم آثاره و أجل كتب الفقه و متون الأخبار، و قد كان هذا الكتاب بين الفقهاء من لدن عصر مصنّفه إلى زمان المحقق الحلّي كالشرائع بعد مؤلّفها، فكان بحثهم و تدريسهم فيه، و شروحهم عليه. (مقدمۀ كتاب النهاية و نكتها صفحۀ 39 و 40).