اختسان‌ دهلوی، محمد بن ‌صدر: تفاوت میان نسخه‌ها

هیچ تغییری در اندازه به وجود نیامده‌ است. ،  ۱۹ ژانویه
جز
جایگزینی متن - 'مولف' به 'مؤلف'
بدون خلاصۀ ویرایش
جز (جایگزینی متن - 'مولف' به 'مؤلف')
خط ۷۴: خط ۷۴:
او این‌ اثر را به‌ سلطان‌ محمد بن‌ تغلق‌ تقدیم‌ کرد. کتاب‌ با ستایش‌ غیاث‌الدین‌ تغلق‌ و محمد تغلق‌ آغاز مى‌شود و با سپاس‌ از یاری‌های محمد به‌ شاعر، پایان‌ مى‌یابد.  
او این‌ اثر را به‌ سلطان‌ محمد بن‌ تغلق‌ تقدیم‌ کرد. کتاب‌ با ستایش‌ غیاث‌الدین‌ تغلق‌ و محمد تغلق‌ آغاز مى‌شود و با سپاس‌ از یاری‌های محمد به‌ شاعر، پایان‌ مى‌یابد.  
بساتین‌ دارای 15 حکایت‌ متداخل‌ به‌ سبک‌ کلیله‌ و دمنه‌ و مرزبان‌نامه‌ است‌ و در اغلب‌ حکایت‌های آن‌ رویدادهایى‌ چون‌ بلبل‌ شدن‌ عاشق‌ و گل‌ شدن‌ معشوق‌، یا حلول‌ روح‌ در کالبد دیگری چون‌ طوطى‌ و جز آن‌ دیده‌ مى‌شود.  
بساتین‌ دارای 15 حکایت‌ متداخل‌ به‌ سبک‌ کلیله‌ و دمنه‌ و مرزبان‌نامه‌ است‌ و در اغلب‌ حکایت‌های آن‌ رویدادهایى‌ چون‌ بلبل‌ شدن‌ عاشق‌ و گل‌ شدن‌ معشوق‌، یا حلول‌ روح‌ در کالبد دیگری چون‌ طوطى‌ و جز آن‌ دیده‌ مى‌شود.  
نویسنده‌ در خلال‌ این‌ داستان‌ها به‌ بیان‌ مسائل‌ سیاسى‌ و امور کشورداری پرداخته‌ است‌. مهم‌ترین‌ بخش‌ این‌ اثر مقدمه مفصل‌ آن‌ است‌ که‌ آگاهی‌هایى‌ درباره مولف‌ و نیز وقایع‌ دوره غیاث‌الدین‌ تغلق‌، به‌ویژه‌ لشکرکشى‌ وی به‌ بنگال‌ و تیروت‌ و نیز رویدادهای دوره محمدشاه‌ به‌دست‌ مى‌دهد.  
نویسنده‌ در خلال‌ این‌ داستان‌ها به‌ بیان‌ مسائل‌ سیاسى‌ و امور کشورداری پرداخته‌ است‌. مهم‌ترین‌ بخش‌ این‌ اثر مقدمه مفصل‌ آن‌ است‌ که‌ آگاهی‌هایى‌ درباره مؤلف‌ و نیز وقایع‌ دوره غیاث‌الدین‌ تغلق‌، به‌ویژه‌ لشکرکشى‌ وی به‌ بنگال‌ و تیروت‌ و نیز رویدادهای دوره محمدشاه‌ به‌دست‌ مى‌دهد.  
به‌سبب‌ اهمیتى‌ که‌ این‌ مقدمه‌ از نظر تاریخى‌ دارد، آن‌را مکمل‌ تاریخ‌ فیروزشاهى‌ تألیف‌ برنى‌ دانسته‌اند. در مقدمه آن‌، نظریات‌ اصلاح‌ طلبانه محمدشاه‌ نیز آمده‌ است‌. از آنجا که‌ مقدمه بساتین‌ الانس‌ اطلاعات‌ فراوانى‌ از دوران‌ سلطنت‌ تغلق‌ به‌دست‌ مى‌دهد، آن‌ را تاریخ‌ تغلق‌ شاه‌ نیز نامیده‌اند.
به‌سبب‌ اهمیتى‌ که‌ این‌ مقدمه‌ از نظر تاریخى‌ دارد، آن‌را مکمل‌ تاریخ‌ فیروزشاهى‌ تألیف‌ برنى‌ دانسته‌اند. در مقدمه آن‌، نظریات‌ اصلاح‌ طلبانه محمدشاه‌ نیز آمده‌ است‌. از آنجا که‌ مقدمه بساتین‌ الانس‌ اطلاعات‌ فراوانى‌ از دوران‌ سلطنت‌ تغلق‌ به‌دست‌ مى‌دهد، آن‌ را تاریخ‌ تغلق‌ شاه‌ نیز نامیده‌اند.
مولف‌ در مقدمه‌ تمایل‌ خویش‌ را به‌ تألیف‌ کتابى‌ درباره پیروزی‌های سلطان‌ بیان‌ داشته‌ است‌، اما اشتغالات‌ حرفه‌ای و التزام‌ در رکاب‌ سلطان‌ را مانع‌ از آن‌ دانسته‌، و افزوده‌ است‌ که‌ سلطان‌ نیز به‌ وی اجازه چنین‌ تألیف‌ عظیمى‌ را نمى‌دهد.
مؤلف‌ در مقدمه‌ تمایل‌ خویش‌ را به‌ تألیف‌ کتابى‌ درباره پیروزی‌های سلطان‌ بیان‌ داشته‌ است‌، اما اشتغالات‌ حرفه‌ای و التزام‌ در رکاب‌ سلطان‌ را مانع‌ از آن‌ دانسته‌، و افزوده‌ است‌ که‌ سلطان‌ نیز به‌ وی اجازه چنین‌ تألیف‌ عظیمى‌ را نمى‌دهد.
اختسان‌ در این‌ کتاب‌ که‌ از آثار نادر ادبى‌ به‌ زبان‌ فارسى‌ پیش‌ از دوره گورکانیان‌ است‌، نه‌تنها به‌ وقایع‌ تاریخى‌، که‌ به‌ بیان‌ نکات‌ فرهنگى‌ و آداب‌ و رسوم‌ زمان‌ خویش‌ نیز پرداخته‌ است‌ و در آن‌ اشاراتى‌ به‌ نقاشى‌، چهره‌پردازی، موسیقى‌ و آلات‌ آن‌، چوگان‌ و شطرنج‌، نیز اعیاد و آیین‌های مربوط به‌ آن‌ها، مراسم‌ روز عاشورا، آداب‌ و رسوم‌ مختلف‌ و جز آن‌ به‌چشم‌ مى‌خورد.
اختسان‌ در این‌ کتاب‌ که‌ از آثار نادر ادبى‌ به‌ زبان‌ فارسى‌ پیش‌ از دوره گورکانیان‌ است‌، نه‌تنها به‌ وقایع‌ تاریخى‌، که‌ به‌ بیان‌ نکات‌ فرهنگى‌ و آداب‌ و رسوم‌ زمان‌ خویش‌ نیز پرداخته‌ است‌ و در آن‌ اشاراتى‌ به‌ نقاشى‌، چهره‌پردازی، موسیقى‌ و آلات‌ آن‌، چوگان‌ و شطرنج‌، نیز اعیاد و آیین‌های مربوط به‌ آن‌ها، مراسم‌ روز عاشورا، آداب‌ و رسوم‌ مختلف‌ و جز آن‌ به‌چشم‌ مى‌خورد.


از این‌ کتاب‌ نسخه‌هایى‌ در موزه بریتانیا به‌ شماره 7717، در کتابخانه تکلو اوغلوی ترکیه‌ به‌شماره 3968 و در آکادمى‌ علوم‌ لنین‌گراد به‌شماره 997ب‌ موجود است‌.  
از این‌ کتاب‌ نسخه‌هایى‌ در موزه بریتانیا به‌ شماره 7717، در کتابخانه تکلو اوغلوی ترکیه‌ به‌شماره 3968 و در آکادمى‌ علوم‌ لنین‌گراد به‌شماره 997ب‌ موجود است‌.  
بساتین‌ الانس‌ توسط شیخ‌ فخرالدین‌ ابن‌ نشاطى‌ در 1066ق‌/ 1655م‌ به‌ زبان‌ اردوی دکنى‌ ترجمه‌، و به‌ نظم‌ کشیده‌ شده‌، و [[هندوشاه استرآبادی، محمدقاسم]] مولف‌ [[تاریخ فرشته از آغاز تا بابر]] نیز آن‌را خلاصه‌ کرده‌ است‌.
بساتین‌ الانس‌ توسط شیخ‌ فخرالدین‌ ابن‌ نشاطى‌ در 1066ق‌/ 1655م‌ به‌ زبان‌ اردوی دکنى‌ ترجمه‌، و به‌ نظم‌ کشیده‌ شده‌، و [[هندوشاه استرآبادی، محمدقاسم]] مؤلف‌ [[تاریخ فرشته از آغاز تا بابر]] نیز آن‌را خلاصه‌ کرده‌ است‌.
<ref>احمد، نذیر ، ‌ج7، ص168-167</ref>.
<ref>احمد، نذیر ، ‌ج7، ص168-167</ref>.
‌  
‌