ذبيحى يزدى، اسماعيل

ذبيحى‌يزدى، اسماعيل

ملا اسماعیل ذبیحی (ذبیح) یزدی (متوفی 1160ق)، از شاعران اواخر سده یازدهم، از معاصران میرزا محمدطاهر (صاحب تذکره نصرآبادی) و صاحب مثنوی «نرگسدان».

نام

ملا اسماعیل ذبیحی (یا ذبیح) یزدی، از شاعران اواخر سده یازدهم، از معاصران میرزا محمدطاهر صاحب تذکره نصرآبادی است که به قول او «منزوی وادی گمنامی و عزلت» بود. وی نام او را ذبیح آورده است، ولی در جنگ ذی‌قیمتی از مثنوی‌های گوناگون قدیم و جدید که به سال 1170ق، فراهم آمده، نامش اسماعیل ذبیحی ذکر شده است. خود شاعر نیز در اشعار خویش، گاه تخلص خود را ذبیح و گاه، ذبیحی آورده است.

وفات

وی در سال 1160ق، در یزد وفات یافت و در صفه قبلی میدان شاه قدیم، جنب عباسیه مدفون شد.

آثار

غیر از دو غزل و یک تغزل و دو ماده تاریخ و یک رباعی که نصرآبادی از او نقل کرده، دو مثنوی به نام «نرگسدان» و «هدية الأحباب» در جنگ مذکور از او داریم که شرح آنها، چنین است: مثنوی نرگسدان به بحر هزج مسدس مقصور یا محذوف است، متجاوز از 650 بیت در ذکر داستان نرگس‌بانو، مادر امام دوازدهم شیعیان اثناعشری که شروع می‌شود با حکایت برگزیده شدن بشر بن سلیمان انصاری از طرف امام دهم و مأمور گردیدنش به خریدن کنیزی رومی از نخاسی به نام عمر در بغداد.

«هدية الأحباب» نیز مثنوی کوتاهی است که در بحر رمل مثمن مقصور نظم شده و شاعر در آن، به یاران همنشین که از او دور مانده بودند، خطاب نموده است.

زبان ذبیحی چه در این دو مثنوی و چه در غزل‌ها و دیگر شعرهایش، روان و شعرش خالی از عیب است و از غزل او با ردیف «فرنگی»، شوخ چشمی‌اش در سخنوری دریافت می‌شود و به قول نصرآبادی: شعرش بی‌نمکی نیست.

ممدوحان

وی نخست مدح سلطان حسین صفوی را گفته و سپس مدح وزیر او را. سلطان حسین صفوی پنج وزیر داشته که ذبیحی یکی از آنها را با عنوان «اعتماد دین و دولت و صوفی‌زاده خاندان و دستور ملک‌آرا و خان قدسی‌آداب» یاد کرده است و سرانجام مدح میرزا محسن تأثیر، وزیر دارالعباد یزد و مشوق سرایش نرگسدان را نموده است.

منابع مقاله

حبیبی، ابوالفضل، مقدمه «نرگسدان»، اثر طبع اسماعیل ذبیحی یزدی، با مقدمه، تصحح و شرح ابوالفضل حبیبی، قم، انتشارات مسجد مقدس جمکران، چاپ اول، زمستان 1388.

وابسته‌ها

نرگسدان