ثورة الحسين ظروفها الإجتماعية و آثارها الإنسانية

ثورة الحسين ظروفها الإجتماعية و آثارها الإنسانية
پرونده:NUR.....J1.jpg
پدیدآوران	شمس‌الدین، محمدمهدی (نویسنده)
ناشر	دارالتعارف للمطبوعات
مکان نشر	بیروت
سال نشر	1399
چاپ	پنجم
کد کنگره	‏

ثورة الحسین ظروفها الإجتماعیة و آثارها الإنسانی تألیف محمدمهدی شمس‌الدین؛ کتاب حاضر،که در حدود سال ١٣٨۵ قمری نوشته شده، تاکنون چند بار چاپ شدە و چاپ پنجم آن شامل اضافات و تحقیقات جدیدى است. نویسنده در این کتاب بیش از آنکه به قیام امام حسین(ع) پرداخته، به زمینه‌ها وبستر اجتماعى آن و آثار و نتایج آن پرداخته است.

وی در هر بحث ضمن توصیف مسائل، عهده‌دار تحلیل آن هم شده است؛ امّا کمتر توانسته است نتیجه‌گیری و نظریه‌پردازى کند. باوجوداین، در مقدّمۀ چاپ چهارم کتاب اشاره شده که بسیاری از دانشوران و روشنفکران گفته‌اند «این کتاب، على الاطلاق، بهترین اثرى أست که در بارۀ قیام امام حسین نوشته شده است).(ص ۵).

مطالب کتاب در سه فصل گنجانده شده است: «بستر سیاسى واجتماعى» قیام امام، «موجبات و انگیزه‌هاى قیام»، «آثار قیام در حیات جامعۀ اسلامى» فصل دوم کتاب (ص ١٣١ - ١٩١)، که کوتاه‌تر است، دربارۀ قیام امام و فصل اول و سوم دربارۀ زمینه‌ها و آثار آن است.

در فصل اوّل از اجتماع در سقیفه، روش عمر در تقسیم بیت‌المال و شوراى او برای انتخاب خلیفه، سخن رفته و این سه موضوع أز موجبات پیدایى تحوّلات در دورۀ عثمان دانسته شده است. آنگاه به سیاستهای عثمان و معاویه پرداخته و موضع امیرالمؤمنین على(ع) در این دوره بررسى شده است. نویسنده نتوانسته است پیوند این رو یدادها را با قیام امام حسین(ع)، چنانکه باید، نشان دهد.

در فصل دوم وضع جامعه در زمان معاو یه بررسی شده و از روش امام حسین(ع) در برابر معاویه، علل عدم قیام او در آن دوره، شخصیّت یزید، موضع امام در برابر او و انگیزه‌های قیام آن حضرت سخن رفته است.

سومین فصل کتاب، که روشن‌ترین فصل است، به آثار و نتایج قیام امام حسین(ع)اختصاص دارد. در این فصل به شرح چهار نتیجۀ قیام امام برداخته شده است:

1. قطع نفوذ دینی امویان که به حکومت خود رنگ دینی می‌زدند؛
2. گسترش احساس گناه در وجود همگان که منجر به انتقاد از خود شد؛
3. آفرینش ارزش‌هاى اخلاقى جدید؛
4. برانگیختن روح پیکار برای استقرار جامعەای ہر پایه‌های جدید، در پایان این بحث گزارشی از قیامهای پس از شهادت امام، که نتیجۀ قیام و شهادت آن حضرت بود، ارائه شده است.

کتاب فوق نخست با عنوان پژوهشى پیرامون زندگانى امام حسین(ع)(قم، دارالتبلیغ اسلامى،١٣٥١)، و سپس با عنوان ارزیابى انقلاب حسین(ع)، به قلم مهدى پیشوائى، به فارسى ترجمه و منتشر شده است. (قم، انتشارات توحید، 1362).

منابع مقاله

اسفندیاری، محمد؛ کتاب‌شناسی تاریخی امام حسین(ع) به ضمیمه امام حسین(ع) در الذریعه، سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، تهران، چاپ اول، زمستان 1380