ص‍ب‍اح‍ی‌ ب‍ی‍دگ‍ل‍ی‌، س‍ل‍ی‍م‍ان‌

ص‍ب‍اح‍ی‌ ب‍ی‍دگ‍ل‍ی‌، س‍ل‍ی‍م‍ان‌

سلیمان صباحی بیگدلی کاشانی (متوفی 1207 یا 1218ق)، متخلص به صباحی، از شاعران ایرانی قرن دوازدهم و اوایل قرن سیزدهم است.

ولادت

از تاریخ دقیق تولد صباحی اطلاعی در دست نیست؛ اما از قرائنی، از جمله قدیم‌ترین ماده تاریخی که از او به جامانده و آن را در سال 1149 سروده است، می‌توان حدود آن را حدس زد.

وی در بیدگل، از توابع کاشان، به دنیا آمد. در کودکی، پدرش را از دست داد. در جوانی به حج رفت. به مهارت او در ریاضی و هندسه اشاره شده است. در زلزله شدید کاشان در 1196ش، وی خانواده خود را از دست داد و دراین‌باره مرثیه‌ای سرود.

شخصیت

صباحی یکی از پیشگامان نهضت بازگشت ادبی و متأثر از شاعران سبک خراسانی و عراقی همچون فرخی، عنصری، انوری و سعدی بود .

او با هاتف اصفهانی (1198ق) و شهاب ترشیزی (متوفی 1215ق) دوستی و معاشرت داشت و در شعر، شاگرد آذربیگدلی بود و ظاهراً تخلص خود را از آذر گرفته است.

شاگردان

فتحعلی‌خان صبا (متوفی 1238ق) و میرزامحمدصادق بزمی بیدگلی متخلص به بزمی، از شاگردان صباحی بوده‌اند و هر دو، تخلص خود را از او دارند. صباحی در سرودن مرثیه مهارت داشت و چهارده‌بندی به تقلید از محتشم کاشانی (متوفی 996ق) در رثای حضرت سیدالشهداء سروده که غفاری کاشانی به سبب این مرثیه، وی را محتشم ثانی خوانده است. او در سرودن ماده تاریخ هم تبحر خاصی داشته است.

ممدوحان

صباحی علاوه بر مدایحی که در نعت رسول اکرم(ص) و ائمه اطهار(ع) سروده است، آقامحمدخان قاجار، فتحعلی‌شاه قاجار و چند حاکم محلی را ستوده است.

==وفات سال وفات صباحی را برخی منابع 1206 نوشته‌اند و برخی دیگر گویا به استناد ماده تاریخی از میرسیدمحمد سحاب اصفهانی، فرزند هاتف‌ اصفهانی 1207 نوشته‌اند. ولی ماده تاریخی از صباحی متعلق به 1212 به جا مانده است. قصیده‌ای که به مناسبت جلوس فتحعلیشاه قاجار درهمین سال سروده، گویا در بیت سحاب تحریفی روی داده است. بااین فرض، وی در 1218 درگذشته است. .

منابع مقاله

ولی‌پور، مونا، دانشنامه جهان اسلام، جلد 29، زیر نظر غلامعلی حداد عادل، تهران، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، چاپ اول، 1400.

وابسته‌ها

دیوان صباحی بیدگلی