اختلاف المذاهب

اختلاف المذاهب
پدیدآوران	سیوطی، عبدالرحمن بن ابی‌‌بکر (نويسنده) بستوی، عبدالقیوم محمد شفیع (محقق)
ناشر	وزارت امور خارجه. مؤسسه روابط بین‌المللی
مکان نشر	[بی جا] - [بی جا]
سال نشر	13سده
چاپ	1
زبان	عربی
تعداد جلد	1
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

اختلاف المذاهب، تألیف جلال‌الدین سیوطی (متوفی 911ق)، به موضوع اختلاف مذاهب و انتقال از مذهبی به مذهب دیگر و مسائلی ازاین‌دست پرداخته است. کتاب با تحقیق و تعلیقات عبدالقیوم بن محمد شفیع بستوی منتشر شده است.

بستوی در ابتدای مقدمه‌اش بر کتاب، به وحدت امت اسلامی به‌عنوان یکی از مهم‌ترین اسباب سعادت و قوت آن و از تفرقه و جدایی بین صفوف آن به‌عنوان یکی از مهم‌ترین عوامل چنددستگی و سستی یاد کرده است. سپس سوء‌ فهم از قضیه مذاهب فقهی و جهل به اسباب اختلاف بین علما را از جمله عوامل تفرق و تشتت امت اسلامی دانسته است. علمای مخلص با آگاهی از مشکلات تفرق امت اسلامی، عوامل اختلاف را تبیین کرده و به متوسل شدن به کتاب و سنت دعوت کرده‌ و از تعصب‌ مذهبی و تقلید کورکورانه که هیچ دلیلی بر آن نیست برحذر داشته‌اند؛ آثاری چون «الإنصاف في ما بين العلماء من الخلاف» تألیف ابن عبدالبر قرطبی (متوفی 463ق) و «الإنصاف بذكر أسباب الخلاف» نوشته ابن سید بطلیوسی (متوفی 581ق) و «اختلاف المذاهب» سیوطی، در همین راستا نگارش یافته‌اند‏

سیوطی در این رساله به رد افکار کسانی پرداخته است که نسبت به مذهب خویش متعصبانه برخورد کرده و آراء علمای خویش را به‌گونه‌ای برتری می‌دهند که به تنقیص دیگر مذاهب منجر می‌شود؛ بااینکه گاه اختلاف بین صحابه و تابعین در فروع پیدا می‌شد، ولی هیچ‌یک از این امور پیش نمی‌آمد.‏

کتاب، مشتمل بر مقدمه و چهار فصل است. سیوطی در مقدمه، اختلاف امت اسلام را برخلاف اختلاف امت‌های پیشین دانسته؛ چراکه اختلاف ایشان سبب هلاکشان بود و اختلاف امت محمدی(ص) رحمت و تفضلی از سوی خدای متعال است.

وی در فصل اول کتاب، تمامی علمای دین را هادیانی ره‌یافته دانسته و مذاهب فقهی را وجوهی برای تفسیر شریعت و مسالکی برای رسیدن به بهشت خوانده است.

فصل دوم، مشتمل بر حکم در آراء مجتهدین است؛ بدین معنا که آیا هر مجتهدی مصیب است.

فصل سوم، در ذکر دیدگاه علما در مسئله مذکور است. نویسنده به دیدگاه کسانی که قائلند هر مجتهدی مصیب است، تمایل دارد.

فصل چهارم، در ذکر انتقال از مذهبی به مذهب دیگر است و در آن دلایل نیکو بودن یا منع از تغییر مذهب ذکر شده است. در انتهای این فصل اسامی بعضی از اعلامی که تغییر مذهب داده‌اند یاد گردیده است‏.

منابع مقاله

مقدمه محقق.