۱۴۶٬۵۳۱
ویرایش
محاضرات الأدباء و محاورات الشعراء و البلغاء (نمایش مبدأ)
نسخهٔ ۴ ژانویهٔ ۲۰۲۴، ساعت ۰۹:۳۳
، ۴ ژانویهٔ ۲۰۲۴←وابستهها
جز (جایگزینی متن - 'مجموعهها' به 'مجموعهها') |
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) |
||
| (۲۵ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۴ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{جعبه اطلاعات کتاب | |||
| تصویر =NUR02499J1.jpg | |||
| عنوان =محاضرات الأدباء و محاورات الشعراء و البلغاء | |||
| پدیدآوران = | |||
[[طباع، عمر فاروق]] (محقق) | |||
| | |||
[[راغب اصفهانی، حسین بن محمد]] ( | [[راغب اصفهانی، حسین بن محمد]] (نویسنده) | ||
| زبان =عربی | |||
|زبان | | کد کنگره =PJA 3932 /م3 | ||
| موضوع = | |||
اخلاق اسلامی - قرن 5ق. - مجموعهها | |||
|کد کنگره | |||
|موضوع | |||
ادبیات عربی - قرن 5ق. - مجموعهها | ادبیات عربی - قرن 5ق. - مجموعهها | ||
ادبیات عربی - لطیفه، هجو و طنز | ادبیات عربی - لطیفه، هجو و طنز | ||
| ناشر = | |||
|ناشر | شرکة دار الأرقم بن أبيالأرقم | ||
| مکان نشر =بیروت - لبنان | |||
| سال نشر = 1420 ق یا 1999 م | |||
|مکان نشر | |||
|سال نشر | |||
| کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE02499AUTOMATIONCODE | |||
| چاپ =1 | |||
| تعداد جلد =2 | |||
| کتابخانۀ دیجیتال نور =02499 | |||
| کتابخوان همراه نور =02499 | |||
| کد پدیدآور = | |||
| پس از = | |||
| پیش از = | |||
}} | |||
'''محاضرات الأدباء و محاورات الشعراء و البلغاء''' مهمترين اثر اديبانه [[راغب اصفهانی، حسین بن محمد|ابوالقاسم حسين بن محمد بن المفضل راغب اصفهانى]]، كتابى است شبيه موسوعهاى ادبى كه در موضوعات مختلف و متنوعى كه شامل حيات فردى، اجتماعى، سياسى و... انسان مىشود، تدوين گرديده است. | |||
'''محاضرات الأدباء و محاورات الشعراء و البلغاء''' مهمترين اثر اديبانه [[راغب اصفهانی، حسین بن محمد|ابوالقاسم حسين بن محمد بن المفضل | |||
كتاب، به زبان عربى و در سال 1419ق / 1999م نوشته شده است. | كتاب، به زبان عربى و در سال 1419ق / 1999م نوشته شده است. | ||
== ساختار == | == ساختار == | ||
كتاب با مقدمه محقق آغاز و مطالب كه در دو جلد تنظيم شده، با اصطلاح «حدّ»، توسط مؤلف تبويب و فصلبندى شده است. | كتاب با مقدمه محقق آغاز و مطالب كه در دو جلد تنظيم شده، با اصطلاح «حدّ»، توسط مؤلف تبويب و فصلبندى شده است. | ||
اين اثر، داراى 25 حدّ است كه شامل مسائلى | اين اثر، داراى 25 حدّ است كه شامل مسائلى درباره عقل، علم، جهل، سيادت، عدالت، اخلاق، عرفان و... مىشود. مطالبى درباره خوردنىها و نوشيدنىها، پوشيدنىها، حرفهها و پيشهها، عبادات و مسائل عقيدتى، مرگ و عبرتهاى زمانه و گهگاه، نكاتى درباره افلاك و نجوم و ابرها نيز در آن گنجانده شده است؛ ازاينرو، كتاب، در بين آثارى كه به طرائف و حكايات پرداختهاند، يگانه است؛ چرا كه مطالب و مباحث آن، فراگير و عميق بوده و حال و هواى فكر و انديشه بر آن حاكم است. | ||
مؤلف ذيل هر «حدّ»، فصولى و ذيل هر فصل، عناوينى و ذيل هر عنوان، اقوالى را نقل كرده و به مناسبت، ابياتى پرمعنا از شعر شاعران آورده است. عناوينى كه در ذيل فصول آمده است، بهخوبى بيانگر مطالبى است كه تحت آن عنوان قرار گرفتهاند. | مؤلف ذيل هر «حدّ»، فصولى و ذيل هر فصل، عناوينى و ذيل هر عنوان، اقوالى را نقل كرده و به مناسبت، ابياتى پرمعنا از شعر شاعران آورده است. عناوينى كه در ذيل فصول آمده است، بهخوبى بيانگر مطالبى است كه تحت آن عنوان قرار گرفتهاند. | ||
== گزارش محتوا == | == گزارش محتوا == | ||
در مقدمه محقق، توضيحاتى پيرامون نویسنده و اثر او داده شده است<ref>مقدمه محقق، ص 5</ref> | |||
در جلد اول، حد اول، پيرامون عقل، جهل و متعلقات بوده و از جمله مباحثى كه نویسنده در اين حد، بدان پرداخته، عبارت است از: مدح عقل و ذم حمق؛ حاجت فضايل به عقل؛ حاجت عقل به ادب؛ عزت عقل؛ فضل مصاحبت عقلا؛ نكوهش عاقل متجاهل؛ سختى مداواى احمق؛ نهى از تبعيت از هوا و..<ref>متن كتاب، ج 1، ص 25 - 197</ref> | |||
در | حد دوم، درباره سيادت و ولادت بوده و نویسنده پس از تعريف حد سيادت و سيد، ويژگىها و خصايص رؤسا و بزرگان را برشمرده است. نویسنده در اين قسمت، سخنان و حكاياتى از برخى ملوك، امرا و بزرگانى همچون اردشير، معاويه، ارسطاطاليس، عمر بن عبدالعزيز، عثمان، اسحاق بن ابراهيم، عمروعاص، ابوالعيناء و... نقل كرده است<ref>همان، ص 198 - 267</ref> | ||
در | حد سوم، در انصاف، ظلم، حلم، عفو، عقاب و عداوت مىباشد. نویسنده در تعريف و مدح عدل، به سخنى از انوشيروان اشاره كرده است بدين مضمون كه: «عدل، حصار و قلعهاى است كه هيچ آبى، آن را غرق نكرده، هيچ آتشى آن را نسوزانده و هيچ منجنيقى قادر به ويرانى آن نيست»<ref>همان، 268</ref> | ||
حد | مطالب گردآمده در حد چهارم، متنوعتر از حدود قبلى بوده شامل مباحثى پيرامون نصرت، اخلاق، مزاح، حياء، امانتدارى، خيانت، رفعت و پستى مىشود. از جمله اشخاصى كه سخن، حكايت يا اشعارى از آنها در اين قسمت ذكر شده، عبارتند از: پيامير(ص)، زهير، ابوسفيان، ابن حجاج، حاتم، عمرو بن مخاده، متنبى، صنوبرى، شبيب بن برصاء و..<ref>همان، 327 - 390</ref> | ||
حد پنجم، در مورد روابط پدر و فرزندى بوده و نویسنده در ابتدا، به منافع و مضرات فرزند اشاره و سپس، مطالبى در مورد شفقت و مهربانى والدين نسبت به فرزندان، بيان كرده است. از جمله مباحث اين قسمت، عبارتند از: محبت به فرزند و بازى با او، محبت پدر به فرزند در حالت بغض فرزند به او، فرق فرزندان بزرگ و كوچك، كثرت اولاد، محبت نسبت به دختران، سياست و تأديب فرزند و..<ref>همان، ص 391 - 443</ref> | |||
حد پنجم، در مورد روابط پدر و فرزندى بوده و | |||
عنوان ساير حدود اين جلد، عبارتند از: شكر، مدح، حمد، ذم؛ آمال و آرزوها؛ صناعات، مكاسب، تقلب، غنا و فقر؛ استعطاء و عطاء؛ اطعمه و شرب و شراب. | عنوان ساير حدود اين جلد، عبارتند از: شكر، مدح، حمد، ذم؛ آمال و آرزوها؛ صناعات، مكاسب، تقلب، غنا و فقر؛ استعطاء و عطاء؛ اطعمه و شرب و شراب. | ||
جلد دوم، از حد دوازدهم تا بيست و پنجم را در خود جاى داده است. حد دوازدهم، در مورد برادرى است و | جلد دوم، از حد دوازدهم تا بيست و پنجم را در خود جاى داده است. حد دوازدهم، در مورد برادرى است و نویسنده ضمن اشاره به اين نكته كه اعتبار مرد، به برادران و دوستان او بوده و كسى كه مصاحب ديگرى مىشود، به وى منسوب مىگردد، به مطالب زير، پرداخته است: فوايد مصاحبت با عقلا، صنوف برادران، آزمايش دوست هنگام غضب، نهى از تضييع حقوق برادران و..<ref>متن كتاب، ج 2، ص 5 - 42</ref> | ||
حد سيزدهم، در مورد غزل و متعلقات به آن بوده و در حد چهاردهم، از شجاعت و متعلقات آن، سخن به ميان آمده است. در اين قسمت، ابتدا حقيقت شجاعت تعريف شده و پس از اشاره به اسباب آن، عناوينى همچون استفاده از خدعه و حيله در جنگ، تفكر قبل از اقدام، صبر و تحمل شدايد، مردن با عزت و زندگانى با ذلت و... مورد بحث قرار گرفته است <ref>همان، ص 43 - 219</ref> | حد سيزدهم، در مورد غزل و متعلقات به آن بوده و در حد چهاردهم، از شجاعت و متعلقات آن، سخن به ميان آمده است. در اين قسمت، ابتدا حقيقت شجاعت تعريف شده و پس از اشاره به اسباب آن، عناوينى همچون استفاده از خدعه و حيله در جنگ، تفكر قبل از اقدام، صبر و تحمل شدايد، مردن با عزت و زندگانى با ذلت و... مورد بحث قرار گرفته است<ref>همان، ص 43 - 219</ref> | ||
تزويج، ازدواج، طلاق و عفت؛ لواط و زنا؛ خلقت انسان؛ لباس و عطر؛ ذم دنيا؛ عبادات و ديانت؛ مرگ و احوال آن؛ آسمان، زمان، مكان، نباتات و درختان؛ فرشتگان و اجنه؛ حيوانات و فنون مختلف، عنوان ساير حدود اين جلد مىباشند. | تزويج، ازدواج، طلاق و عفت؛ لواط و زنا؛ خلقت انسان؛ لباس و عطر؛ ذم دنيا؛ عبادات و ديانت؛ مرگ و احوال آن؛ آسمان، زمان، مكان، نباتات و درختان؛ فرشتگان و اجنه؛ حيوانات و فنون مختلف، عنوان ساير حدود اين جلد مىباشند. | ||
| خط ۸۳: | خط ۶۳: | ||
مؤلف در اين كتاب، بين جدى و شوخى و اخبار و نكتههاى ادبى مليح، جمع كرده است. به گفته خود او، چنانچه كسى در مجلس لهو، به شناخت لغت و نحو آراسته نباشد، حضورش در آن مجلس، چونان حضور حيوانى رها گشته در بيابان است و اگر از فضيلتهاى جاويدان طرفى نبسته باشد، داراى عقل و خردى ناقص است؛ چرا كه عقل دو نوع است: عقل طبيعى و فطرى و عقل مسموع؛ يعنى عقلى كه در اثر تجربه و شناخت به دست مىآيد. | مؤلف در اين كتاب، بين جدى و شوخى و اخبار و نكتههاى ادبى مليح، جمع كرده است. به گفته خود او، چنانچه كسى در مجلس لهو، به شناخت لغت و نحو آراسته نباشد، حضورش در آن مجلس، چونان حضور حيوانى رها گشته در بيابان است و اگر از فضيلتهاى جاويدان طرفى نبسته باشد، داراى عقل و خردى ناقص است؛ چرا كه عقل دو نوع است: عقل طبيعى و فطرى و عقل مسموع؛ يعنى عقلى كه در اثر تجربه و شناخت به دست مىآيد. | ||
كتاب، مجموعهاى است كه نكتهاى از نكات حيات واقعى انسانها را فروگذار نكرده و بدين منظور، | كتاب، مجموعهاى است كه نكتهاى از نكات حيات واقعى انسانها را فروگذار نكرده و بدين منظور، نویسنده به ديوانهاى شعرا و كتابهاى امثال و خاطرات حكما و اديبان، مراجعه كرده و از آنها، نكات بديعى را بهصورت مختصر و موجز با حفظ امانت در نقل و رعايت جانب واقعيت، جمعآورى نموده و در كتاب جاى داده است. | ||
كتاب اين ويژگى را داراست كه از ابتذال و تصنع بهدور است، چنانچه عيبى در بين باشد آن را نپوشانده، بلكه برملا مىكند و در مواردى كه ناچار است شاهد مثال بر مطلبى ارائه كند، هرچند شاهد مثال ركيك و مسخره و مبتذل هم باشد، از آوردن آن به جهت بهره بردن خواننده و كشف مطلب، ابايى ندارد. | كتاب اين ويژگى را داراست كه از ابتذال و تصنع بهدور است، چنانچه عيبى در بين باشد آن را نپوشانده، بلكه برملا مىكند و در مواردى كه ناچار است شاهد مثال بر مطلبى ارائه كند، هرچند شاهد مثال ركيك و مسخره و مبتذل هم باشد، از آوردن آن به جهت بهره بردن خواننده و كشف مطلب، ابايى ندارد. | ||
| خط ۹۹: | خط ۷۹: | ||
==پانويس == | ==پانويس == | ||
<references /> | <references/> | ||
== منابع مقاله == | == منابع مقاله == | ||
| خط ۱۰۵: | خط ۸۵: | ||
1. مقدمه و متن كتاب. | 1. مقدمه و متن كتاب. | ||
2. دانشنامه قرآن كريم، | 2. دانشنامه قرآن كريم، [[خرمشاهی، بهاءالدین|بهاءالدين خرمشاهى]]، ج اول، ص 1092 - 1091. | ||
3. اكتفاء القنوع بما هو مطبوع، ادوارد فنديك، ص 342. | 3. اكتفاء القنوع بما هو مطبوع، ادوارد فنديك، ص 342. | ||
4. تاريخ الأدب العربى، كارل بروكلمان، ج 5، ص 210 - 209. | 4. تاريخ الأدب العربى، كارل بروكلمان، ج 5، ص 210 - 209. | ||
==وابستهها== | |||
{{وابستهها}} | |||
[[نوادر: ترجمه کتاب محاضرات الأدباء و محاورات الشعراء و البلغاء]] | |||
[[رده:کتابشناسی]] | [[رده:کتابشناسی]] | ||
[[رده:زبانشناسی، زبان و ادبیات]] | |||
[[رده:زبان و ادبیات شرقی (مصری، قبطی، سامی، آشوری، سومری، عبری، آرامی، سریانی، عربی، حبشی)]] | |||
[[رده:زبان و ادبیات عربی]] | |||